Tasarruflu Yazılar 1
T.C.
DANIŞTAY
ONUNCU DAİRE
Esas No: 2016/11681
Davacı ve Yürütmenin
Durdurulmasını isteyen :Detay Gümrük Müşavirliği Ltd. Şti.
Köyiçi Caddesi Şair Leyla Sokak No:2/3 Mutlu Han
Beşiktaş / İSTANBUL
Karşı Taraf (Davalılar) :1- Başbakanlık / ANKARA
Vekili :Hukuk Müşaviri Mahmut Özcan / Aynı yerde
2- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı / ANKARA
Vekili :Hukuk Müşaviri Mehmet Ülkü / Aynı yerde
3-Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu
Vekili :Hukuk Müşaviri Güliz Gündoğan
TRT Sitesi C Blok Kat:10 Oran - Çankaya / ANKARA
Davanın Özeti :09/07/2015 tarih ve 29411 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 15/06/2015 tarih ve 2015/7757 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın eki 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu uyarınca “Radyo, Televizyon, Video ve Birleşik Cihazları ile Bunların Dışında Kalan Radyo ve Televizyon Yayınlarını Almaya Yarayan Her Turlu Cihazdan Alınacak Bandrol Ücretlerine İlişkin Karar"ın 9'uncu maddesinin 2'nci fıkrası ve 10'uncu maddesinin iptali ve yürütülmesinin durdurulması istenilmektedir.
Başbakanlık
Savunmasının Özeti :Gümrük müşavirlerince asıl ithalatçıların gümrük işleri dolaylı temsil suretiyle yerine getirildiğinden gümrük müşavirlerinin ve davacı şirketin subjektif dava ehliyetlerinin bulunmadığı, ithalde ödenen bandrol ücretini ithalat vergileri kapsamında değerlendiren düzenlemenin hukuka uygun olduğu, dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının 9'uncu maddesinin 2'nci fıkrasında yer alan hükmün bandrol ücretini ileri bir tarihte ödemek isteyenlerin, teminat mektubu vermek suretiyle bandrol aldıklarının kurumca gümrük idaresine bildirilmesini sağlamak ve mükerrer tahsilat ile para cezasını engellemek amacına yönelik olduğu, hukuka aykırı bir düzenlemenin mevcut olmadığı, Gümrük Kanununun 74'üncü maddesinde açıkça "Eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması” ibaresine yer verildiği, buna göre kurumun bildiriminin eşyanın serbest dolaşıma girişini tamamlayan işlem olmasına dair düzenlenemenin de hukuka uygun olduğu, bu nedenlerle davanın ve kanuni şartları oluşmayan yürütmenin durdurulması isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Savunmasının Özeti :Davanın süresinde açılmadığının tespiti halinde süre aşımı yönünden davanın reddine karar verilmesi gerektiği, davacı şirketin subjektif dava ehliyetinin bulunmadığı, Bakanlar Kurulunun dava konusu düzenlemeleri yapma konusunda yasal yetkisinin bulunduğu, yürütmenin durdurulması yönünden yasal şartların bulunmadığı, bu nedenlerle davanın ve yürütmenin durdurulması isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu
Savunmasının Özeti :Davacının huzurdaki davayı açmada ehliyetinin bulunmadığı, dava konusu kararın 2. maddesinde; bu kararın, 3093 sayılı Kanunun 4. ve 5. maddeleri ile 4458 sayılı Kanunun 10. maddesine dayanılarak hazırlandığının belirtildiği, anılan hükümlere göre idareye dava konusu düzenlemeleri yapma yetkisinin verildiği, 4458 sayılı Kanun bakımından “eş etkili mali yükümlülük” olarak kurumun geliri olan bandrol konusunda Gümrük Kanununa göre işlem yapılmasında ve uzlaşma hükümlerine tabi olmasında hukuk aykırılığın söz konusu olmadığı, yine serbest dolaşıma girişin tamamlanması için bandrol ücretlerinin tahsil edildiği hususunun kurumca ilgili gümrük müdürlüğüne bildirilmesine dair düzenelemenin yasanın amacına uygun olduğu, yürütmenin durdurulmasına ilişikin yasal koşulların mevcut olmadığı, bu nedenlerle davanın ve yürütmenin durdurulması isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi :Bülent Demirtaşoğlu
Düşüncesi :Yürütmenin durdurulması bakımından kanuni şartların oluştuğu Anlaşıldığından davacının yürütmenini durdurulması isteminin kabulüne karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince; Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü hasım mevkiine alınarak ve davalı idarelerin savunmaları alındıktan veya yasal cevap verme süreleri geçtikten sonra incelenmesine karar verilen yürütmenin durdurulması istemi, davalı idarelerin savunmalarının dosyaya geldiği görülmekle incelendi, gereği görüşüldü:
