Türkiye-ABD Hükümetleri arasında Kuzey Atlantik Anlaşmasının II ve III üncü Maddelerine Uygun Olarak Savunma ve Ekonomik alanda İşbirliğinde Bulunulmasına Dair Anlaşma ile Bununla ilgili tamamlayıcı anlaşmalar ve Uygulama Anlaşmaları’nın onanması ile ilgili Karar
Karar No.8/1951 R.Gazete. No.17238
Tarihi: 18.11.1980 R.G. Tarihi: 01.02.1981
Not: Bu karara ekli anlaşmalara ilişkin anlaşma 88/12647 sayılı Karara eklidir.
Türkiye – ABD Hükümetleri arasında 29.03.1980 tarihinde imzalanmış bulunan ekli “Türkiye-ABD Hükümetleri arasında Kuzey Atlantik Anlaşmasının II ve III üncü Maddelerine Uygun Olarak Savunma ve Ekonomik alanda İşbirliğinde Bulunulmasına Dair Anlaşma ile Bununla ilgili tamamlayıcı anlaşmalar ve Uygulama Anlaşmaları”nın onaylanması; Dışişleri Bakanlığının 16.10.1980 tarihli ve Araştırma ve Siyaset Planlama Md.4025/797/1614 sayılı yazısı üzerine, 31.05.1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 6 ncı maddesine göre Bakanlar Kurulunca 18.11.1980 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Türkiye-ABD Hükümetleri arasında Kuzey Atlantik Anlaşmasının II ve III üncü Maddelerine Uygun Olarak Savunma ve Ekonomik alanda İşbirliğinde Bulunulmasına Dair Anlaşma
İlgili maddeleri
Türkiye Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri Hükümetleri,
Birleşmiş Milletler Yasasının amaç ve ilkelerine bağlılıklarını yeniden teyid ederek,
Aralarındaki ilişki ve işbirliğinin demokrasi, insan hakları, adalet ve sosyal gelişme ilkelerine dayandığını kabul ederek,
Ülkelerinin güvenlik ve bağımsızlıklarını sürdürme ve halklarının hayat seviyelerini yükseltme arzularını ifade ederek,
Bütün alanlarda olduğu gibi ekonomi ve savunma alanlarında da işbirliğinin, Tarafların egemenliğine tam saygı ilkesine dayandığını kabul ederek,
Aralarındaki ekonomik ve buna ilişkin bilimsel ve teknolojik işbirliğine bir yandan ikili düzeyde diğer yandan Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilatının üyeleri olarak devam etme ve aralarındaki savunma işbirliğini Kuzey Atlantik Andlaşması çerçevesi içindeki ortaklar olarak geliştirme isteklerini belirterek,
Dünya barışının güçlendirilmesine katkıda bulunmaya kararlılıklarını teyid ederek,
Yeterli bir savuma düzeyinin sürdürülmesi ilkesinin dünya barış ve istikrarının korunması için önemli bir unsur teşkil ettiğini gözönünde bulundurarak,
Silahsızlanma çabalarına dayanarak ve Kuzey Atlantik Andlaşması alanının güvenlik ve savunmasına ilişkin yükümlülüklerinin bilinci içinde ve Kuzey Atlantik Andlaşmasının II ve III üncü maddelerine uygun olarak,
Aşağıdaki hususlarda anlaşmaya varmışlardır.
MADDE IV
Bu anlaşmanın II.maddesinin ruhuna uygun olarak ve Tarafların elde edecekleri karşılıklı yararların bilinci içinde Türkiye Cumhuriyeti ve Birleşik Devletler Hükümetleri, uygun savuma malzemelerinin üretiminde ve satın alınmasında, işbirliği imkanlarını araştıracaklardır. Taraflar, yukarıda belirtilen ekonomik ve savunma işbirliği alanlarında ortak yatırımları teşvik etmeyi üstleneceklerdir.
Bu amaçla, Birleşik Devletler Hükümeti, savunma malzemesi ve teçhizatının Türkiye’de üretiminin, bakımının, onarımının ve modernizasyonunun geliştirilmesini amaçlayan, karşılıklı mutabık kalınmış çabalarda Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine yardım edecek ve yeni savunma üretimi projelerinin geliştirilmesini ve savunma malzemesi alanındaki iki yönlü ticareti teşvik edecektir.
Bu işbirliği 2 numaralı Savunma Sanayi işbirliği Tamamlayıcı Anlaşmasına uygun olarak yürütülecektir.
MADDE V
1. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, Birleşik Devletler Hükümetinin belirli Türk Silahlı Kuvvetleri Tesislerinde müşterek savunma tedbirlerine katılmasına izin verir.
2. Tesislerin faaliyetleri ve teknik işletilmeleri karşılıklı mutabık kalınmış amaçlara ve programlara uygun olarak yürütülecektir.
3. Bu anlaşmanın amaçları için Türkiye Cumhuriyeti topraklarında bulunan veya atanmış Amerika Birleşik Devletlerinin kuvvet ve sivil unsuruna ve bunların yakınlarına 19 Haziran 1951 tarihli “Kuzey Atlantik Anlaşmasına Taraf Devletler Arasında Kuvvetlerinin Statüsüne Dair Sözleşme” uygulanacaktır.
