Türkiye ile Bosna Ve Hersek Arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması Hk Karar 2003-5490

Favorilere Ekle

Bu mevzuatı hangi kapsamda favorilere eklemek istiyorsunuz?

Favorilerden Kaldır

Bu mevzuatı hangi kapsamdan kaldırmak istiyorsunuz?

TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE BOSNA VE HERSEK ARASINDAKİ SERBEST TİCARET ANLAŞMASININ ONAYLANMASI HAKKINDA KARAR

Karar Sayısı: 2003/5490

 05.05.2003 tarih ve 25099 sayılı R.G.

İlgili Menşei Yönetmeliği

İthalatında Tarife Kontenjanı 2018/11512

Protokol I

3 Temmuz 2002 tarihinde Ankara’da imzalanan ve 26/2/2003 tarihli ve 4815 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan ekli “Türkiye Cumhuriyeti ile Bosna ve Hersek Arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması”nın onaylanması; Dışişleri Bakanlığı’nın 31/3/2003 tarihli ve ABEY/88480 sayılı yazısı üzerine, 31/5/1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 10/4/2003 tarihinde kararlaştırılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti ile Bosna ve Hersek Arasındaki

Serbest Ticaret Anlaşması

Türkiye Cumhuriyeti ile Bosna ve Hersek (bundan böyle “Taraflar” olarak adlandırılacaktır);

Hukukun üstünlüğüne, insan hakları ve temel özgürlüklere dayalı çoğulcu demokrasiye olan sıkı bağlılıklarını teyid ederek;

Avrupa kıtasındaki istikrarın önemli bir boyutu olarak, Avrupa’daki iktisadi entegrasyon sürecine etkin olarak katılmak hususundaki niyetlerini teyid ederek ve bu süreci güçlendirmenin yollarını ve araçlarını araştırmak hususunda işbirliğinde bulunmaya hazır olduklarını ifade ederek;

Taraflar arasındaki ilişkilerin temelini oluşturan serbest pazar ekonomisine olan bağlılıklarını teyid ederek;

Taraflar arasındaki mevcut ilişkilerin önemini, bu ilişkilerin güçlendirilmesi ve geçmişte kurulan ilişkilerin daha genişletilmesi arzularını gözönünde bulundurarak;

Türkiye ve Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında Ortaklık Kuran Anlaşma ile Bosna ve Hersek için Avrupa oluşumlarına entegrasyon imkanı sunan İstikrar ve Ortaklık Sürecini dikkate alarak;

İşbu Anlaşmanın Taraflar arasındaki ekonomik ilişkilerin ve bilhassa ticaret ve yatırımın gelişmesi yönünde yeni bir ortam yaratacağına inanarak;

Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması 1994 (bundan böyle “GATT 1994” olarak adlandırılacaktır) ile Bosna ve Hersek’in üye olma hedefi bulunan Dünya Ticaret Örgütü’nü kuran Anlaşmanın (bundan böyle “DTÖ” olarak adlandırılacaktır) hükümlerine uygun olarak, karşılıklı ticaretlerinin önemli kısmındaki engelleri tedricen kaldırmaya kararlı olarak;

İşbu Anlaşmanın hiçbir hükmünün Tarafların diğer uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülüklerinden muafiyet sağlayacağı şeklinde yorumlanamayacağını gözönünde tutarak;

İşbu Anlaşmanın taraflar arasında karşılıklı yarar sağlayan ticari ilişkilerin yoğunlaştırılmasını teşvik edeceğine ve Avrupa’daki bütünleşme sürecine katkıda bulunacağına kararlı şekilde inanarak;

Aşağıdaki gibi anlaşmışlardır:

Madde 1

Amaçlar

1. Taraflar, işbu Anlaşmanın hükümlerine ve GATT 1994’ün XXIV’uncu Maddesi ile DTÖ’yü kuran Anlaşmanın eki mal ticaretine ilişkin diğer çok taraflı anlaşmalara uygun olarak, 31 Aralık 2006 tarihinde sona erecek bir geçiş dönemi içerisinde, ikili ticaretlerinin önemli bir kısmını kapsayacak bir serbest ticaret alanı kuracaklardır.

2. İşbu Anlaşmanın amaçları şunlardır:

a) Karşılıklı ticaretin genişletilmesi yoluyla Taraflar arasındaki iktisadi ilişkilerin ahenkli şekilde gelişimini desteklemek ve böylece Tarafların iktisadi faaliyetlerini ilerletmesine, yaşam ve istihdam koşullarını ve mali istikrarı geliştirmesini teşvik etmek;

b) Taraflar arasındaki ticarette adil rekabet koşullarını sağlamak;

c) Ticaretteki engellerin kaldırılması suretiyle dünya ticaretinin ahenkli gelişmesine ve genişlemesine katkıda bulunmak.

Bölüm I-Ürün Kapsamı

Madde 2

Kapsam

Bu Bölümün hükümleri, Taraflar menşeli olmak üzere, Armonize Mal Tanımlaması ve Kodlama Sistemi’nin 1 ila 24’üncü fasılları arasında yer alan ürünler ile işbu Anlaşmanın Ek I’inde sayılan ürünlere (bundan böyle “tarım ürünleri” olarak adlandırılacaktır) ve işbu Anlaşmanın Ek I’inde listelenen ürünler hariç tutulmak üzere, Armonize Mal Tanımlaması ve Kodlama Sistemi’nin 25 ila 97’nci fasılları arasında yer alan ürünlere (bundan böyle “sanayi ürünleri” olarak adlandırılacaktır) uygulanacaktır.

Madde 3

Temel vergiler

1. İşbu Anlaşmanın kapsadığı karşılıklı ticarette, Taraflar, ithal edilen malların sınıflandırılmasında kendi Gümrük Tarifelerini ve diğer mevzuatını uygulayacaktır.

2. Her bir ürün için, işbu Anlaşma ile tesis edilen aşamalı indirimlerin uygulanacağı temel vergi, bu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte Tarafların yürürlükteki En Çok Kayrılan Ülke (MFN) vergi hadleridir.

3. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra, özellikle DTÖ’deki tarife müzakerelerinden ya da Bosna ve Hersek’in DTÖ’ye katılımından kaynaklanan indirimler olmak üzere, erga omnes bazda tarife indirimi uygulanması halinde, söz konusu indirilmiş vergiler, indirimlerin uygulandığı tarihten itibaren bu Maddenin 2’nci paragrafında belirtilen temel vergilerin yerini alacaktır.

4. Bu Maddenin 3’üncü paragrafına uygun olarak hesaplanan indirilmiş vergiler, ilk ondalık basamağa yuvarlanması yoluyla uygulanacaktır.

5. Taraflar, kendi temel vergileri konusunda birbirlerini bilgilendireceklerdir.

Madde 4

İthalattaki gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve mali nitelikli ithalat vergileri

1. Taraflar arasındaki ticarette, ithalata yeni gümrük vergileri, ithalat gümrük vergilerine eş etkili vergiler ve mali nitelikli ithalat vergileri konulmayacaktır.

Formun Üstü

2. İşbu Anlaşmanın 2 nci maddesinde tanımlanan sanayi ürünlerinde, Bosna ve Hersek menşeli ürünlerin Türkiye Cumhuriyeti’ne ithalatında uygulanan gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve mali nitelikli ithalat vergileri işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır. ^[1]

Formun Altı

Formun Üstü

3. İşbu Anlaşmanın 2’nci Maddesinde tanımlanan tarım ürünlerinde, Bosna ve Hersek menşeli ürünlerin Türkiye Cumhuriyeti’ne ithalatında uygulanan gümrük vergileri, işbu Anlaşmanın EK II’sinde sayılan ürünler için hariç olmak üzere, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır. İşbu Anlaşmanın Ek III’ünde belirtilen Bosna ve Hersek menşeli tarım ürünlerinde, gümrük vergilerine ilaveten, gümrük vergisine eş etkili vergiler ve mali nitelikli ithalat vergileri Ek III’de belirtilen koşullar çerçevesinde kaldırılacaktır. ^[2]

Formun Altı

4. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte Türkiye Cumhuriyeti menşeli ürünlerin Bosna ve Hersek’e ithalatında uygulanan gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve mali nitelikli ithalat vergileri aşağıdaki takvime uygun olarak tedricen indirilecektir:

Madde 5

İhracattaki gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve mali nitelikli ihracat vergileri

1. Taraflar arasındaki ticarette, ihracata yeni gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve mali nitelikli ihracat vergileri konulmayacaktır.

2.Taraflar, bütün ihracat gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve mali nitelikli ihracat vergilerini işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır.

Madde 6

Miktar kısıtlamaları ve eş etkili önlemler

1. Taraflar arasındaki ticarette, ihracat ve ithalata, yeni miktar kısıtlamaları veya eş etkili önlemler konulmayacaktır.

2. İhracat ve ithalattaki bütün miktar kısıtlamaları ve eş etkili önlemler işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır.

Madde 7

Ticarette teknik engellerin kaldırılması

1. Tarafların standartlar veya teknik mevzuata ve ilgili önlemlere ilişkin hakları ve yükümlülükleri, DTÖ Ticarette Teknik Engeller Anlaşması çerçevesinde yürütülecektir.

2. Taraflar, ticarette teknik engellerin azaltılması ve/veya kaldırılması amacına yönelik olarak uygunluk değerlendirmesi, standardizasyon, metroloji ve akreditasyon alanında işbirliği ve bilgi teatisinde bulunacaktır.

3. Herhangi bir Taraf, diğer Tarafın talebi üzerine, standartlara, teknik normlara ve ilgili önlemlere ilişkin her özel durum için bilgi sağlayacaktır.

4. Taraflar, teknik engellerin kaldırılması ve işbu Anlaşmanın etkinlikle uygulanması için, aralarındaki ticarete konu olan ürünlerin uygunluk değerlendirmesiyle doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili bulunan test raporlan, uygunluk sertifikaları ve diğer belgelerin karşılıklı tanınmasına yönelik bir anlaşma akdedecektir.

Madde 8

Tarım politikası

1. İşbu Anlaşmanın 4’üncü Maddesinde tanınan tavizlere halel gelmeksizin, bu Bölüm hükümleri, Tarafların kendi tarım politikalarını uygulamalarını ya da Uruguay Round anlaşmalarının sonuçlarının yerine getirilmesi de dahil olmak üzere bu politikalar çerçevesinde alacakları önlemleri herhangi bir şekilde kısıtlamayacaktır.

2. Taraflar, aralarındaki tarım ürünleri ticaretine ilişkin koşulları etkileyebilecek nitelikte uygulanan önlemleri ya da izledikleri tarım politikalarındaki değişiklikleri Ortak Komiteye bildireceklerdir. Taraflardan birinin talebi üzerine, durumu incelemek amacıyla acil danışmalarda bulunulacaktır.

Madde 9

Özel korunma önlemleri

İşbu Anlaşmanın diğer hükümleri ve özellikle 22’nci Madde saklı kalmak kaydıyla, tarım piyasasının özel hassasiyeti göz önünde bulundurularak, işbu Anlaşma ile tanınan tavizlere konu olan Taraflardan biri menşeli ürünlerin ithalatının diğer Tarafın pazarında veya dahili düzenleyici mekanizmalarında ciddi zarara yol açması halinde, her iki Taraf, uygun bir çözüm bulunması amacıyla derhal istişarelerde bulunacaklardır. Bu tür bir çözüm bulununcaya kadar, ilgili Taraf, GATT ve diğer ilgili DTÖ anlaşmaları hükümlerine uyumlu olarak uygun önlemleri alabilecektir.

Madde 10

Sağlık ve bitki sağlığı önlemleri

1. Taraflar, veterinerlik, bitki sağlığı ve sağlık konularındaki mevzuatını, özellikle bulaşıcı hayvan hastalıkları, karantinaya alınan hastalıklar, bitki böcek ve zararları alanında bilgi alışverişi bakımından, DTÖ Bitki ve Hayvan Sağlığı Önlemleri Uygulama Anlaşmasını dikkate alarak uygulayacaklardır.

2. Taraflar, veterinerlik, bitki sağlığı ve sağlık konularındaki mevzuatını, ayrımcılık yapmayacak şekilde uygulayacaklar ve haksız yere ticareti engelleyecek nitelikte hiçbir yeni önlem koymayacaklardır.

3. Hayvan sağlığı önlemleri ve veterinerlik hizmetleri Uluslararası Salgın Hayvan Hastalıkları Ofisi ve Gıda Kodeksi ile uyumlu olacaktır.

4. Bitki sağlığı önlemleri ve bitki sağlığı hizmetleri Uluslararası Bitki Koruma Sözleşmesi ile uyumlu olacaktır.

5. Taraflar, hayvanların, bitkilerin ve ürünlerin korunmasına ilişkin sağlık ve bitki sağlığı konularında bilgi teatisinde bulunacaklardır.