Dava; 09/07/2015 tarih ve 29411 sayılı Resmi Gazete'de yayımlananarak yürürlüğe giren 15/06/2015 tarih ve 2015/7757 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki olan "3093 Sayılı Türkiye Radyo- Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu uyarınca Radyo, Televizyon, Video ve Birleşik Cihazlar ile Bunların Dışında Kalan Radyo ve Televizyon Yayınlarını Almaya Yarayan Her Türlü Cihazdan Alınacak Bandrol Ücretlerine ilişkin Karar" ın 9'uncu maddesinin 2'nci fıkrası ve 10'uncu maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının dayanağı olan ve Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna devamlı ve yeterli gelir kaynağı sağlamak amacıyla hazırlanan, 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu'nun "Tahsilat" başlıklı 5'inci maddesinin (a) bendinde, "Bu Kanunun 1'inci maddesinde belirtilen cihazları imal ve ithal edenler bir ay içinde sattıkları cihazlardan 4'üncü maddenin (a) bendine göre tahsil ettikleri ücretleri en geç müteakip üçüncü ayın onuna kadar Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna bir beyanname ile bildirerek ve aynı süre içerisinde ödemekle yükümlüdür. Aksi takdirde her geçen gün için yürürlükteki en yüksek ticari kredi faizi oranı üzerinden tahakkuk ettirilecek faiz miktarı ile birlikte 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun (gecikme cezası hariç) hükümlerince tahsil olunur."; (b) bendinde, "Bu maddenin (g) bendi kapsamı dışında kalan bandrol ücretleri; Gümrük idarelerince ithalatta alınan gümrük vergileri ve diğer mali yükümlülüklerden ayrı olarak tahsil olunur ve yapılan aylık tahsilat toplamı en geç takip eden ayın on beşinci gününe kadar Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna intikal ettirilir. Bu ücretlerin tahsiline, iadesine, teminata bağlanmasına ve tahsil edilen ücretlerin Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna aktarılmasına ilişkin usul ve esaslar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu arasında müştereken belirlenir."; (d) bendinde ise, "Bu maddede belirtilen oranları topluca veya ayrı ayrı iki katına kadar artırmaya veya kanuni oranı sıfıra kadar indirmeye, (a) fıkrasının 10 numaralı bendi kapsamında bandrole tabi olan cihazları türleri ve özellikleri itibarıyla gruplandırmaya ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir." hükümlerine yer verilmiştir.
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 3'üncü maddesinin 9'uncu fıkrasında, ithalat vergileri deyiminin "Eşyanın ithalinde ödenecek gümrük vergisi ile diğer eş etkili vergiler ve mali yükler” anlamında kullanıldığı hükmü; 10'uncu maddesinin 1'inci fıkrasının (c) bendinde, "Müsteşarlık, gümrük mevzuatının doğru olarak uygulanması için gerekli gördüğü bütün önlemleri alır. Bu çerçevede, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin gerekli gördüğü bir kısım tespit işlemlerinin, belirleyeceği niteliklere sahip gümrük müşavirleri eliyle yürütülmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemeye yetkilidir." hükmü bulunmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; davacı tarafından, 09/07/2015 tarih ve 29411 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 15/06/2015 tarih ve 2015/5572 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki olan "3093 Sayılı Türkiye Radyo- Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu uyarınca Radyo, Televizyon, Video ve Birleşik Cihazlar ile Bunların Dışında Kalan Radyo ve Televizyon Yayınlarını Almaya Yarayan Her Türlü Cihazdan Alınacak Bandrol Ücretlerine ilişkin Karar"ın 9’uncu maddesinin 2'nci fıkrasında yer alan “(2) Bandrol ücretlerine ilişkin ödemeleri 3093 sayılı Kanunun 5'inci maddesinin (g) bendine göre yapmak isteyenlerin ithal edecekleri eşyanın serbest dolaşıma giriş işlemleri, Kurum tarafından gümrük idarelerine bildirimde bulunulmasından sonra tamamlanır.” hükmü ile 10'ncu maddesinde yer alan "(1) Serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulan eşyanın bandrol ücretinin hiç alınmadığı veya noksan alındığının tespiti halinde 4458 sayılı Kanunda yer alan usul ve esaslara göre takip ve tahsil edilir. İthal edilecek eşyaya ilişkin beyan üzerinden hesaplanan bandrol ücreti ile gümrük idarelerince veya sonradan kontrolü sonucunda tespit edilen bandrol ücreti arasındaki farklarda, 4458 