4. Bu anlaşmada öngörülen savunma işbirliğinin şumulü Kuzey Atlantik Andlaşmasından doğan yükümlülükler ile sınırlı olacaktır.
5. Bu işbirliği 3 numaralı Tesisler Tamamlayıcı Anlaşmasına uygun olacak.
MADDE VII
1. Bu anlaşma ve ona bağlı tamamlayıcı anlaşmalar 5 yıl süreyle geçerli olacaktır. Taraflardan biri bu ilk 5 yıllık sürenin bitiminden 3 ay önce bu anlaşmanın feshini ihbar etmediği takdirde, tarafların mutabakatı ile yahut müteakip her yılın bitiminden 3 ay önce taraflardan birinin fesih ihbarında bulunması sureti ile sona erdirilinceye kadar birer yıl süreyle yürürlükte kalmaya devam edecektir.
2. Bu anlaşma ve buna bağlı Tamamlayıcı Anlaşmaların uygulanması veya yorumlanması ile ilgili olarak anlaşmazlık ortaya çıktığı takdirde taraflar meseleyi çözümlemek üzere derhal istişarelere başlayacaklardır.
3. Taraflardan herhangi biri, gerekli gördüğü takdirde, yazılı olarak, Anlaşmanın veya buna bağlı Tamamlayıcı anlaşmaların herhangi birinin tadilini veya gözden geçirilmesini önerebilecektir. Bu durumda derhal istişarelere başlanacaktır. Üç ay içinde sonuç alınamazsa, taraflardan herhangi biri 30 günlük yazılı bir bildirimle, anlaşmayı veya uyuşmazlık konusu tamamlayıcı anlaşmayı sona erdirebilecektir.
4. Taraflardan biri, diğer tarafın anlaşma veya tamamlayıcı anlaşmaların hükümlerine uymadığı veya uyamadığı sonucuna vardığı takdirde, yazılı olarak, istişare önerisinde bulunabilir ve bu istişareler derhal başlar. 30 gün içinde bir sonuca varılmaz ise, Taraflardan herhangi biri 30 günlük bir yazılı bildirim ile bu anlaşmayı veya bu anlaşmanın geçerliliğine halel getirmeksizin tamamlayıcı anlaşmalardan herhangi birini sona erdirebilir.
Türkiye Cumhuriyeti ve ABD Hükümeti Arasında Savunma Sanayii İşbirliği Konusunda 2 Numaralı Tamamlayıcı Anlaşma
İlgili maddeleri
Türkiye Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri Hükümetleri,
Araştırma geliştirme üretim, tedarik ve lojistik destek alanlarında, müessir işbirliği yoluyla, karşılıklı savunma yeteneklerini ve bir bütün olarak Kuzey Atlantik ittifakının savunma yeteneğini güçlendirmek arzusu ile,
Daha yüksek bir savunma imalatı yeteneğinin, güçlü savunma gayretlerinin ayrılmaz bir parçası olduğuna inanarak,
Köklü bir güvenlik ilişkisinin ahenkli ekonomik ilişkilerle desteklendiği gerçeğini gözönünde tutarak,
Ekonominin ve yeni teknolojilerin tatbikinin savunma konuları üzerindeki artan etkisini dikkate alarak,
NATO ülkelerinin ileri sınai ve teknolojik yeteneklerini geliştirmek ve sürdürmek ve mevcut kaynakların daha akılcı kullanımını, teçhizat ve hizmetlerin standartlaştırılmasını ve karşılıklı izlenmesini sağlamak yolundaki çabalarını nazarı itibare alarak, aşağıdaki hususlarda mutabık kalmışlardır.
MADDE III
Hükümetlerden her biri, bu Anlaşma uyarınca bakım, onarım ve yenileştirme için kendi ülkesine gönderilen teçhizat ve malzemenin gümrük vergi ve resimleri veya benzeri ücretlerden muaf olarak ithal ve ihracına müsaade edecektir.
MADDE VII
Bu anlaşma, karşılıklı mutabık kalınan programlar uyarınca uygulanacaktır. Bu amaçla, her iki hükümet, yetkili makamları aracılığı ile uygulama anlaşmaları yapacaklardır. İki hükümet bu anlaşma ekinde tanımlanacak programları ve projeleri, Türkiye için, mümkün olan en az masrafla uygulama yollarını arayacaktır.
MADDE VIII
1. Bu Tamamlayıcı Anlaşma başlangıçta beş yıl süreyle geçerli olacak ve bunu müteakip, sona erdirilmediği sürece, yıldan yıla yürürlükte kalmaya devam edecektir. Anlaşma, ilk yürürlük süresinin veya herhangi bir yıllık uzatmanın sonunda, Taraflardan biri diğerine, bu sürenin sona ermesinden en az 90 gün önce sona erdirme hususundaki niyetini yazılı olarak bildirdiği takdirde sona erdirilecektir.
2. Bu anlaşmanın yorumlanması veya uygulanması hususunda anlaşmazlık doğduğu takdirde, taraflar meseleyi derhal çözmek amacı ile istişarede bulunacaklardır.