Bölüm II-Genel hükümler

Madde 11

Menşe kuralları ve gümrük idareleri arasında işbirliği

1. Taraflar, karşılıklı ticarette, bütün mevcut ve ilerideki değişiklikleri de dahil olmak üzere, uyumlaştırılmış Avrupa tercihli menşe kurallarını uygulamayı kararlaştırmışlardır.

2. İşbu anlaşmaya ekli Protokol l (bundan böyle Protokol l olarak adlandırılacaktır) menşe kurallarını ve idari işbirliği yöntemlerini belirlemektedir.

3. Taraflar, işbu Anlaşmaya ekli Protokol l hükümlerinin etkin ve uyumlu bir şekilde uygulanmasını temin etmek, ticarete getirilen formaliteleri mümkün olduğu ölçüde azaltmak ve bu hükümlerin işleyişinden doğan güçlüklere karşılıklı tatmin edici çözümler bulmak için, Ortak Komitenin düzenli incelemeleri ve idari işbirliğini ilgilendiren düzenlemeler dahil olmak üzere, uygun önlemleri alacaklardır.

Madde 12

İç vergilendirme

1. Taraflar, birbirleri menşeli ürünler arasında, gerek doğrudan gerek dolaylı olarak, farklı muamele tesis eden iç mali nitelikli her türlü önlem veya uygulamadan kaçınacaklardır.

2. Taraflardan birinin ülkesine ihraç edilen ürünler, üzerlerine konulmuş olan doğrudan veya dolaylı vergilerin tutarını aşan iç vergi iadesinden yararlanamaz.

Madde 13

Genel istisnalar

İşbu Anlaşma, kamu ahlakı, kamu politikası veya kamu güvenliği; insan, hayvan ve bitki hayatının ve sağlığının korunması; sanatsal, tarihi veya arkeolojik değeri haiz milli hazinelerin korunması; fikri, sınai ve ticari mülkiyetin korunması; altın ve gümüşe ilişkin kurallar veya çevrenin korunması ya da tükenebilir doğal kaynakların muhafaza edilmesi nedenlerinin haklı kıldığı, ithalat, ihracat veya transit ürünler üzerindeki yasaklamaları veya kısıtlamaları, bu tarz önlemlerin dahili üretim veya tüketim üzerindeki kısıtlamalarla bağlantılı olarak uygulamaya konulmaları şartıyla, engellemez. Ancak, bu tür yasaklamalar ve kısıtlamalar. Taraflar arasındaki ticarette keyfi ayrımcılık yapılması veya gizli kısıtlamalar için bir araç teşkil etmemelidir.

Madde 14 

Güvenlik istisnaları

İşbu anlaşmada yer alan hiç bir hüküm, Taraflardan birinin, aşağıda belirtilen durumlar için, gerekli gördüğü takdirde herhangi bir uygun önlemi almasını engellemez:

a) Temel güvenlik çıkarlarına aykırı olarak bilgi açıklanmasının önlenmesi için;

b) temel güvenlik çıkarlarının korunması yahut uluslararası yükümlülüklerin veya ulusal politikaların yerine getirilmesi için:

i) bu tarz önlemlerin spesifik olarak askeri amaçlı olmayan ürünlerde rekabet koşullarını bozmaması şartıyla, silah, mühimmat ve savaş malzemelerinin ticaretiyle ilgili olarak ve askeri bir tesisin ihtiyaçlarını gidermek amacıyla doğrudan veya dolaylı yürütülen diğer malların, malzemelerin ve hizmetlerin ticaretiyle alakalı olarak; veya

ii) biyolojik ve kimyasal silahların, nükleer silahların veya diğer nükleer patlayıcı cihazların yayılmasının engellenmesiyle ilgili olarak; veya

iii) savaş veya diğer ciddi uluslararası gerilim zamanlarında alındığında.

Madde 15

Devlet tekelleri

1. Taraflar, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girişinden itibaren dördüncü yılın sonuna kadar, ticari nitelikteki bütün Devlet tekellerini, Tarafların vatandaşları arasında, malların tedarikine ve pazarlanmasına ilişkin koşullarda farklılık olmayacak şekilde tedricen uyarlayacaklardır. Taraflar, bu amacın yerine getirilmesi için alınan önlemler hakkında birbirlerini bilgilendireceklerdir.

2. Bu Maddenin hükümleri, Tarafların yetkili makamları vasıtasıyla, Taraflar arasındaki ithalat veya ihracatı, hukuken ya da fiilen, doğrudan veya dolaylı olarak izleyen, belirleyen ya da kayda değer ölçüde etkileyen herhangi bir kuruluşa uygulanacaktır. Bu hükümler, benzer şekilde, Devlet tarafından diğer kuruluşlara devredilen tekellere de tatbik edilecektir.

Madde 16

Ödemeler

1. İşbu Anlaşma çerçevesinde, Taraflar arasındaki ticari işlemlerle ilgili olarak tam konvertibl dövizlerle yapılan ödemeler ve alacaklının mukim olduğu Taraf ülkeye yapılacak bu tür ödeme transferi herhangi bir kısıtlamadan muaf olacaktır.

2. Taraflar, bir Taraf ülkede mukim bir kişinin iştirak ettiği işbu Anlaşma çerçevesindeki ticari işlemleri kapsayan, kısa ve orta vadeli kredilerin tahsisine, geri ödemesine veya kabulüne dair herhangi bir kambiyo veya idari kısıtlama getirmekten kaçınacaklardır.

3. Bu Maddenin 2’nci paragraf hükümlerine ters düşmeyecek şekilde, işbu Anlaşma çerçevesindeki ticari işlemlerle bağlantılı cari ödemelerle ilgili her türlü tedbir, Uluslararası Para Fonu Anlaşması Maddelerinin VIII’nci Maddesiyle getirilen koşullarla uyumlu olacak ve ayrım gözetmeme esasına göre uygulanacaktır.

Madde 17

İsletmelere ilişkin rekabet kuralları

1. Aşağıdaki hususlar, Taraflar arasındaki ticareti etkiledikleri ölçüde işbu Anlaşmanın düzgün şekilde işlemesi ile bağdaşmamaktadır:

a) Rekabetin önlenmesi, kısıtlanması veya saptırılmasını amaçlayan veya etki itibariyle bu sonucu doğuran tüm işletmeler arası anlaşmalar, işletme birlikleri tarafından alınan kararlar ve işletmeler arası ortak uygulamalar;

b) Bir veya birden fazla teşebbüsün Taraflardan birinin topraklarının tamamında veya önemli bir kısmında sahip oldukları hakim durumu kötüye kullanması.

2. Bu Maddenin l ‘inci paragraf hükümleri, kamu işletmeleri ve Tarafların özel veya münhasır haklar verdiği işletmeler de dahil olmak üzere tüm işletmelerin faaliyetlerine uygulanacaktır. Genel iktisadi çıkarlarla ilgili olan hizmetleri yürütmekle sorumlu veya gelir getiren tekel niteliğini haiz işletmeler, bu Maddenin l’inci paragrafında yeralan hükümlere, sözkonusu hükümlerin uygulanmasının bu işletmelere yüklenen kamu hizmetlerinin hukuken ya da fiilen ifasını engellememesi koşuluyla, tabi olacaktır.

3. Tarım ürünleri bakımından, bu Maddenin l a. Paragrafındaki hükümler, ulusal piyasa düzeninin ayrılmaz bir parçasını teşkil eden anlaşmalara, kararlara ve uygulamalara tatbik edilmeyecektir.

4. Taraflardan biri, belirli bir uygulamanın, bu Maddenin l, 2 ve 3’üncü paragrafları hükümleriyle uyumlu olmadığı kanaatindeyse ve bu tür bir uygulama sözkonusu Tarafın çıkarlarına ciddi zarar verir ya da ciddi zarar tehdidi doğurur yahut yerli sanayiine maddi bir hasar verir nitelikteyse, işbu Anlaşmanın 26’ncı Maddesinde öngörülen usul ve şartlar çerçevesinde uygun tedbirleri alabilir.

Madde 18

Devlet yardımları

1. Belirli işletmeleri veya bazı malların üretimini kayırarak rekabeti bozacak ya da bozma tehlikesi yaratacak şekilde, işbu Anlaşmaya Taraf bir Devlet tarafından veya Devlet kaynaklarından yapılan her çeşit yardım, Taraflar arasındaki ticareti etkilediği ölçüde, işbu Anlaşmanın düzgün işlemesi ile bağdaşmaz sayılacaktır.

2. Tarım ürünleri bakımından bu Maddenin l’inci paragraf hükümleri ilgili DTÖ Anlaşmalarına uygun olacaktır.

3. Ortak Komite, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girişinden itibaren üç yıl içinde, bu Maddenin l’inci paragrafına ters düşen uygulamaların değerlendirilmesine ilişkin kriterleri, uygulama kurallarıyla birlikte belirleyecektir.

4. Taraflar, verilen yardımların toplam miktarı ve dağıtımı hususunda, diğer unsurların yanısıra, Ortak Komiteye yıllık rapor sunarak ve talep edildiği takdirde, yardım planları ve devlet yardımlarıyla ilgili özel durumlar hakkında diğer Tarafa bilgi sağlayarak, devlet yardımları alanında şeffaflık sağlayacaktır.

5. Bir Taraf, belirli bir uygulamanın:

- bu Maddenin l ‘inci paragraf hükümleriyle bağdaşmaz olduğunu ve bu Maddenin 3’üncü paragrafında atıfta bulunulan uygulama kuralları çerçevesinde yeterince ele alınmamış bulunduğunu, veya

- bu Maddenin 3’üncü paragrafında atıfta bulunulan kuralların yokluğunun sözkonusu Tarafın menfaatine ciddi zarar verdiğini veya ciddi zarar tehdidi teşkil ettiğini yahut yerli sanayiine maddi hasar verdiğini düşünüyorsa,

işbu Anlaşmanın 26’ncı Maddesinde öngörülen usul ve şartlar çerçevesinde uygun önlemleri alabilir.

6. Bu tarz önlemler, yalnızca, Taraflar arasında uygulanabilir durumda olan, G ATT 1994 ve DTÖ ile bunların himayesinde müzakere edilen diğer ilgili vasıtaların öngördüğü usul ve şartlara uygun olarak alınabilir.

Madde 19

Kamu alımları

1. Taraflar, kamu alım piyasalarının liberalizasyonunu işbu Anlaşmanın bir amacı olarak mütalaa etmektedir.

2. Taraflar, diğer Tarafın tedarikçilerinin kendi kamu alım piyasalarında ihalelere katılmasını sağlamak amacıyla kural, koşul ve uygulamalarını tedricen uyumlaştıracaklardır.

3. Ortak Komite, bu Maddenin hedeflerine ulaşılmasına yönelik gelişmeleri inceleyecek ve serbest girişin, şeffaflığın ve kamu alım piyasalarının karşılıklı açılmasının sağlanmasını teminen, bu Maddenin 2’nci paragraf hükümlerinin uygulanmasına yönelik pratik yöntemler önerebilecektir.

4. Taraflar, GATT 1994 ve DTÖ himayesinde müzakere edilen ilgili Anlaşmalara katılmak için çaba sarf edeceklerdir.

Madde 20

Fikri, sınai ve ticari mülkiyet

1. Taraflar, Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Sözleşmesi (TRIPs) ve diğer uluslararası Anlaşmalarla uyumlu olarak, fikri, sınai ve ticari mülkiyet haklarının uygun ve etkin bir şekilde korunmasını sağlayacaklardır. Bu durum, söz konusu hakların uygulanmasına yönelik etkin araçları da kapsayacaktır.

2. Bu Maddenin uygulanması Taraflarca düzenli olarak değerlendirilecektir. Fikri, sınai ve ticari mülkiyet haklarıyla ilişkili olarak ticareti etkileyen güçlüklerin ortaya çıkması halinde, Taraflardan herhangi biri, karşılıklı tatmin edici çözümler bulunması için acil, istişarelerde bulunmayı talep edebilir.

Madde 21

Damping

Taraflardan biri, işbu Anlaşma ile düzenlenen ticari ilişkilerde, GATT 1994’ün VI’ncı Maddesi anlamında damping yapılmakta olduğunu tespit ederse, bu uygulamaya karşı, GATT 1994’ün VI’ncı Maddesine ve GATT 1994’ün VI’ncı Maddesinin Tatbikine İlişkin Anlaşma’ya uygun olarak, işbu Anlaşmanın 26’ncı Maddesinde öngörülen usul ve şartlar çerçevesinde uygun önlemleri alabilir.