sayılı Kanun uyarınca ithalat vergileri noksanlıklarında uygulanacak esaslara göre idari para cezası kesilir. (2) Gümrük idarelerince yapılan tespit sonucunda belirlenen farklılıklara ilişkin tebliğ edilen bandrol ücretleri ile cezalar hakkında, 4458 sayılı Kanunun 244'üncü maddesi uyarınca uzlaşma talebinde bulunulabilir. Uzlaşmanın vaki olması halinde, uzlaşılan tutara ilişkin tahsil edilen bandrol ücreti Kuruma aktarılır.3093 sayılı Kanunun 5'inci maddesinin (g) bendi uyarınca Kurum tarafından tahsil edilen bandrol ücretleri uzlaşmaya konu edilemez." hükmünün hukuka aykırı olduğu 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Gelirleri Kanununda, Bakanlar Kurulu'na anılan konularda düzenleme yapma yetkisinin verilmediği, sadece bandrol oranları belirleme ile bandrole tabi cihazlan türleri ve özellikleri itibarıyla sınıflandırmaya yetkili bulunduğu, 3093 sayılı Kanun kapsamında eşya için ödenen bandrol ücretinin, gümrük idaresince tahsil edilse de 4458 sayılı Gümrük Kanununda tanımı “diğer eş etkili vergiler ve mali yükler” kavramı içinde yer almadığı, bu nedenle alınmayan veya noksan alınan bandrol ücretinin takip ve tahsili işleminin 4458 sayılı Kanundaki usul ve esaslara göre yapılmasına ilişkin düzenlemenin kanuni dayanaktan yoksun olduğu, bandrol ücretinde 4458 sayılı Kanunda yer alan uzlaşma hükümlerinin uygulanamayacağı, 3093 sayılı Kanunun 5'inci maddesinin (b) bendinde yer alan, "Gümrük idarelerince tahsil edilecek bandrol ücretlerinin tahsiline, iadesine, teminata bağlanmasına ve tahsil edilen ücretlerin Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna aktarılmasına ilişkin usul ve esaslar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu arasında müştereken belirlenir." hükmü karşısında düzenlemenin Bakanlar Kurulu Kararı ile yapılmasının mevzuata aykırı olduğu, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 74'üncü maddesinde, eşyanın serbest dolaşıma girişinin tanımının yapıldığı, iptali istenen 9'uncu maddesinin 2'nci fıkrası ile getirilen hükmün kanunda bulunmadığı iddia edilerek anılan maddelerin iptali istemiyle dava açıldığı, davanın kabulüne ve öncelikle yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi isteminde bulunulduğu; davalı idareler tarafından, gümrük müşavirlerinin asıl ithalatçıların gümrük işlerini dolaylı temsil suretiyle yerine getirdiklerinden subjektif dava ehliyetlerinin bulunmadığı, ithalde ödenen bandrol ücretini ithalat vergileri kapsamında değerlendiren düzenlemenin hukuka uygun olduğu, dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının 9'uncu maddesinin 2'nci fıkrasında yer alan hükmün bandrol ücretini ileri bir tarihte ödemek isteyenlerin, teminat mektubu vermek suretiyle bandrol aldıklarının kurumca gümrük idaresine bildirilmesini sağlamak ve mükerrer tahsilat ile para cezasını engellemek amacına yönelik olduğu, hukuka aykırı bir düzenlemenin mevcut olmadığı, Gümrük Kanununun 74'üncü maddesinde açıkça "Eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması" ibaresine yer verildiği, buna göre kurumun bildiriminin eşyanın serbest dolaşıma girişini tamamlayan işlem olmasına dair düzenlenemenin de hukuka uygun olduğu, tüm bu nedenlerle davanın ve kanuni şartları oluşmayan yürümenin durdurulması isteminin reddi gerektiği yönünde savunma yapıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda aktarılan Kanun hükümleri ve dosyadaki bilgi ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde, 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu'nun 4'uncu maddesinin (d) bendinde, Bakanlar Kurulu'na bu maddede belirtilen oranları topluca veya ayrı ayrı iki katına kadar artırma veya kanuni oranı sıfıra kadar indirme, (a) fıkrasının 10 numaralı bendi kapsamında bandrole tabi olan cihazları türleri ve özellikleri itibarıyla gruplandırma ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirleme konusunda yetki verildiği, bunun haricinde düzenleme yapma yetkisinin Kanunda yer almadığı, ayrıca dava konusu maddelerin içinde yer aldığı Bakanlar Kurulu Kararının "Dayanak" başlıklı 2'nci maddesinde belirtilen 4458 sayılı Gümrük Kanununun 10'uncu maddesinde de Bakanlar Kuruluna düzenleme yapabilme konusunda herhangi bir yetki verilmediği anlaşılmaktadır.
