Tasarruflu Yazılar 1
T.C.
DANIŞTAY
YEDİNCİ DAİRE
Esas No: 2006/2178
14.07.2006
Davacı ve Yürütmenin Durdurulmasını İsteyen; Petek İnşaat Taahhüt Yaş Sebze Meyve Nakliye ve Turizm Ticaret Sanayi İthalat İhracat Limited Şirketi.
İstiklal Cad. 5206 Sok. Dilek Apt. K-7 D-13 MERSİN
Karşı Taraf ;Başbakanlık ANKARA
İstemin Özeti ;31.12.2005 gün ve 26040 (2’nci mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 19.12.2005 gün ve 2005/9825 sayılı İthalat Rejimi Kararına Ek Karara ekli (I) sayılı listede, 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda yer alan kivi için “MIN 500-EURO/Ton” ibaresinin iptali ile yürütülmesinin durdurulması istenilmektedir.
Tetkik Hakimi Kurtuluş BEYRİBEY’in Düşüncesi ;Yürütmenin durdurulması isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Emel CENGİZ’in Düşüncesi ;2577 sayılı İdari Yargılama Usülü Kanununun 27 nci maddesi uyarınca yürütmenin durdurulması isteminin karar bağlanabilmesi için davalı idarenin savunmasının alınması gerekeceği dönüşülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Yedinci Dairesince işin gereğini görüşüldü.
Dava; 19.12.2005 gün ve 2005/9825 sayılı ithalat Rejimi Kararına Ek Karara ekli (I) sayılı listede, kanuni vergi haddi %62 olan kivi için, AB ve EFTA ülkeleri ile Romanya ve Makedonya’dan yapılacak ithalatlarda %55.8; Bosna Hersek Cumhuriyeti’nden yapılacak ithalatta “0” ve diğer ülkelerden yapılacak ithalatlarda %65 (Dünya Ticaret Örgütü üyesi ülkeler için %55,8) oranında gümrük vergisi alınacağına; ancak, diğer ülkelerden yapılacak ithalatta alınacak gümrük vergisinin, ton başına 500- avrodan az olmayacağına ilişkin düzenlemenin, diğer ülkelerden yapılacak ithalatta alınacak gümrük vergisine ilişkin “MIN 500-EURO/Ton” ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasanın “Vergi ödevi” başlıklı 73’üncü maddesinin son fıkrasında; vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yetkisinin Bakanlar Kuruluna verilebileceği; 474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanunun 2’nci maddesinde de; bu Kanunun eki Gümrük Giriş Tarife Cetvelinde yer alan eşyaların gümrük vergisi had ve nispetlerinin, bakanlar Kurulunca sıfıra kadar indirilebileceği veya bu cetveldeki had ve nispetlerin %50’sine kadar artırılabileceği hükmüne bağlanmış; kanunun eki Cetvelde de 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda yer alan kivi için vergi oranı, % 62 olarak belirlenmiştir. Bakanlar Kurulu’nun, yukarıda anılan ibaresi dava konusu edilen Kararı bu maddeye; bu madde de Anayasanın 73’üncü maddesinin son fıkrası hükmüne dayalıdır.
Anayasanın anılan maddesinin üçüncü fıkrasında vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükleri kanunla konulacağı, değiştirileceği ve kaldırılacağı öngörüldükten sonra; 4 üncü fıkrasında da, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin yükümlerinde, kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisinin Bakanlar Kuruluna verilebileceği hükme bağlanmıştır.