3. Taraflardan herhangi biri, yazılı olarak, bu anlaşmanın gözden geçirilmesini veya değiştirilmesini önerebilir. Böyle bir durumda, istişareler derhal başlayacaktır. Üç ay içinde sonuç elde edilmezse, taraflardan her biri 30 günlük yazılı ihbarla anlaşmayı sona erdirebilir.
MADDE IX
Bu tamamlayıcı anlaşma sona erdiğinde, anlaşma çerçevesinde imzalanan mukavelelerin uygulanması tamamlanmamışsa, anlaşmanın hükümleri, söz konusu mukaveleler için bunlar sona erinceye kadar geçerli olmaya devam edecektir. Anlaşma sona erdirildiği takdirde, I.maddenin 8. ve 9. fıkraları ile VI.madde, anlaşmanın yürürlük süresi içinde verilen malzeme ve bilgiler yönünden geçerli olmaya devam edecektir.
Türkiye Cumhuriyeti ile ABD Hükümeti arasında Tesisler Konusunda 3 numaralı Tamamlayıcı Anlaşma
İlgili maddeleri
MADDE I
1. Türkiye Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri Hükümetleri arasındaki Savunma ve Ekonomik işbirliği anlaşmasının V.maddesine uygun olarak, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, aşağıda belirtilen Türk Silahlı Kuvvetleri tesislerinde müşterek savunma tedbirlerine katılması için Birleşik Devletler Hükümetine izin verir.
- Sinop (elektromanyetik izleme)
- Pirinçlik (radar uyarı uzay izleme)
- İncirlik (hava harekat ve destek)
- Yamanlar (İzmir), Şahintepe (Gemlik), Elmadağ (Ankara), Karataş (Adana), Mahmurdağ (samsun), Alemdağ (İstanbul) ve Kürecik (Malatya), (Muhabere Yerleri Tesisleri)
- Belbaşı (sismik bilgi toplama)
- Kargaburun (radyo seyrüseferi)
2. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, ayrıca, Amerika Birleşik Devletlerinin tesisler dışındaki idari ve destek teşkilat ve faaliyetlerine izin verir. Anılan teşkilat ve faaliyetler bu anlaşmanın ilgili hükümlerine tabi olacaktır.
3. İcabı halinde, bu tamamlayıcı anlaşmada belirlenen gerekler, bunlara ilişkin uygulama anlaşmalarında ayrıntıları ile düzenlenecektir.
MADDE V
1. 19 Haziran 1951 tarihli “Kuzey Atlantik Andlaşmasına Taraf Devletler Arasında Kuvvetlerin Statüsüne Dair Sözleşme” hükümleri uyarınca, Birleşik Devletler hükümeti, kuvvetleri için gereken teçhizatı ve makul miktarlarda yiyecek, ikmal maddeleri ve diğer eşyaları, münhasıran Birleşik Devletler Kuvvetleri, mensupları, sivil unsuru ve yakınları tarafından kullanılmak üzere, Türkiye’ye ithal veya Türkiye’den ihraç edebilir. Bu ithal ve ihraçları, ABD yetkilileri Türk yetkililerine manifesto ile bildirecektir.
2. Teçhizat ana kalemleri ile silah ve mühimmatın Türkiye’ye ithali ve Türkiye içinde kesin yer değiştirmesi, yetkili Türk Makamlarının ön iznine tabi olacak ve silah ve mühimmatın Türkiye içinde yer değiştirmeleri karşılıklı mutabık kalınacak güvenlik ve koruma tedbirleri altında yapılacaktır. Silah ve mühimmatın ve gizli nitelikteki teçhizat ve malzemenin gümrük denetimi için özel usuller konacaktır.
3. Modernleştirme sonucu değiştirilmek üzere belirlenecek teçhizat da dahil olmak üzere, bir tesisin işletilmesi için ihtiyaç duyulan silah ve mühimmat ile teçhizat ana kalemleri, ön bildirim yapılmadan Türkiye’den çıkartılmayacaktır.
4. Taraflardan biri tesislerdeki faaliyetini sona erdirmeden veya kendi yeteneklerini önemli ölçüde azaltmadan önce, her iki tarafın yetkili makamları aralarında istişare edeceklerdir.
MADDE XIII
1. Bu anlaşma, yürürlüğe girmiş tarihinden itibaren beş yıl süre ile geçerli olacaktır. Taraflardan biri bu ilk beş yıllık sürenin bitiminden üç ay önce bu anlaşmanın feshini ihbar etmediği takdirde, tarafların mutabakatı ile yahur müteakip her yılın bitiminden üç ay önce taraflardan birinin fesih ihbarında bulunması sureti ile sona erdirilinceye kadar birer yıl süreyle yürürlükte kalmaya devam edecektir.
2. Bu anlaşmanın sona ermesi halinde, Birleşik Devletler Hükümeti, hukuken sona erme tarihini takip eden bir yıl içinde, geri çekme ve tasfiye işlemlerini tamamlayacaktır. Bu anlaşma sözkonusu geri çekme ve tasfiye amacı için yürürlükte addolunacaktır.