Bakanlar Kurulu, idari alanda sahip olduğu genel karar yetkisini "kanuna dayanmak ve “Anayasa ve kanunlara aykırı olmamak" kaydıyla gerekli görüldüğü her alanda ve içerikte kullanmakta serbesttir, Bakanlar Kurulu tarafından, kanun ile yetki verilen hallerde takdir yetkisi çerçevesinde düzenleyici işlem yapılabileceği, ancak yetkisini kanundan almayan kararlarının hukuka aykırı olacağı izahtan varestedir.
Uyuşmazlıkta, Kanunla sınırları çizilen konular haricinde düzenleme yapma yetkisi bulunmadığı halde, Bakanlar Kurulu tarafından 09/07/2015 tarih ve 29411 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 15/06/2015 tarih ve 2015/7757 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ekinde yer alan “3093 Sayılı Türkiye Radyo- Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu uyarınca Radyo, Televizyon, Video ve Birleşik Cihazlar ile Bunların Dışında Kalan Radyo ve Televizyon Yayınlarını Almaya Yarayan Her Türlü Cihazdan Alınacak Bandrol Ücretlerine ilişkin Karar" ın 9'uncu maddesinin 2'nci fıkrası ve 10'uncu maddesi ile düzenlenen konularda yeni bir hukuk kuralı koyma sonucunu doğuracak şekilde düzenleme yapılması, hukuka açıkça aykırılık teşkil etmektedir.
Diğer yandan, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 74'üncü maddesinde, eşyanın serbest dolaşıma girişinin ticaret politikası önlemlerinin uygulanması, eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması ve kanunen ödenmesi gereken vergilerin tahsili ile tamamlanacağı belirtilmesine karşın Bakanlar Kurulu Kararının iptali istenen 9'uncu maddesinin 2'nci fıkrası ile getirilen hüküm ile serbest dolaşıma girişin tamamlanması için Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu tarafından eşyanın bandrol ücretinin alındığının gümrük idaresine bildirilmesi şartı getirilmiştir. Bunun yanında bandrol ücretinin tahsili ve takibine ilişkin olarak yapılacak işlemlerin 3093 sayılı Kanunun “Tahsilat” başlıklı 5'inci maddesinde ve yine cihazların bandrolsüz veya etiketsiz satışını yapan imalatçı veya ithalatçıya Kurum tarafından bandrolsüz veya etiketsiz satılan veya satışa arz edilen her cihaz için hesaplanan bandrol ücretinin iki katı tutarında idari para cezası verileceğine ilişkin "Ceza Hükmü" başlıklı (18/06/2017 tarih ve 7033 sayılı Kanunla değişik) 6'ncı maddesindeki düzenlenmelere karşın Bakanlar Kurulu Kararının iptali istenen 10'uncu maddesi ile getirilen hüküm ile serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulan eşyanın bandrol ücretinin hiç alınmadığı veya noksan alındığının tespiti halinde 4458 sayılı Kanunda yer alan usul ve esaslara göre takip ve tahsil edileceği ve yine ortaya çıkan farklarda, 4458 sayılı Kanun uyarınca ithalat vergileri noksanlıklarında uygulanacak esaslara göre idari para cezası kesileceği belirtilmiştir.
Aynı konuda hem 3093 sayılı Kanunun hem de Bakanlar Kurulu Kararının hükümlerinin uygulanması, hukuki belirlilik ve eşitlik ilkesine aykırılık oluşturacaktır, Ayrıca, bandrol ücretini gelir olarak tahsil eden Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu ve bandrol ücretinin tahsilinde aracılık eden gümrük idaraleri tarafından ilgililer aleyhine farklı idari işlemlerin tesis edilmesi ve bu idari işlemlerin uygulanması halinde telafisi güç zararların doğmasına sebebiyet verilecektir.
Bu durumda, yukarıda belirtilen nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 26'nci maddesinde yer alan şartların oluştuğu anlaşılmakla, iptali istenen dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının eki Kararın 9'uncu maddesinin 2'nci fıkrasının ve 10'uncu maddesinin yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, Bakanlar Kurulu tarafından 15/06/2015 tarihinde kabul edilen ve 09/07/2015 tarihli ve 29411 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren dava konusu 2015/7757 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki "3093 Sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu uyarınca Radyo, Televizyon, Video ve Birleşik Cihazlar ile Bunların Dışında Kalan Radyo ve Televizyon Yayınlarını Almaya Yarayan Her Türlü Cihazdan Alınacak Bandrol Ücretlerine ilişkin Karar"ın 9'uncu maddesinin 2'nci fıkrasının ve 10'uncu maddesinin YÜRÜTÜLMESİNİN DURDURULMASINA, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 7 (yedi) gün içinde Danıştay idari Dava Daireleri Kurulunda itiraz edilebileceğinin taraflara duyurulmasına, 20/02/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
Tülün Emin Celalettin Nizamettin Vahit Ahmet
ÖZDEMİR ÖZKAN KALAMAN KINALITAŞ SARAÇ