Madde 22

Genel korunma önlemleri

Herhangi bir ürünün yüksek miktarlarda ithal edilmesi ve bu tür koşullar, altında:

a) İthalatçı Tarafın topraklarında benzer veya doğrudan rakip ürünlerin yerli üreticileri için ciddi zarara, veya

b) ekonominin ilgili herhangi bir sektöründe ciddi bozulmalara veya bir bölgenin iktisadi durumunda ciddi kötüleşmeye yol açacak güçlüklere,

sebebiyet vermesi veya bunların gerçekleşmesine yönelik tehdit oluşturması durumunda, ilgili Taraf, işbu Anlaşmanın 26’ncı Maddesinde öngörülen usul ve şartlar çerçevesinde uygun önlemleri alabilir.

Madde 23

Yapısal uyum

1. Taraflardan herhangi biri, sanayi ürünlerinde, işbu Anlaşmanın 4’üncü Madde hükümlerinden sapma olarak, sınırlı süre için, gümrük vergilerinin yükseltilmesi şeklinde istisnai önlemler alabilir.

2. Bu önlemler, ancak bebek endüstriler veya yeniden yapılanma geçiren yahut özellikle önemli toplumsal sorunlara neden olabilecek ciddi güçlüklerle karşılaşan belli sektörler bakımından söz konusu olabilecektir.

3. İlgili Tarafın diğer Taraf menşeli ürünlerin ithalatında, bu Maddenin 1’inci ve 2’nci paragraflarına uygun olarak ihdas ettiği gümrük vergileri, ad valorem % 25 düzeyini geçemeyecek ve diğer Taraf menşeli ürünler için gümrük vergilerindeki tercih unsurunu koruyacaktır. Söz konusu önlemlere tabi ürünlerin toplam ithal değeri, işbu Anlaşmanın Bölüm I’inde tanımlanan sanayi ürünlerinin diğer Taraftan toplam ithalatının, istatistiklerin temin, edilebildiği son yıl itibariyle, % 15’ini geçemeyecektir.

4. Söz konusu önlemler, işbu Anlaşmanın l’inci Maddesinin l’inci paragrafında belirlenen geçiş dönemini aşmayacak bir dönem için uygulanacaktır.

5. İlgili Taraf, almayı düşündüğü istisnai önlemler hakkında diğer Tarafı bilgilendirecek ve diğer Tarafın talebi üzerine, önlemlerin uygulanmasından önce, bu önlemler ve uygulanacakları sektörler konusunda, Ortak Komite kapsamında derhal istişarelerde bulunulacaktır. İlgili Taraf söz konusu önlemleri alırken, Ortak Komite’ye, bu Madde altında ihdas ettiği gümrük vergilerinin kaldırılmasına yönelik bir takvim sunacaktır. Söz konusu takvim, bu vergilerin, yürürlüğe konulmalarından en geç iki yıl sonra başlamak üzere yıllık eşit oranlarda tedricen kaldırılmalarını sağlayacaktır. Ortak Komite farklı bir takvime karar verebilir.

Madde 24

Re-eksport ve ciddi kıtlık

İşbu Anlaşmanın 5 ve 6’ncı Maddeleri hükümlerine uyulması:

a) ihracatçı Tarafın, ilgili üründe, ihracat miktar kısıtlamaları, ihracat vergileri veya önlemleri yahut eş etkili vergiler uyguladığı bir üçüncü ülkeye re-eksporta yol açmakta ise; veya,

b) ihracatçı Taraf için gerekli bir üründe ciddi kıtlığa veya kıtlık tehdidine yol açmakta ise;

ve yukarıda atıfta bulunulan durumların, ihracatçı Taraf için büyük güçlükler doğurması veya bunları doğurması ihtimalini ortaya çıkarması halinde, söz konusu Taraf, işbu Anlaşmanın 26’ncı Maddesinde öngörülen usul ve şartlar çerçevesinde uygun önlemleri alabilir. Bu önlemler, ayrım gözetilmeyecek şekilde uygulanacak ve devam etmelerini haklı kılan koşullar sona erdiğinde kaldırılacaklardır.

Madde 25

Yükümlülüklerin verine getirilmesi

1. Taraflar, işbu Anlaşmadan doğan yükümlülüklerinin yerine getirilmesi için gerekli bütün önlemleri alacaklardır. Taraflar, işbu Anlaşma ile belirlenen amaçlara ulaşılmasını sağlayacaklardır.

2. Taraflardan biri, diğer Tarafın işbu Anlaşmadan doğan bir yükümlülüğünü yerine getirmediği kanısına varırsa, söz konusu Taraf, işbu Anlaşmanın 26’ncı Maddesinde öngörülen usul ve şartlar çerçevesinde uygun önlemleri alabilir.

Madde 26

Korunma önlemlerinin uygulanma usulü

1. Taraflar, aşağıdaki paragraflarda belirlenen korunma önlemlerinin uygulanmasına yönelik işlemleri başlatmadan önce, aralarındaki görüş farklılıklarını doğrudan istişarelerde bulunmak suretiyle çözmek için çaba sarf edeceklerdir.

2. Taraflardan biri, işbu Anlaşmanın 22’nci Maddesinde atıfta bulunulan duruma yol açmaya uygun ürünlerin ithalatını, ticaretin akışına ilişkin hızlı bilgi değişiminin sağlanması amacıyla idari prosedüre tabi tutması halinde diğer Tarafı bilgilendirecektir.

3. Bu Maddenin 7’nci paragrafı saklı kalmak koşuluyla, korunma önlemlerine başvurmayı öngören Taraf, diğer Tarafa acilen bildirimde bulunacak ve tüm ilgili bilgileri sağlayacaktır. Taraflar, kabul edilebilir bir çözümün bulunabilmesini teminen, gecikmeksizin Ortak Komite kapsamında danışmalarda bulunacaklardır.

4. a. İşbu Anlaşmanın 21, 22 ve 24’üncü Maddeleri bakımından, Ortak Komite olayı veya durumu inceleyecek ve ilgili Tarafça bildirilen güçlüklerin sona erdirilmesi için gerekli her tür kararı alabilecektir. Meselenin Ortak Komiteye intikalini izleyen otuz gün içerisinde böyle bir kararın alınamaması halinde, ilgili Taraf, durumun düzelmesi için gerekli gördüğü önlemleri alabilecek ve aldığı önlemlerden diğer Tarafı haberdar edecektir.

b. İşbu Anlaşmanın 25’inci Maddesi bakımından, ilgili Taraf, danışmaların tamamlanmasını veya diğer Tarafa bildirim yapılmasından itibaren üç aylık bir sürenin geçmesini müteakiben uygun önlemleri alabilir.

c. İşbu Anlaşmanın 17 ve 18’inci Maddeleri bakımından, ilgili Taraf, Ortak Komite’ye olayı incelemesi ve uygun olduğu takdirde, itiraz edilen uygulamanın sona erdirilmesi amacıyla her türlü yardımı yapacaktır. Bahsekonu Tarafın, itiraz edilen uygulamayı Ortak Komite tarafından saptanan süre içerisinde sona erdirememesi ya da Ortak Komite’nin sorunun kendisine intikal ettirilmesini izleyen otuz çalışma günü içerisinde bir anlaşmaya varamaması halinde, ilgili Taraf, sözkonusu uygulamadan doğan güçlüklerin giderilmesi için uygun önlemleri alabilir.

5. Alınan korunma önlemleri derhal diğer Tarafa bildirilecektir. Önlemler, kapsam ve süreleri bakımından, uygulanmalarına sebebiyet veren durumun düzeltilmesi için kesinlikle gerekli olanlarla sınırlı tutulacak ve bahse konu güçlük ve uygulamalardan doğan zararı aşmayacaklardır. İşbu Anlaşmanın işleyişine en az zarar verecek önlemlere öncelik tanınacaktır.

6. Alman korunma önlemleri, mümkün olan en kısa sürede hafifletilmelerini veya koşulların bu önlemlerin devam ettirilmesini haklı çıkarmadığı zaman sona erdirilmelerini teminen Ortak Komite bünyesinde düzenli olarak istişarelere konu kılınacaktır.

7. Ani eylemi gerektiren olağanüstü koşulların önceden incelemeyi imkansız kılması halinde, ilgili Taraf, işbu Anlaşmanın 21, 22 ve 24’üncü Maddelerinde belirtilen hallerde, durumu düzeltmek için kesin olarak gereken geçici önlemleri hemen uygulayabilir. Önlemler, gecikmeksizin bildirilecek ve Taraflar arasında, Ortak Komite bünyesinde, mümkün olan en kısa sürede istişarelerde bulunulacaktır.

Madde 27

Ödemeler dengesi güçlükleri

l. Taraflar, ödemeler dengesi güçlüğü nedeniyle ithalata uygulanan önlemler de dahil olmak üzere, kısıtlayıcı önlemler koymaktan kaçınmaya gayret edeceklerdir.

2. Taraflardan biri ciddi bir ödemeler dengesi güçlüğü içinde veya tehdidi altında olduğu takdirde, ilgili Taraf, G ATT 1994 ve DTÖ ile Uluslararası Para Fonu Anlaşması Maddelerinin VIII’inci Maddesine uygun olarak, ithalatla ilgili önlemler de dahil olmak üzere, sınırlı bir süre için ve ödemeler dengesi durumunu iyileştirmek için gerekenin ötesine gitmeyecek kısıtlayıcı önlemler alabilir. Önlemler, ödemeler dengesi koşulları düzeldikçe aşamalı olarak hafifletilecek ve koşullar devam ettirilmelerini haklı çıkarmadığı zaman sona erdirilecektir. İlgili Taraf, bir an önce, önlemlerin alınmasından ve mümkün olduğunda kaldırılmalarına ilişkin takvimden diğer Tarafı bilgilendirecektir.

Madde 28

Geliştirici hüküm

1. Taraflardan biri, işbu Anlaşma ile kurulan ilişkileri, bu Anlaşmanın kapsamadığı alanlara yaymak suretiyle geliştirmenin ve derinleştirmenin, Tarafların ekonomilerinin çıkarları bakımından yararlı olacağını düşündüğü takdirde, diğer Tarafa gerekçeli bir talep sunacaktır. Ortak Komite, bu talebi inceleyecek ve uygun olduğu durumlarda, özellikle müzakerelerin başlatılmasına yönelik tavsiyelerde bulunabilecektir.

2. Bu Maddenin 1’inci paragrafında atıfta bulunulan usul sonucunda varılan Anlaşmalar, Tarafların iç mevzuatlarına uygun olarak onaylanacaktır.

Madde 29

Ortak Komite

1. Bu vesile ile, bir Ortak Komite kurulmuştur ve Tarafların temsilcilerinden müteşekkil olacaktır.

2. İşbu Anlaşmanın uygulanması, Ortak Komite tarafından idare edilecek ve denetlenecektir.

3. Taraflar, işbu Anlaşmanın düzgün uygulanması amacıyla, bilgi alışverişinde bulunacak ve Taraflardan birinin talebi üzerine, Ortak Komitede istişareler yapılacaktır. Ortak Komite, Taraflar arasındaki ticarette engellerin daha da ileri derecede kaldırılması imkanını düzenli olarak gözden geçirecektir.

4. Ortak Komite, işbu Anlaşmada öngörülen hallerde kararlar alabilir. Ortak Komite, diğer konularda tavsiyelerde bulunabilir.

Madde 30

Ortak Komite’nin Usulleri

1. Ortak Komite, işbu Anlaşmanın düzgün bir şekilde uygulanması için, gerekli olduğu her zaman, ancak yılda en az bir defa olmak üzere toplanacaktır. Taraflardan her biri bir toplantı yapılmasını talep edebilir.

2. Ortak Komite mutabakat ile karar verecektir.

3. Taraflardan birinin Ortak Komite’deki temsilcisi, bir karaerı iç yasal gereklerin tamamlanması çekincesiyle kabul ettiği takdirde, kararda daha geç bir tarih belirtilmiyorsa, bu karar, bu gereklerin yerine getirildiğini ifade eden yazılı bildirimin alındığı tarihte yürürlüğe girecektir.

4. İşbu Anlaşmanın amaçlarına uygun olarak, Ortak Komite, diğer kuralların yanısıra, toplantı çağrılarının yapılması ile Başkanın tayini ve görev süresine dair hükümleri de içerecek şekilde, çalışmalarına ilişkin usul kurallarını kabul edecektir.

5. Ortak Komite, görevlerini yerine getirmekte kendisine yardımcı olmaları için gerekli gördüğü alt komitelerin ve çalışma gruplarının kurulmasına karar verebilir.

Madde 31

Hizmetler ve yatırımlar

1. Taraflar, hizmetler ve yatırımlar gibi belli alanların giderek artan önemini idrak etmektedir. Taraflar, aralarındaki işbirliğinin tedricen geliştirilmesi ve genişletilmesi yönündeki çabalarında, özellikle Avrupa bütünleşmesi bağlamında, Ticaret ve Hizmetler Genel Anlaşması’nın (GATS) ilgili hükümlerini de dikkate alarak, pazarlarının yatırımlar ve hizmetler ticaretine karşılıklı olarak açılması ve tedricen serbestleştirilmesi amacıyla işbirliği yapacaklardır.