Bu anayasal düzenlemelere göre; verginin konulmasında, değiştirilmesinde ve kaldırılmasında, “Yasallıklık İlkesi” geçerlidir. Yasallılık İlkesi, “Hukuk Devleti”nin en önemli gereği ve özelliğidir. Bu nedenle, anılan ilkeden tümüyle vazgeçilmesi veya bu konudaki yetkinin, bu ilkeden vazgeçildiği anlamına gelecek birim ve ölçülerde devri olanaklı değildir. Anayasa Mahkemesinin 16.01.2003 gün ve E:2001/36; K:2003/3 sayılı kararında yer alan , “….. Ancak Bakanlar Kurulu’na tanınan yetkinin çok geniş olması, verginin yasallığı ilkesinin zedelenmesine yol açarak yasama yetkisinin yürütme organına devri sonucunu doğurabileceğinden kabul edilemez,” cümlesi ile anlatılmak istenilen de, budur. Esasen; salt bu nedenledir ki, Anayasa koyucu, 73’üncü maddenin son fıkrasında, vergileme ile ilgili 3 yetkiden yalnızca ikincisi yani; “değişiklik yama” yetkisi ile sınırlı olarak yasallık ilkesine istisna getirmiştir. Verginin, Yasama Organı tarafından Bakanlar Kuruluna verilecek değişiklik yapma yetkisini sınırlandıran, bu dört unsuru; muaflık, istisna ve indirimlerle oranlardır. Dahası, Bakanlar Kuruluna verilecek yetki, bu dört unsuru her yönüyle değiştirebilmeyi de içermemektedir. Yasa Koyucu’nun, verginin bu dört unsurunda Bakanlar Kurulunca yapabilecek değişikliğin aşağı ve yukarı sınırlarını da bizzat göstermiş olması, verilen yetkinin Anayasaya uygun olabilmesi için zorunlu olduğu gibi, vergi hukukunun genel ilkelerinden olan “verginin belirliliği ilkesi”nin de doğal sonucudur. Zira, bu ilkeye göre; bir hukuksal işleme girişmeden önce, bu işlem dolaysıyla ödeyeceği vergi miktarını bilmek, her vergi mükellefinin doğal hakkıdır. Aynı zamanda bir hukuksal güvenlik ilkesi olan söz konusu ilke olmaksızın, yasallık ilkesinin tam olarak gerçekleşebileceğini söyleme olanağı da yoktur. Bu nedenle de, ilke, hukuk devleti olmanın vazgeçilmez koşullarından biridir.
İş bu davada “MIN 500-EURO/Ton” ibaresi iptal istemine konu 2005/9825 sayılı İthalat Rejimi Kararı uyarınca, 0810.50.00.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda yer alan kivi için diğer ülkelerden yapılacak ithalatlarda, oransal yöntemle hesaplanan vergi miktarının, ton başına 500 –EURO’dan az olamayacak olması, mükelleflerin en az maktu vergi tutarı kadar vergi ödemek zorunda oldukları anlamına gelir. Bu da, oransal yöntemle hesaplanan vergi yönünden mükelleflere getirilen asgari vergi yükünden başka bir şey değildir. Oysa; 474 sayılı Kanuna ekli listenin cetvelleri incelendiğinde görüleceği gibi; Kanun Koyucu’nun yapmış olduğu belirleme, gümrük tarife ve istatistik pozisyonu gösterilen malın, listenin “madde ismi” sütununda yapılan tanımı karşısında yer alan, “gümrük vergisi oranı” sütununda gümrük vergisinin oranının gösterilmesi şeklindedir. Bakanlar Kururluna tanınan da, bu oranların sıfıra kadar indirme veya bu cetveldeki had ve nispetleri %50 sine kadar artırma yetkisidir. Tarifede belirlenen oran “nispi vergi” dışında, asgari vergi belirleme yetkisi ise yasallık ilkesinin kapsamındadır ve Anayasanın 73 üncü maddesinin son fıkrasının yer alan düzenlemeye dayanılarak Bakanlar Kururluna devri olanaklı değildir. Esasen; dava konusu kararın dayanağı olan yasa hükmünde, Bakanlar Kuruluna verilmiş böyle bir yetkide yoktur. Bu bakımdan; anılan ithalat rejimi kararına ek kararı ekli listede yer alan dava konusu düzenleme açıkça hukuka aykırıdır. Öte yandan; dava konusu düzenleme uygulanarak tarh ve tahsil edilen vergilerin iadesi veya mahsubunun yaratacağı sorunlar sebebiyle telafisi güç zararların doğması muhtemel olduğu, benzer olaylar dolaysıyla edinilen deneyimlerle sabittir.
Bu nedenle; olayda, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesinde yürütmenin durdurulmasına karar verilebilmesi için aranan koşulların gerçekleştiği sonucuna varıldığından; istemin kabulüne ve yürütmenin, teminat aranmaksızın, dava sonuna kadar durdurulmasına, 14.07.2006 gününde oy birliği ile karar verildi.