2. Taraflar, bu Madde ile düzenlenen ilişkilerinin geliştirilmesi ve derinleştirilmesi amacıyla Ortak Komite’de işbirliği konusunda görüşmelerde bulunacaklardır.

Madde 32

Gümrük birlikleri, serbest ticaret alanları ve sınır ticareti

1. İşbu Anlaşma, Tarafların ticaret rejimini ve özellikle kendisinin getirdiği menşe kurallarıyla ilgili hükümlerini olumsuz olarak etkilemedikçe, gümrük birliklerinin, serbest ticaret alanlarının muhafazasını veya bunların kurulmasını yahut sınır ticaretine yönelik düzenlemeler yapılmasını engellemeyecektir.

2. Taraflardan birinin talebi üzerine, bu tarz gümrük birlikleri veya serbest ticaret alanları kuran anlaşmalar hakkında Ortak Komite’de bilgi alışverişinde bulunulacaktır.

Madde 33

Protokoller ve ekler

İşbu Anlaşmanın bütün Protokolleri, Ekleri ve Mutabakat Zaptı, işbu Anlaşmanın ayrılmaz parçasını oluşturur. Ortak Komite, Tarafların ulusal mevzuatlarına uygun olarak, Protokolleri ve Ekleri tadil etmeyi kararlaştırabilir.

Madde 34 

Tadilatlar

Ekleri ve Protokolleri de dahil olmak üzere işbu Anlaşmada yapılacak tadilatlar, Tarafların birbirlerine, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için ulusal mevzuatlarında öngörülen bütün gereklerin yerine getirildiğini bildirdikleri son yazılı bildirimin diplomatik kanallar vasıtasıyla ulaştığı tarihte yürürlüğe girecektir.

Madde 35

Yürürlüğe Giriş

İşbu Anlaşma, Tarafların birbirlerine, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için iç gereklerin yerine getirildiğini diplomatik kanallar vasıtasıyla bildirdikleri tarihi izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girecektir.

Madde 36

Geçerlilik ve sona erme

1. İşbu Anlaşma sınırsız bir süre için akdedilmiştir.

2. Taraflardan her biri, işbu Anlaşmanın feshini, diğer Tarafa yazılı ihbarda bulunmak suretiyle diplomatik kanallardan bildirebilir. Böyle bir durumda, işbu Anlaşma, fesih bildiriminin diğer Tarafa ulaştığı tarihten sonraki yedinci ayın birinci günü sona erecektir.

3. Taraflar, işbu Anlaşmanın, Taraflardan birinin AB’ne katılması durumunda, diğer Taraf için herhangi bir telafi gerektirmeksizin, AB’ne katılım tarihinden önceki gün sona ermesi üzerinde mutabık kalmışlardır. Bu durumda, AB’ne katılan Taraf, katılım konusunda diğer tarafı makul bir süre içerisinde haberdar edecektir.

BUNUN KANITI OLARAK aşağıda imzaları bulunan tam yetkili temsilciler işbu Anlaşmayı imzalamışlardır.

İşbu Anlaşma, Ankara’da, 3 Temmuz 2002 tarihinde, İngilizce dilinde iki orijinal nüsha olarak yapılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Adına Bosna ve Hersek Adına

MUTABAKAT ZAPTI

1. Tarım ürünleriyle ilgili olarak işbu Anlaşmanın 4’üncü Maddesinin 3 ve 4’üncü paragraflarında atıfta bulunulan gümrük vergileri, ad valorem ve spesifik gümrük vergilerini ihtiva etmektedir.

2. Taraflar, eş etkili vergilerin, işbu Anlaşmanın 4’üncü Maddesinin 4’üncü paragrafında atıfta bulunulan gümrük vergilerine ilave edilmesini, gümrük vergilerinin arttırılması olarak değerlendirmeyecekleri konusunda mutabık kalmışlardır.

3. Taraflar, işbu Anlaşmanın imzalanmasından sonra altı ay içerisinde, bitki sağlığı konulan ve veterinerlik alanında işbirliği hususunda münferit anlaşmalar akdetmeyi kararlaştırmışlardır.

4. Taraflar, işbu Anlaşmanın imzalanmasından sonra altı ay içerisinde, Taraflar arasındaki ticarete konu ürünlerin uygunluk değerlendirmesiyle doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili test raporlarının, uygunluk sertifikalarının ve diğer belgelerin karşılıklı tanınması konusunda münferit bir anlaşma akdetmeyi kararlaştırmışlardır.

Ek I

Madde 2’de Atıfta Bulunulan Ürünlerin Listesi

Ek II

(Madde 4’ün 3’üncü paragrafında atıfta bulunulanlar)

Bosna ve Hersek Menşeli Ürünlerin Türkiye Cumhuriyeti’ne İthalatında Tavizli Rejim Kapsamı Dışında Tutulacak Tarım Ürünleri

EK III

^[3]

(Anlaşma’nın 4’üncü maddesinin 3’üncü paragrafında atıf yapılan)

PROTOKOL 1

“MENŞELİ ÜRÜNLER” KAVRAMININ TANIMI

VE İDARİ İŞBİRLİĞİ YÖNTEMLERİ

İÇİNDEKİLER

Eklerin Listesi

Ek I: Ek II’de Yer alan Liste İçin Giriş Notları

Ek II: İmal Edilen Ürünün Menşe Statüsü Kazanabilmesi İçin Menşeli Olmayan Ürünlere Uygulanması Gerekli İşçilik ve İşlemler Listesi

Ek III: EUR.1 Dolaşım Belgesi ve EUR.1 Dolaşım Belgesi İçin Müracaat

Ek IV: Fatura Beyanı

ORTAK BİLDİRİ

BAŞLIK I

GENEL HÜKÜMLER

Madde 1

Tanımlar

Bu Protokol’ün uygulanmasında:

(a) “imalat”, montaj veya özel işlemler de dahil olmak üzere her türlü işçilik veya işleme tabi tutma;

(b) “madde”, ürünün imalatında kullanılan herhangi bir girdi, hammadde, parça veya aksamlar…v.b.;

(c) “ürün” bilahare başka bir imalatta da kullanılması sözkonusu olsa bile, imal edilmiş ürün;

(d) “eşya”, hem madde hem de ürün;

(e) “gümrük kıymeti”, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın VII. maddesinin uygulanmasına ilişkin olarak 1994’te yapılan Anlaşma’ya (Gümrük Kıymeti Hakkında DTÖ Anlaşması) göre tespit edilen kıymet;

(f) “fabrika çıkış fiyatı” deyimi, ürün için Taraf Ülke’de nihai işçilik veya işlemin gerçekleştirilmesini üstlenen imalatçıya fabrika çıkışı itibarıyla ödenen fiyat olup, kullanılan bütün madde fiyatlarının dahil edilmiş olduğu bu fiyattan, elde edilmiş ürünün ihracı halinde geri ödenmiş veya ödenecek olan yurtiçi vergiler çıkarılır;

(g) “maddelerin kıymeti”, kullanılan menşeli olmayan maddelerin ithalatı esnasındaki gümrük kıymeti, veya bunun bilinmemesi veya tespit edilememesi halinde Taraf Ülke’de maddeler için ödendiği tespit edilebilen ilk fiyat;

(h) “menşeli madde kıymeti”, (g) alt paragrafında tanımlandığı şekilde, gerekli değişiklikler yapılarak uygulanan, bu tür maddenin kıymeti;

(i) “katma değer”, fabrika çıkış fiyatından, eşyaya dahil edilen diğer Taraf Ülke menşeli her bir maddenin gümrük kıymetinin, veya bu kıymetin bilinmemesi veya tespit edilememesi halinde bir Taraf Ülke’de madde için ödendiği doğrulanabilir ilk fiyatın çıkarılması ile bulunan değer;

(j) “fasıllar” ve “pozisyonlar”, işbu Protokol’de “Armonize Sistem” veya “AS” olarak geçen Armonize Mal Tanım ve Kodlama Sistemi’ni oluşturan nomanklatürde kullanılan fasıllar ve pozisyonlar (dört haneli kodlar);

(k) “sınıflandırılmış” tabiri, ürün veya maddelerin belirli bir pozisyon altında sınıflandırılması;

(1) “sevkiyat”, ya bir ihracatçıdan bir alıcıya aynı anda gönderilen, ya da ihracatçıdan alıcıya şevkinde tek bir sevk evrakı kapsamında yer alan, veya böyle bir evrakın olmaması halinde tek bir fatura kapsamına giren ürünler;

(m) “ülkeler”, karasularını da içerecek şekilde ülkeler;

(n) “EUR” Avrupa Para Birliği’nin tek para birimi olan “euro”

anlamına gelir.

BAŞLIK II

“MENŞELİ ÜRÜNLER” KAVRAMININ TANIMI

Madde 2

Genel Koşullar

Bu Anlaşma’nın uygulanmasında, aşağıda belirtilen ürünler bir Taraf Ülke menşeli kabul edilirler:

(a) Bu Protokol Madde 4’te belirtildiği şekilde, tamamen bir Taraf Ülke’de elde edilen ürünler;

(b) Bu Protokol Madde 5’de belirtildiği şekilde bir Taraf Ülke dahilinde yeterli işçilik veya işlemden geçirilmiş olmaları kaydıyla, tamamen o ülke’de elde edilmemiş maddeler ihtiva ederek ilgili Taraf Ülke’de elde edilen ürünler,

Madde 3

İki Taraflı Menşe Kümülasyonu

1. İthalatçı taraf ülke menşeli maddeler, ihracatçı taraf ülkede elde edilmiş bir ürün içine dahil edildikleri takdirde ihracatçı taraf ülke menşeli olarak kabul edilirler. Söz konusu maddelerin, bu Protokol Madde 6(1)’de belirtilen işlemlerin ötesinde bir işlemden geçmiş olmaları şartıyla, yeterli işçilik veya işlemden geçmiş olmaları gerekmez.

Madde 4

Tamamen Elde Edilmiş Ürünler

1. Aşağıdaki ürünler tamamen bir Taraf Ülke’de elde edilmiş kabul edilirler:

(a) kendi topraklarından veya deniz yataklarından çıkartılan mineral ürünler

(b) o ülkede hasat edilen bitkisel ürünler;

(c) o ülkede doğmuş ve yetiştirilmiş canlı hayvanlar;

(d) o ülkede yetiştirilmiş canlı hayvanlardan elde edilen ürünler;

(e) o ülkede avcılık veya balıkçılıkla elde edilen ürünler,

(f) o Taraf Ülkelerin karasuları dışında kendi gemileri ile denizden elde edilen balıkçılık ürünleri ve diğer ürünler;

(g) münhasıran (f) alt paragrafında belirtilen ürünlerden kendi fabrika gemilerinin bordasında üretilen ürünler;

(h) yalnızca hammaddelerin geri kazanılmasına müsait, sadece sırt geçirmeye ve atık olarak kullanmaya elverişli kullanılmış lastikler dahil olmak üzere, toplanmış kullanılmış maddeler;

(i) o ülkede yapılan imalat işlemleri sonucu ortaya çıkan atık ve hurdalar;

(j) kendi karasuları dışında, münhasır işletme hakkına sahip olmaları kaydıyla deniz toprağı veya deniz toprağı altından çıkarılan ürünler,

(k) münhasıran (a) ila (j) alt paragraflarında tanımlanan ürünlerden üretilen eşya.

2. Paragraf 1 (f) ve (g)’deki “kendi gemileri” ve “kendi fabrika gemileri” terimleri sadece aşağıda belirtilen gemi ve fabrika gemileri için uygulanır:

(a) Bir Taraf Ülke’de kayıtlı veya tescilli olanlar;

(b) Bir Taraf Ülke bayrağı altında seyredenler;

(c) en az yüzde 50’si Taraf Ülkelerin vatandaşlarına veya yönetim merkezi bu Devletlerden birinde bulunan, müdür veya müdürleri. Yönetim Kurulu veya Denetleme Kurulu Başkanı ve bu kurullar üyelerinin çoğunluğu Taraf Ülke vatandaşı olan ve ilave olarak, ortaklık veya limited şirket durumunda, sermayesinin en az yansı bu Devletlere veya anılan Devletlerin kamu kuruluştan ya da vatandaşlarına ait olanlar;

(d) yönetici ve yetkilileri Taraf Ülkelerin vatandaşı olanlar ve

(e) mürettebatının en az yüzde 75’i Taraf Ülkelerin vatandaşı olanlar.

Madde 5

Yeterli İşçilik veya İşlem Görmüş Ürünler

1. Madde 2’ye göre, tamamen elde edilmemiş ürünler, Protokol Ek II’de yer alan listede belirtilen şartlar yerine getirildiği takdirde yeterli derecede işçilik veya işlem görmüş olarak kabul edilirler.

Yukarıda belirtilen şartlar, bu Anlaşma kapsamındaki tüm ürünler için, imalatta kullanılan menşeli olmayan maddeler üzerinde yapılması gerekli işçilik ve işlemleri gösterir ve sadece bu maddelerle ilgili olarak uygulanır. Bu nedenle, listedeki şartlan yerine getirerek menşe statüsü kazanmış bir ürün başka bir ürünün imalatında kullanılırsa, onun bileşiminde yeraldığı ürüne tatbiki mümkün şartlar, kendisine uygulanmaz ve bunların imalatında kullanılmış olabilecek menşeli olmayan maddeler dikkate alınmaz.

2. Paragraf 1’e rağmen, listede belirtilen şartlar uyarınca bir ürünün imalatında kullanılmaması gereken menşeli olmayan maddeler aşağıdaki şartların yerine getirilmesine bağlı olarak kullanılabilir:

(a) toplam kıymetleri, ürünün fabrika çıkış fiyatının yüzde 10’unu geçmiyorsa;

(b) menşeli olmayan maddelerin azami değeri olarak listede verilmiş olan yüzdeler, bu paragrafın uygulanmasıyla aşılmamışsa.

Bu paragraf. Armonize Sistem’in 50 ila 63. fasıllarındaki ürünlere uygulanmaz.

3. Paragraf 1 ve 2, Madde 6’da öngörülen durumların dışında uygulanır.

Madde 6

Yetersiz İşçilik veya İşlem Faaliyetleri

1. Paragraf 2’ye halel gelmeksizin, Madde 5’te belirtilen koşullar yerine getirilmiş olsun veya olmasın, aşağıdaki işlemler menşe statüsü vermek için yetersiz işçilik veya işlem olarak kabul edilir:

(a) nakliyat ve depolama süresince eşyanın iyi şartlarda muhafazasını sağlamaya yönelik koruyucu işlemler;

(b) ambalaj ayırma ve birleştirme;

(c) yıkama; temizleme; toz, oksit, yağ; boya veya diğer tabakalardan arındırma;

(d) dokumaya elverişli maddeleri ütüleme veya presleme;

(e) basit boyama ve cilalama işlemleri;

(f) tahıl ve pirinci kabuklarından ayırma, kısmi veya tam ağartma, parlatma ve perdahlama;

(g) şeker renklendirme veya şeker topaklarını biçimlendirme işlemleri;

(h) meyvelerin, kuruyemişlerin ve sebzelerin kabuklarını soyma, zarlarını ayıklama, çekirdeklerini çıkarma;

(i) keskinleştirme, basit bileme veya basit kesme;

(j) eleme, kalburdan geçirme, sıraya koyma, tasnifleme, kalibrasyon, eşleştirme (maddelerden setler oluşturma dahil);

(k) basit şişeleme, tenekeye veya beherlere koyma, torbalama, sandıklama, kutulama, karton veya tahta üzerine yerleştirme ve tüm diğer basit paketleme işlemleri;

(ı) ürün veya paketler üzerine marka, etiket, logo ve diğer benzeri ayırdedici işaretleri yapıştırma veya basma işlemleri;

(m)farklı türde olmalarına bakılmaksızın ürünlerin basit karıştırılma işlemleri;

(n) tamamlanmış bir ürün oluşturmak üzere parçaların basit montajı veya ürünlerin parçalarına ayrılması;

(o) (a) ila (n) alt paragraflarında belirtilen işlemlerden iki veya daha fazlasının bir arada yapılması;

(p) hayvan kesimi.

2. Belirli bir ürüne uygulanan işçilik veya işlemin paragraf 1 hükümleri çerçevesinde yetersiz kabul edilip edilmeyeceğine karar verilirken, bir Taraf Ülke’de gerçekleştirilen işlemlerin tümü bir arada mütalaa edilir.

Madde 7

Nitelendirme Birimi

1. Bu Protokol hükümlerinin uygulanması amacıyla, nitelendirme birimi, Armonize Sistem nomanklatürünü kullanarak sınıflandırma yapılırken temel birim olarak kabul edilen belirli bir üründür.

Buna göre,

(a) muhtelif maddelerin montajı veya gruptandın İmasından oluşan bir ürün, Armonize Sistem’de tek bir pozisyonda sınıflandırıldığında, bu ürünün tümü, nitelendirme birimini oluşturur.

(b) bir sevkıyat, Armonize Sistem’de aynı pozisyon içinde sınıflandırılan belli sayıda aynı üründen oluşuyorsa, her bir ürün bu Protokol hükümlerinin uygulanışı sırasında münferiden değerlendirilmelidir.

2. Armonize Sistem’in 5. Genel Kuralı çerçevesinde ambalaj, sınıflandırma açısından ürüne dahil ediliyorsa, menşe tespiti açısından da dahil edilir.

Madde 8

Aksesuarlar, yedek parçalar ve aksam

Bir teçhizat, makine, alet veya araç parçası beraberinde teslim edilen normal bir teçhizatın bölümü durumundaki ve fiyata dahil edilmiş bulunan veya ayrıca fatura edilmemiş olan aksesuarlar, yedek parçalar ve aksam; söz konusu teçhizat, makine, alet veya araç içinde mütalaa edilir.

Madde 9

Setler

Armonize Sistem’in 3. Genel Kuralı’nda tanımlanan setler, tüm bileşenleri menşeli olduğunda menşeli olarak kabul edilir. Ancak, bir set menşeli ve menşeli olmayan ürünlerden oluştuğunda, menşeli olmayan ürünlerin kıymeti, setin fabrika çıkış fiyatının yüzde 15’ini aşmıyorsa, set bir bütün olarak menşeli olarak kabul edilir.

Madde 10

Nötr elemanlar

Bir ürünün menşeli olup olmadığını belirlemek için, imalatında kullanılabilecek;

(a) enerji ve yakıtın;

(b) tesis ve teçhizatın;

(c) makine ve aletlerin;

(d) ürünün nihai bileşimine girmeyen ve girmesi amaçlanmayan

eşyaların

menşeini belirlemek gerekmez.

BAŞLIK III

ÜLKESEL GEREKLİLİKLER

Madde 11

Ülkesellik İlkesi

1. Başlık II’de yer alan menşe statüsü kazanılmasına ilişkin koşullar, Madde 3 ve bu maddenin 3. paragrafı saklı kalmak üzere, her zaman Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek’te yerine getirilmelidir.

2. Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek’ten başka bir ülkeye ihraç edilmiş olan menşeli eşyanın, geri gelmesi halinde, aşağıdaki hususlar gümrük idarelerini tatmin edecek şekilde ispat edilmediği takdirde, Madde 3 saklı kalmak üzere, menşeli olmadığı kabul edilir:

(a) geri gelen eşyanın, ihraç edilmiş eşya ile aynı olduğu ve

(b) sözkonusu ülkede bulunma veya ihraç edilme süresi içerisinde, iyi koşullarda muhafaza edilmeleri için gerekli olanların ötesinde herhangi bir işleme tabi tutulmadığı.

3. Başlık II’de belirlenen kurallar uyarınca kazanılan menşe statüsü, Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek’ten ihraç edilen ve daha sonra yeniden ithal edilen maddeler üzerinde, Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek dışında yapılan işçilik veya işlemden, aşağıdaki koşulların sağlanması halinde etkilenmeyecektir:

(a) Sözkonusu maddeler tamamen Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek’te elde edilmişler veya ihraç edilmelerinden önce Madde 6’da belirtilen yetersiz işlemlerin ötesinde bir işçilik veya işlemden geçmişlerse

ve

(b) Bu durum;

(i) geri gelen eşyanın ihraç edilen maddelerin işçilik veya işlemden geçirilmesi ile elde edildiği ve

(ii) bu madde hükümlerinin uygulanması ile Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek dışında kazanılan toplam katma değerin, menşe statüsü talebine konu nihai ürünün fabrika çıkış fiyatının yüzde 10’unu aşmadığı

hususlarında gümrük idarelerinin tatmin edilmesi ile kanıtlanır.

4. Paragraf 3 amaçları açısından, Başlık II’de düzenlenen menşe statüsünün kazanılması için gerekli koşullar, Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek dışında yapılan işçilik ve işlemlere uygulanamaz. Fakat, nihai ürünün menşe statüsünün belirlenmesinde, ürüne dahil edilen menşeli olmayan her madde için Ek II’deki listede belirlenen bir azami kıymet bulunduğu durumda, bu madde hükümlerinin uygulanmasıyla, Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek dışında kazanılmış katma değerle birlikte dikkate alındığında, ilgili taraf ülkede ürüne dahil edilen menşeli olmayan maddelerin toplam kıymeti belirlenen yüzdeyi aşmayacaktır.

5. Paragraf 3 ve 4 hükümlerinin uygulanması amacıyla, “toplam katma değer”, orada dahil edilen maddelerin kıymetlerini de içerecek şekilde, Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek dışında oluşan tüm maliyetler, anlamında kullanılır.

6. Paragraf 3 ve 4’ün hükümleri, Ek II’deki listede düzenlenen koşullan yerine getirmeyen veya sadece Madde 5(2)’de yer alan genel tolerans kuralının uygulanması ile yeterli işçilik veya işlemden geçmiş olduğu kabul edilen ürünler için uygulanmaz.

7. Paragraf 3 ve 4 hükümleri Armonize Sistem’in 50 ila 63. fasıllarındaki ürünlere uygulanmaz.

8. Bu madde hükümleri tarafından kapsanan türde ve Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek dışında yapılan herhangi bir işçilik veya işlem, hariçte işleme veya benzeri düzenlemeler vasıtasıyla yürütülür.

Madde 12

Doğrudan Nakliyat

1. Anlaşma hükümlerinde sağlanan tercihli muamele sadece işbu Protokol’ün gerekliliklerini yerine getirmiş, Taraf Ülkeler arasında doğrudan nakledilen ürünler için uygulanır. Bununla beraber tek bir sevkıyatı oluşturan ürünler, aktarma veya geçici depolama yoluyla, ancak transit geçtiği veya depolandığı ülkenin gümrük idarelerinin gözetimi altında olmaları ve boşaltma, tekrar yükleme veya iyi koşullarda muhafaza etmeye yönelik işlemler dışında bir işlemden geçmemiş olmaları koşullarıyla, gerektiğinde başka ülkeler üzerinden nakledilebilirler.

Menşeli ürünler, Taraf Ülkeler dışındaki ülkeler üzerinden boru hattı ile nakledilebilirler.

2. Paragraf 1’de yer alan şartların sağlandığı, ithalatçı ülke gümrük idaresine aşağıdaki belgelerin ibrazıyla ispatlanır:

(a) ihracatçı ülkeden, transit ülkesi yoluyla geçişi kapsayan tek bir sevk evrakı

veya

(b) transit ülkesi gümrük idaresince düzenlenen.

(i) ürünlerin tam bir tanımını veren;

(ii) ürünlerin boşaltma ve tekrar yükleme tarihlerini ve uygulanabildiği hallerde kullanılan gemi veya diğer nakil araçlarının adlarını gösteren ve

(iii) ürünlerin transit ülkesi içinde hangi koşullarda kalmış olduğunu kanıtlayan

bir belge veya

(c) bunların temin edilememesi halinde, diğer kanıtlayıcı belgeler.

Madde 13

Sergiler

1. Taraf Ülkeler dışında, bir başka ülkeye sergilenmek üzere gönderilen ve sergiden sonra bir Taraf Ülke’ye ithal edilmek üzere satılan menşeli ürünler, aşağıdaki durumlar hakkında gümrük idarelerinin tatmin edilmesi kaydıyla, ithalatta Anlaşma hükümlerinden yararlanırlar:

(a) bir ihracatçının bu ürünleri bir Taraf Ülke’den serginin yapıldığı ülkeye nakletmesi ve orada sergilemesi;

(b) ürünlerin bu ihracatçı tarafından bir Taraf Ülke’deki bir kişiye satılması veya tasarrufuna verilmesi;

(c) ürünlerin sergi süresi içinde veya sergiden hemen sonra, sergilenmek üzere gönderildikleri durumda sevkedilmesi ve

(d) ürünlerin sergilenmek üzere gönderildikleri andan itibaren, bu sergide teşhir edilmek dışında başka bir amaçla kullanılmaması.

2. Başlık V hükümleri uyarınca bir menşe ispat belgesi hazırlanmalı veya düzenlenmeli ve ithalatçı ülkenin gümrük idaresine normal şartlarda ibraz edilmelidir. Serginin adı ve adresi bu belgede gösterilmelidir. Gerektiğinde, ürünlerin sergilendikleri koşullara dair ek kanıtlayıcı belgeler istenebilir.

3. Paragraf 1, özel amaçla yabancı ürün satmak üzere kurulmuş işyeri veya mağazalarda düzenlenmemiş olan, süresi zarfında eşyanın gümrük denetimi altında kaldığı her türlü ticaret, sanayi, tarım ve el sanatları sergi, fuar veya benzen umumi gösterilere uygulanır.

BAŞLIK IV

GERİ ÖDEME VEYA MUAFİYET

Madde 14

Gümrük Vergilerinde Geri Ödemenin veya Muafiyetin Yasaklanması

1. Başlık V hükümleri çerçevesinde menşe ispat belgesi düzenlenen veya hazırlanan; Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek menşeli ürünlerin imalatında kullanılan menşeli olmayan maddeler, Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek’de her ne türde olursa olsun gümrük vergilerinin geri ödenmesine veya bunlardan muafiyete tabi değildirler.

2. Paragraf 1’deki yasak, Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek’de imalatta kullanılan maddelere uygulanabilen gümrük vergisi veya eş etkili vergilerin, ürünlerin söz konusu maddelerden elde edilip ihraç edildiği ve dahilde kullanım için alıkonmadığı hallerde, kısmen veya tamamen iadesi veya muaf tutulması veya ödenmemesi yönündeki her türlü düzenlemeye, bu tür iade veya ödemelerin fiilen veya açıkça geçerli olduğu durumlarda uygulanır.

3. Bir menşe ispat belgesi kapsamındaki ürünlerin ihracatçısı, menşeli olmayan maddeler kullanılarak üretilen sözkonusu ürünlere geri ödeme sağlanmadığını ve bu maddelere uygulanabilen tüm gümrük vergileri veya eş etkili vergilerin fiilen ödendiğini ispat eden tüm uygun belgeleri gümrük yetkililerinin talebi üzerine herhangi bir zamanda ibraz etmeye hazır olmalıdır.

4. Paragraf 1 ila 3 hükümleri, Madde 7(2)’de belirtilen ambalajlara, Madde 8’de belirtilen aksesuar, yedek parça ve aksama ve Madde 9’da belirtilen set halindeki ürünler açısından da, menşeli olmamaları halinde uygulanır.

5. Paragraf 1 ila 4 hükümleri, yalnızca Anlaşma’nın uygulandığı türden maddelere uygulanır. Ayrıca bu hükümler, Anlaşma hükümleri uyarınca ihracatta uygulanabilen tarım ürünleri için ihracat iadesi sisteminin işlemesine engel teşkil etmezler.

6. Paragraf 1’e rağmen Türkiye Cumhuriyeti veya Bosna Hersek, menşeli ürünlerin imalatında kullanılan maddelere uygulanabilen gümrük vergileri veya eş etkili vergilerin geri ödenmesi veya bunlardan muafiyet amacıyla, aşağıdaki hükümlere tabi olacak şekilde düzenlemeler yapabilirler:

(a) Armonize Sistem’in 25 ila 49. ve 64 ila 97. fasıllarında yer alan ürünler açısından yüzde 5 oranında veya ilgili Taraf Ülke’de uygulanmakta olan daha düşük bir oranda gümrük vergisi hükmünü sürdürür.

(b) Armonize Sistem’in 50 ila 63. fasıllarında yer alan ürünler açısından yüzde 0 oranında veya ilgili Taraf Ülke’de uygulanmakta olan daha düşük bir oranda gümrük vergisi hükmünü sürdürür.

BAŞLIK V

MENŞE İSPAT BELGESİ

Madde 15

Genel Koşullar

1. Bir Taraf Ülke menşeli ürünler diğer Taraf Ülke’ye ithal edilirken aşağıdaki belgelerden birinin ibrazı üzerine işbu Anlaşma’dan yararlanabilirler:

(a) Bir örneği Ek III’te yer alan EUR. I Dolaşım Sertifikası veya

(b) Madde 21(1)’de belirtilen durumlarda, ihracatçı tarafından, fatura, teslimat notu veya başka herhangi bir ticari belge üzerinde belirtilen, metni Ek IV’de yer alan, sözkonusu ürünleri teşhislerini mümkün kılmaya yeterli ayrıntıda tanımlayan bir beyan; (Bundan sonra “fatura beyanı” olarak anılacaktır.)

2. Paragraf 1’e rağmen, işbu Protokol anlamındaki menşeli ürünler Madde 26’da tanımlanan durumlarda, yukarıda bahsedilen belgelerden birinin ibrazına gerek olmaksızın Anlaşma’dan yararlanırlar.

Madde 16

EUR.1 Dolaşım Sertifikasının Düzenlenme İşlemleri

1. EUR.1 Dolaşım Sertifikası, ihracatçının veya ihracatçının sorumluluğunda yetkili temsilcisinin yazılı müracaatına binaen, ihracatçı ülkenin gümrük idaresi tarafından düzenlenir.

2. Bu amaçla, ihracatçı veya yetkili temsilcisi, örnekleri Ek III’te yer alan EUR.1 Dolaşım Sertifikası ve müracaat formunu doldurur. Bu formlar, Taraf Ülkelerin resmi dillerinden birinde veya İngilizce olarak ve ihracatçı ülkenin iç mevzuat hükümlerine uygun olarak doldurulur. Eğer el yazısı kullanılırsa matbaa harfleriyle ve mürekkeple doldurulur. Eşyanın tanımı, bu amaçla ayrılmış kutu içine boş satır bırakılmaksızın yapılmalıdır. Eğer kutunun tamamı dolmaz ise, tanımın son satırının altına bir yatay çizgi çekilerek, boş alan çapraz bir çizgi ile kapatılır.

3. EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesi için müracaatta bulunan ihracatçı, EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nı verecek ihracatçı ülkenin gümrük idaresinin talep edebileceği, sözkonusu eşyanın menşe statüsü ile işbu Protokol’ün diğer koşullarının yerine getirilmiş olduğunu tevsik eden tüm ilgili vesaiki herhangi bir zamanda ibraz etmeye hazırlıklı olur.

4. Sözkonusu ürünlerin, Taraf Ülkelerden biri menşeli olduğunun kabulü ve işbu Protokol’ün diğer koşullarını yerine getirmesi durumunda, bir Taraf Ülke gümrük idareleri tarafından bir EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenir.

5. EUR.1 Dolaşım Sertifikalarını düzenleyen gümrük idareleri, ürünlerin menşe statüsünün ve işbu Protokol’ün diğer koşullarının yerine getirildiğinin kontrolü için gereken her tedbiri alırlar. Bu amaçla, her türlü delil talebinde bulunma ve ihracatçının hesaplarında denetleme yapma veya gerekli görülen başka herhangi bir kontrol hakkına sahiptirler. Paragraf 2’de atıfta bulunulan formların usulünce doldurulmasını da sağlarlar. Özellikle, ürünün tanımı için ayrılmış bulunan boşluğun, her türlü sahte ilaveler yapılması imkanını ortadan kaldırılacak şekilde doldurulmuş olduğunu kontrol ederler.

6. EUR.1 Dolaşım Sertifikasının düzenlendiği tarih, sertifika üzerindeki II numaralı kutuda gösterilir.

7. EUR.1 Dolaşım Sertifikası, gümrük idaresince düzenlenerek fiili ihracatın gerçekleştiği veya kesinleştiği anda, ihracatçının kullanımına verilir.

Madde 17

Sonradan Düzenlenen EUR.1 Dolaşım Sertifikası

1. Madde I6(7)’ye rağmen, aşağıdaki durumlarda, EUR.1 Dolaşım Sertifikası istisnai olarak, ait olduğu eşyanın ihracatından sonra düzenlenebilir:

(a) hatalar, istenmeyerek yapılan ihmaller veya özel durumlar nedeniyle, ihracat esnasında düzenlenmemiş ise veya

(b) gümrük idareleri, bir EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın düzenlenmiş, ancak teknik nedenlerle ithalatta kabul edilmemiş olduğu hususunda, tatmin edilirlerse.

2. Paragraf 1’in uygulanması açısından, ihracatçı, müracaatında EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın ait olduğu ürünlerin ihracat yer ve tarihini ve talebinin gerekçelerini belirtmek zorundadır.

3. Gümrük idareleri, ancak ihracatçının müracaatındaki bilgilerin mütekabil dosya ile uyumlu olduğunu doğruladıktan sonra, sonradan EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenleyebilirler.

4. Sonradan verilen EUR.1 Dolaşım Sertifikaları, aşağıdaki ibarelerden birini taşımalıdır:

“ISSUED RETROSPECTIVELY”.

“SONRADAN VERİLMİŞTİR”

“IZDATO NAKNADNO”.

“HAKHAДHO И3ДAHO",

5. Paragraf 4’te belirtilen ibare, EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın “Gözlemler” kutusuna konulur.

Madde 18

İkinci Nüsha EUR. 1 Dolaşım Sertifikası Düzenlenmesi

1. EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın çalınması, kaybolması veya hasar görmesi halinde ihracatçı, belgeyi düzenleyen gümrük idaresine, elindeki ihracat belgelerine dayanarak ikinci bir nüsha tanzim etmesi için müracaat edebilir.

2. Bu şekilde düzenlenen ikinci nüsha, aşağıdaki ibarelerden birini taşımalıdır:

“DUPLICATE”, “İKİNCİ NÜSHADIR”, “DUPLIKAT”, “ДYΠЛИKAT”

3. Paragraf 2’de belirtilen ibare, EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın “Gözlemler” kutusuna konulur.

4. Orijinal EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın veriliş tarihini taşıması gereken ikinci nüsha bu tarihten itibaren hüküm ifade eder.

Madde 19

Önceden Düzenlenmiş veya Hazırlanmış Bir Menşe İspat Belgesine İstinaden

EUR.1 Dolaşım Sertifikası Düzenlenmesi

Menşeli ürünler bir Taraf Ülke’de bir gümrük idaresinin kontrolü altında iken, sözkonusu ürünlerin tamamı veya bir bölümünü Taraf Ülke’de başka bir yere göndermek amacıyla, orijinal menşe ispat belgesinin bir veya daha fazla EUR.1 Dolaşım Sertifikası ile değiştirilmesi mümkündür. Değiştirilen EUR.1 Dolaşım Sertifikası/Sertifikaları, ürünleri kontrolü altında bulunduran gümrük idaresi tarafından düzenlenir.

Madde 20

Muhasebesel Ayırım

1. Aynı ve birbirleri yerine geçebilen menşeli ve menşeli olmayan madde stoklarının ayrı tutulmasının önemli maliyetler ve somut güçlükler doğurduğu hallerde, ilgililerin yazılı talebi üzerine gümrük idaresi, bu stokların yönetiminde “muhasebesel ayırım” adı verilen yöntemin kullanılmasına izin verebilir.

2. Bu yöntem, belirli bir referans dönemi için, elde edilen “menşeli” kabul edilebilecek ürün sayısının, stoklar fiziksel ayırıma tabi tutulduğunda elde edilecek olanla aynı olmasını sağlayabilmelidir.

3. Gümrük idaresi bu izni, gerekli görebileceği her türlü koşula bağlı olarak verebilir.

4. Bu yöntem, ürünlerin imal edildiği ülkede uygulanan genel muhasebe ilkelerine göre uygulanır ve kaydı tutulur.

5. Bu kolaylaştırmadan yararlanan, menşeli kabul edilebilecek ürün miktarı için, yerine göre menşe ispat belgesi düzenleyebilir veya kullanabilir. Gümrük idaresinin talebi üzerine, yararlanan, stoklarının nasıl işletildiğine dair bir bildirge sunar.

6. Gümrük idaresi, iznin kullanımını izler ve, her ne suretle olursa olsun, yararlananın, izni uygunsuz kullandığı veya bu Protokol’de belirlenen diğer herhangi bir koşulu yerine getiremediği her durumda geri alabilir.

Madde 21

Fatura Beyanında Bulunma Koşulları

1. Madde 15(1)(b)’de atıfta bulunulan fatura beyanı;

(a) Madde 22 anlamında bir onaylanmış ihracatçı tarafından veya

(b) toplam kıymeti 6000 Euro’yu geçmeyen menşeli ürünler ihtiva eden ve bir veya daha fazla paketten oluşan bir sevkıyat için, herhangi bir ihracatçı tarafından

hazırlanabilir.

2. Fatura beyanı, sözkonusu ürünlerin Taraf Ülkeler menşeli olarak kabulü ve bu Protokol’ün diğer koşullarının sağlanması halinde hazırlanabilir.

3. Fatura beyanında bulunan ihracatçı, ihracatçı ülkenin gümrük idaresinin talebi üzerine, sözkonusu eşyanın menşe statüsü ile işbu Protokol’ün diğer koşullarının yerine getirilmiş olduğunu tevsik eden tüm ilgili vesaiki her an ibraz etmeye hazırlıklı olur.

4. Fatura beyanı, ihracatçı tarafından, metni Ek IV’te verilen ve aynı ekteki dillerden birinde ihracatçı ülkenin iç mevzuat hükümleriyle uyumlu olarak-fatura, teslimat notu veya başka bir ticari belge üzerine daktilo edilmesi, damgalanması veya basılmasıyla hazırlanır. Eğer beyan el yazısı ile yapılırsa, matbaa harfleriyle ve mürekkeple yazılır.

5. Fatura beyanı, ihracatçının kendi el yazısı ile atacağı orijinal imzasını ihtiva etmelidir. Ancak, Madde 22 anlamında onaylanmış ihracatçıdan, kendi adıyla hazırlanmış herhangi bir fatura beyanının kendi el yazısıyla imzalanmış addedilerek tüm sorumluluğunu üzerine aldığına dair yazılı bir taahhütnameyi ihracatçı ülkenin gümrük idaresine vermiş olması koşuluyla, bu beyanı imzalama şartı aranmaz.

6. Bir fatura beyanı, ihracatçı tarafından ait olduğu ürünlerin ihracatı sırasında veya ait olduğu ürünlerin ithalatından itibaren iki yıl içinde ithalatçı ülkede ibrazı koşuluyla, ihracattan sonra hazırlanabilir.

Madde 22

Onaylanmış İhracatçı

1. İhracatçı ülkenin gümrük idaresi, bu Anlaşma kapsamındaki ürünlerin sık aralıklarla sevkiyatını yapmakta olan herhangi bir ihracatçıyı, sözkonusu ürünlerin kıymetine bakılmaksızın fatura beyanında bulunabilmesi konusunda yetkili kılabilir. Böyle bir yetki talebinde bulunan ihracatçı, ürünlerin menşe statüsü ile bu Protokol’ün diğer koşullarının yerine getirildiğini doğrulamak üzere gümrük idarelerine tatmin edici her türlü gerekli garantiyi vermek mecburiyetindedir.

2. Gümrük idaresi, onaylanmış ihracatçı statüsünü, kendisinin uygun gördüğü herhangi bir şarta bağlı olarak verebilir.

3. Gümrük idaresi, onaylanmış ihracatçıya, fatura beyanında yer almak üzere, bir gümrük onay numarası verir.

4. Gümrük idaresi, onaylanmış ihracatçının bu yetki kullanımını takip eder.

5. Gümrük idaresi, vermiş olduğu yetkiyi herhangi bir anda geri alabilir. Onaylanmış ihracatçı paragraf 1’de belirtilen garantiyi artık vermez, paragraf 2’de belirtilen şartları artık yerine getirmez veya yetkiyi doğru olmayan bir şekilde kullanırsa, gümrük idaresi bu tasarrufta bulunur.

6. Bu Protokol Madde 32 anlamında, menşe ispat belgelerinin kontrolünü uygulamakla yetkili gümrük idareleri onaylanmış ihracatçılara yetki sağlamadaki değişiklikler hakkında birbirlerine bilgi verebilir ve aynı zamanda güncellenmiş listeleri karşılıklı olarak değiştirir.

Madde 23

Menşe İspat Belgesinin Geçerliliği

1. Bir menşe ispat belgesi, ihracatçı ülkede düzenleniş tarihinden itibaren dört ay süreyle geçerli olur ve bu süre zarfında ithalatçı ülkenin gümrük idarelerine ibraz edilmek zorundadır.

2. Paragraf 1’de belirtilen son ibraz tarihinden sonra ithalatçı ülkenin gümrük idaresine ibraz edilen menşe ispat belgeleri, bu belgelerin belirlenmiş son tarihe kadar ibraz edilememesinin istisnai durumlardan kaynaklanması halinde tercihli muamele uygulanmak üzere kabul edilebilir.

3. Diğer geç ibraz hallerinde ithalatçı ülkenin gümrük idaresi, ürünlerin belirtilen son tarihten önce sunulmuş olması kaydıyla menşe ispat belgelerini kabul edebilir.

Madde 24

Menşe İspat Belgesinin İbrazı

Menşe ispat belgeleri, ithalatçı ülkedeki usullere uygun olarak bu ülkenin gümrük idaresine ibraz edilir. Anılan idare, menşe ispat belgesinin çevirisini, ve ayrıca, ürünlerin Anlaşma’nın uygulanmasının gerektirdiği koşulları sağladığına ilişkin ithalatçının beyanı ile birlikte ithalat beyannamesini de talep edebilir.

Madde 25

Parçalar Halinde İthalat

İthalatçının talebi üzerine ve ithalatçı ülkenin gümrük idaresince belirlenen şartlara binaen, Armonize Sistem’in 2(a) Genel Kuralı anlamındaki birleştirilmemiş veya monte edilmemiş halde olan ve Armonize Sistem’in XVI ve XVII. bölümlerinde veya 7308 ve 9406 pozisyonlarında yer alan ürünlerin, parçalar halinde ithal edilmesi halinde, bu tür ürünler için tek bir menşe ispat belgesi, ilk parçanın ithalatı sırasında gümrük idaresine ibraz edilir.

Madde 26

Menşe İspat Belgesinden Muafiyet

1. Gerçek kişilerden gerçek kişilere küçük paketler halinde gönderilen veya yolcunun zati eşyasını oluşturan ürünler, ticari amaçlarla ithal edilmemişlerse ve işbu Protokol’ün şartlarına uydukları beyan edilirse ve böyle bir beyanın doğruluğundan şüphe edilmiyorsa, menşe ispat belgesinin ibrazına gerek olmaksızın menşeli olarak kabul edilirler. Posta ile gönderilen ürünler için bu beyan, CN22/CN23 gümrük beyannamesi üzerinde veya bu belgeye eklenen bir kağıt üzerinde yapılabilir.

2. Arızî olarak yapılan ve yalnızca alıcıların veya yolcuların veya bunların ailesinin kişisel kullanımına yönelik ürünlerin ithalatı, ürünlerin cinsinden ve miktarından ticari amaç güdülmediği aşikarsa, ticari amaçlı ithalat olarak kabul edilmez.

3. Ayrıca, ürünlerin toplam kıymeti küçük paketler için 500 Euro’yu veya yolcunun zati eşyasını oluşturan ürünler için 1200 Euro’yu aşamaz.

Madde 27

Destekleyici Belgeler

Madde 16(3) ve 21(3)’te belirtilen, bir EUR.1 Dolaşım Sertifikası veya fatura beyanı kapsamındaki ürünlerin Taraf Ülkelerden biri menşeli olduğunu ve işbu Protokol’ün diğer koşullarını yerine getirdiğini tevsik etmek amacıyla kullanılan belgeler, bunların yanında aşağıda belirtilenleri de içerebilir:

(a) ihracatçı veya tedarikçi tarafından, sözkonusu eşyanın elde edilmesi için gerçekleştirilen işlemleri belgeleyici nitelikte, örneğin hesaplarında veya iç muhasebesinde yer alan doğrudan deliller;

(b) Taraf Ülkelerden birinde düzenlenmiş veya hazırlanmış, imalatta kullanılan maddelerin menşe statüsünü tevsik eden, iç mevzuat uyarınca kullanılan belgeler;

(c) Taraf Ülkelerden birinde düzenlenmiş veya hazırlanmış, o Taraf Ülke’de maddeler üzerinde yapılan işçilik veya işlemi tevsik eden, iç mevzuat uyarınca kullanılan belgeler;

(d) Bir Taraf Ülke’de işbu Protokol uyarınca düzenlenmiş veya hazırlanmış olan, kullanılmış maddelerin menşe statüsünü tevsik eden EUR.1 Dolaşım Sertifikaları veya fatura beyanları.

Madde 28

Menşe İspat Belgeleri ile Destekleyici Belgelerin Muhafazası

1. EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesi için müracaatta bulunan ihracatçı, Madde 16(3)’te belirtilen vesaiki en az üç yıl muhafaza eder.

2. Fatura beyanında bulunan ihracatçı, işbu beyanın bir nüshasını ve Madde 21(3)’te belirtilen vesaiki en az üç yıl muhafaza eder.

3. İhracatçı ülkenin EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenleyen gümrük idaresi, Madde 16(2)’de belirtilen müracaat formunu en az üç yıl muhafaza eder.

4. İthalatçı ülkenin gümrük idaresi, kendisine ibraz edilen EUR.1 Dolaşım Sertifikaları ve fatura beyanlarını en az üç yıl muhafaza eder.

Madde 29

Farklılıklar ve Şekli Hatalar

1. Menşe ispat belgesi üzerindeki ibareler ile ürünlerin ithalat işlemlerini yerine getirmek amacıyla gümrük idarelerine ibraz edilen belgeler üzerindeki ibareler arasında bulunabilecek küçük tutarsızlıklar, sunulan ürünlere karşılık geldiğinin usulünce tespit edilmesi kaydıyla, menşe ispat belgesini kendiliğinden geçersiz kılmaz.

2. Menşe ispat belgesi üzerindeki ifadelerin doğruluğu üzerinde şüphe yaratması sözkonusu olmayan, daktilo hatası gibi bariz şekli hatalar, menşe ispat belgesinin reddedilmesini gerektirmez.

Madde 30

Euro Cinsinden İfade Edilen Tutarlar

1. Madde 21(1)(b) ve 26(3) hükümlerinin uygulanması için, eşyanın Euro dışında bir para birimi üzerinden faturalandırıldığı durumlarda, Taraf Ülkelerin ulusal para birimleri cinsinden ifade edilen ve Euro tutarına eşit tutarlar, ilgili Taraf Ülkelerin herbiri tarafından yıllık olarak sabitlenir.

2. Bir sevkıyat, ilgili ülke tarafından sabitlenen tutara göre, faturanın düzenlendiği para birimine atıf yapılmak suretiyle, Madde 21(1)(b) ve 26(3) hükümlerinden yararlanır.

3. Belirli bir ulusal para biriminde kullanılacak tutarlar, Ekim ayının ilk iş günü kurundan ifade edilen Euro cinsinden tutarlara eşit olur ve bir sonraki yılın 1 Ocak gününden itibaren uygulanır. Paragraf 2’de yer alan hükümlerin uygulanmasını sağlamak üzere Taraf Ülkeler ilgili ülke veya Avrupa Komisyonu tarafından bildirilen ilgili tutarlara itibar ederler.

4. Bir Taraf Ülke, Euro cinsinden ifade edilen bir tutarın kendi ulusal para birimine çevrilmesinin sonucunda ortaya çıkan tutarda, aşağı veya yukarı doğru yuvarlama yapabilir. Yuvarlanan tutarlar, çevirme işlemi sonucunda ortaya çıkan tutarın yüzde 5’inden farklı olamaz. Bir Taraf Ülke, paragraf 3’te öngörülen yıllık ayarlama zamanında yapılan çevirme işlemi, ulusal birim cinsinden eşdeğerinin yuvarlama yapılmaksızın yüzde 15’inden daha düşük bir artışla sonuçlanıyorsa, Euro cinsinden ifade edilen tutarın eşdeğeri ulusal para karşılığını, değiştirmeden koruyabilir. Çevirme işlemi ulusal para eşdeğerinde bir düşüşle sonuçlanıyorsa, bu eşdeğer değiştirilmeden korunabilir.

5. Euro cinsinden ifade edilen tutarlar, Taraf Ülkelerden herhangi birinin talebi üzerine Ortak Komite tarafından gözden geçirilir. Gözden geçirme sırasında Ortak Komite, belirtilen limitlerin gerçekteki etkilerinin korunmasının istenilip istenilmediğini değerlendirir. Bu amaçla, Euro cinsinden ifade edilen tutarları değiştirmeye karar verebilir.

BAŞLIK VI

İDARİ İŞBİRLİĞİ DÜZENLEMELERİ

Madde 31

Karşılıklı Yardım

1. Taraf Ülkelerin gümrük idareleri birbirlerine, kendi gümrük idarelerinde EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesinde kullanılan mühürlerin örnek baskılarını ve EUR.1 Dolaşım Sertifikaları’nın ve fatura beyanlarının sonradan kontrolünde sorumlu gümrük idarelerinin adreslerini sağlarlar.

2. Bu Protokol’ün düzgün uygulanmasını teminen, Taraf Ülkeler yetkili gümrük idareleri vasıtasıyla, birbirlerine EUR.1 Dolaşım Sertifikaları veya fatura beyanlarının geçerliliklerinin ve bu vesaikte yer alan bilgilerin doğruluğunun kontrolünde yardımcı olurlar.

Madde 32

Menşe İspat Belgelerinin Kontrolü

1. Menşe ispat belgelerinin sonradan kontrolü, sondaj usulü ile veya ithalatçı ülke gümrük idaresinin bu belgelerin geçerliliğine, sözkonusu ürünlerin menşe statüsüne veya işbu Protokol’ün diğer koşullarının yerine getirilişine ilişkin makul şüphesi olduğu her an yapılır.

2. Paragraf 1 hükümlerini yerine getirmek amacıyla, ithalatçı ülkenin gümrük idaresi, EUR.1 Dolaşım Sertifikası ve fatura ile, eğer ibraz edilmiş ise fatura beyanını, yahut bu vesaikin birer kopyasını, gerektiğinde araştırmanın gerekçelerini de belirterek ihracatçı ülkenin gümrük idaresine geri gönderir Menşe ispat belgesinde yer alan bilgilerin doğru olmadığı kanaatini uyandıran elde edilmiş tüm belge ve bilgi, kontrol talebini desteklemek üzere gönderilir.

3. Kontrol, ihracatçı ülkenin gümrük idaresi tarafından yapılır. Bu amaçla, ihracatçı ülkenin gümrük idaresi, her türlü delil talep etme ve ihracatçının hesaplarını denetleme veya gerekli gördüğü diğer kontrolleri yapabilme yetkisine sahip olur.

4. Eğer ithalatçı ülkenin gümrük idaresi, kontrol sonucunun beklenmesi süresinde sözkonusu ürünlere tercihli muamele tanınmasını askıya almaya karar verirse, ürünlerin takdir edilen ihtiyati tedbirlere bağlı olarak serbest bırakılmasını ithalatçıya önerir.

5. Kontrol talebinde bulunan gümrük idaresi, bu kontrolün sonuçlarından mümkün olan en kısa zamanda haberdar edilir. Bu sonuçlar, belgelerin gerçek olup olmadığını, sözkonusu ürünlerin Taraf Ülkelerden biri menşeli olarak kabul edilip edilemeyeceğini ve işbu Protokol’ün diğer koşullarına uyup uymadıklarını açıkça belirtmelidir.

Bu Protokol’ün Madde 3 çerçevesindeki kümülasyon hükümlerinin uygulanmış olması halinde ve Madde 16(4) ile bağlantılı olarak, kontrol talebine verilen yanıt, dayanak teşkil eden dolaşım sertifikası (sertifikaları) ile fatura beyanının (beyanlarının) bir örneğini (örneklerini) içerir.

6. Makul şüphe olması halinde, kontrol talebine on ay içinde cevap alınamaz veya cevap sözkonusu belgenin gerçekliğinin veya ürünlerin gerçek menşeinin tespitine imkan verecek ölçüde yeterli bilgi içermiyorsa, talepte bulunan gümrük idaresi, istisnai durumlar haricinde, tercih tanınmasını reddeder.

7. Bu madde kapsamında “ihracatçı ülkenin gümrük idareleri” deyimi Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı-Republic of Turkey Prime Ministry Undersecretariat of Customs ve Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa Bosne i Hercegovine - Ministry of Foreign Trade and Economic Relations of Bosnia and Herzegovina anlamına gelir.

Madde 33

Anlaşmazlıkların Çözümü

Madde 32’deki kontrol usulleriyle ilgili olarak, kontrol talebinde bulunan gümrük idaresi ile bu kontrolün yapılmasından sorumlu gümrük idaresi arasında çözümlenemeyen bir anlaşmazlığın veya işbu Protokol’ün yorumlanmasına ilişkin bir soru hasıl olması halinde, durum Ortak Komite’ye arz edilir. İthalatçı ile, ithalatçı ülkenin gümrük idaresi arasında çıkabilecek her türlü anlaşmazlık, adı geçen ülkenin mevzuatı çerçevesinde çözülür.

Madde 34

Cezalar

Ürünler için tercihli muamele hakkı elde etmek amacıyla, yanlış bilgi içeren bir belgeyi hazırlayan veya hazırlattıran şahıslara ceza uygulanır.

Madde 35

Serbest Bölgeler

1. Taraf Ülkeler, nakliye esnasında, kendi ülkelerinde bulunan bir serbest bölgeyi kullanan, bir menşe ispat belgesi kapsamında ticarete konu ürünlerin başka ürünlerle değiştirilmelerini veya bozulmalarını önleyici normal işlemler dışındaki herhangi bir işleme tabi tutulmamalarının temini konusundaki bütün tedbirleri alırlar.

2. Paragraf 1 hükümlerine istisna olarak, bir Taraf Ülke menşeli ürünler bir menşe ispat belgesi kapsamında bir serbest bölgeye ithal olunur ve bir işleme veya muameleden geçirilirse, ilgili idare, uygulanan işlem veya muamelenin işbu Protokol hükümlerine uygun olması koşuluyla, ihracatçının talebi üzerine yeni bir EUR. 1 Dolaşım Sertifikası düzenler.

BAŞLIK VII

SON HÜKÜMLER

Madde 36

Gümrük ve Menşe Alt Komitesi

Bu Anlaşmanın 30. Maddesine uygun olarak kurulan Ortak Komite’ye bağlı, görevlerinin ifasında yardımcı olmak ve uzmanlar arasında işleyen sürekli bir iletişim ve danışma sağlamak için gümrük ve menşe konularında bir Alt Komite oluşturulur.

Bu Alt Komite, Taraf Ülkelerin gümrük ve menşe konularıyla ilgili hususlardan sorumlu uzmanlarından oluşur.

Madde 37

Ekler

İşbu Protokol’ün I, II, III ve IV. ekleri ve Ortak Bildiri onun ayrılmaz bir parçasıdır.

Madde 38

Transit Haldeki veya Antrepodaki Eşya

Başlık II hükümlerine uygun olan ve bu Anlaşma’nın yürürlüğe girdiği tarihte taşıma halinde olan ya da bir Taraf Ülkede antrepolarda veya serbest bölgelerde geçici depolanan eşya, ithalatçı tarafın gümrük idaresine söz konusu tarihten itibaren dört ay içinde sonradan verilmiş bir menşe ispat belgesinin ve taşıma koşullarına ilişkin kontrol niteliğinde herhangi bir belgenin sunulması kaydıyla, menşeli ürün olarak kabul edilebilir.

EK I

EK II’DE YER ALAN LİSTE İÇİN GİRİŞ NOTLARI

Not 1:

Liste, tüm ürünlerin bu Protokol’ün 5. maddesi çerçevesinde yeterli düzeyde işlem ve işçilik görmüş olarak kabul edilmeleri için gerekli şartları düzenler.

Not 2:

2.1 Listenin ilk iki sütunu elde edilen ürünü tanımlamaktadır. 1. sütun Armonize Sistem’de kullanılan tarife pozisyon numarası ya da fasıl numarasını, 2. sütun ise bu sistemde kullanılan tarife pozisyonu ya da fasıl kapsamındaki eşyaların tanımını vermektedir. İlk iki sütuna yapılan her bir giriş için 3. veya 4. sütunda bir kural belirtilmiştir. Bazı hallerde 1. sütundaki girişin önüne “y” ibaresi konulması, 3. veya 4. sütundaki kuralın sadece, pozisyonun 2. sütunda tanımlanan o kısmına uygulanacağı anlamına gelmektedir.

2.2 1. sütunda bir çok pozisyon numarasının bir arada gruplandırılmış olması veya bir fasıl numarasının verilmesi ve dolayısıyla 2. sütundaki ürün tanımlarının genel ifadelerle verilmiş olduğu hallerde, 3. veya 4. sütundaki bitişik kural, Armonize Sistem’de bir fasılın tarife pozisyonlarında, veya 1. sütunda gruplandırılmış pozisyonlardan herhangi birisinde sınıflandırılan ürünlerin hepsine uygulanır.

2.3 Listede bir tarife pozisyonunda yer alan farklı ürünlerin farklı kurallara tabi olması halinde, her bir bent, 3. veya 4. sütundaki bitişik kurala tabi tarife pozisyonunun ilgili kısmının tanımım içerir.

2.4 İlk iki sütundaki herhangi bir kalem için, 3. ve 4. sütunların her ikisinde de bir kural belirlenmiş ise, ihracatçı, sütun 3 veya sütun 4’te yer alan kurallardan herhangi birisini uygulamayı, bir alternatif olarak tercih edebilir. 4. sütunda hiçbir menşe kuralı verilmemiş ise, 3. sütunda yer alan kuralın uygulanması gerekir.

Not 3:

3.1 Başka bir ürünün imalatında kullanılan menşe statüsü kazanmış ürünlere ilişkin Madde 5’de yer alan şartlar, menşe statüsünün bu ürünlerin kullanıldığı fabrikada veya bir Taraf Ülke’de başka bir fabrikada kazanılıp kazanılmadığına bakılmaksızın uygulanır.

Örneğin;

8407 pozisyonundaki bir motor, ki kural kullanılacak menşeli olmayan girdilerin kıymetinin fabrika-çıkış fiyatının yüzde 40’ını aşmayacağını belirtir, y.7224 pozisyonundaki “dövme suretiyle kabaca şekillendirilmiş diğer çelik alaşımları” ile yapılır.

Eğer bu dövme işlemi ilgili Taraf Ülke menşeli olmayan külçelerden yapılmış ise, listede y.7224 pozisyonu için verilen kural gereğince bu işlem menşe statüsüne sahiptir. Bu takdirde aynı fabrikada veya ilgili Taraf Ülke’de başka bir fabrikada üretilip üretilmediğine bakılmaksızın, dövme, motorun kıymet hesaplamasında menşeli sayılır. Yani, kullanılan menşeli olmayan girdilerin kıymetleri toplamı alınırken, menşeli olmayan külçenin kıymeti hesaba katılmaz.

3.2 Listedeki kural gerekli asgari işçilik veya işlem miktarını gösterir ve daha fazla işçilik ve işlem de menşe statüsü verir; aksine daha az işçilik ve işlem menşe statüsü veremez. Bu nedenle, bir kural belirli bir imalat aşamasında menşeli olmayan girdi kullanılabileceğini belirtirse, bu tür girdinin daha önceki bir imalat aşamasında kullanılması mümkün, daha sonraki aşamasında ise mümkün değildir.

3.3 Not 3.2’deki kural saklı kalmak üzere, bir kural “herhangi bir pozisyondaki girdilerdin kullanılabileceğini belirtiyorsa, ürün ile aynı pozisyonda yer alan girdiler de, kuralın içerebileceği bazı özel kısıtlamalar da dikkate alınmak koşuluyla kullanılabilir.

Bununla birlikte, “... pozisyondaki diğer girdiler de dahil olmak üzere, herhangi bir pozisyondaki girdilerden imalat” ifadesi, sadece ürün ile aynı pozisyonda sınıflandırılan ancak listenin 2. sütununda yer alan ürün tanımından farklı tanımlarda olan ürünlerin kullanılabileceği anlamına gelir.

3.4 Listedeki bir kural bir ürünün birden fazla girdiden imal edilebileceğini ifade ettiğinde, bu, herhangi bir veya birden çok girdinin kullanılabileceği anlamına gelir. Tamamının kullanılmasını gerektirmez.

Örneğin;

5208 ila 5212 pozisyonlarındaki mensucat için kural, tabii liflerin kullanılabileceğini ve diğer girdiler arasında kimyasal girdilerin de kullanılabileceğini ifade eder. Bu her ikisinin de kullanılması gerektiği anlamına gelmez; biri, diğeri veya ikisi birden kullanılabilir.

3.5 Listedeki bir kural bir ürünün belli bir girdiden imal edilmesi gerektiğini ifade ederse, açıktır ki bu şart kendi doğası gereği kuralı karşılamayan başka girdilerin kullanılmasını engellemez, (dokumaya ilişkin maddelere ilişkin aşağıdaki Not 6.2’ye de bakınız).

Örneğin;

1904 pozisyonundaki müstahzar gıda için hububat ve bunların türevlerinin kullanılmasını hariç tutan kural, hububattan üretilmemiş mineral tuzların, kimyasal girdilerin veya diğer katkıların kullanılmasını engellemez.

Ancak bu kural, listede gösterilen belirli bir girdiden üretilememesine rağmen aynı özellikte olan ve önceki bir imalat safhasında bulunan bir maddeden üretilebilen ürünlere uygulanmaz.

Örneğin:

y Fasıl 62’deki, dokunmamış girdilerden mamul bir giyim eşyası söz konusu olduğunda, bu eşya grubu için sadece menşeli olmayan ipliğin kullanımına müsaade ediliyorsa, -dokunmamış kumaşların normal olarak iplikten üretilememesine rağmen- dokunmamış kumaştan başlanması mümkün değildir. Böyle durumlarda, başlangıç girdisinin normal olarak iplikten önceki bir safhada -yani lif safhasında- olması gerekir.

3.6 Listedeki kuralda kullanılabilecek menşeli olmayan girdilerin maksimum kıymeti için iki yüzde oranı verilmiş ise, bu yüzdeler birbirine eklenemez. Diğer bir deyişle, kullanılan menşeli olmayan girdilerin toplam kıymeti verilen yüzde oranlarının en yüksek olanını aşamaz. Ayrıca, her bir yüzde oranı ilgili olduğu girdiye uygulanırken aşılmamalıdır.

Not 4:

4.1 Listede “tabii lifler” kavramı suni ve sentetik liflerden başka liflere atıfta bulunmak üzere kullanılmıştır. Bu eğirme işleminin başlamasından önceki -döküntüler dahil- aşamalarla sınırlıdır ve aksi belirtilmedikçe karde edilmiş, taranmış veya başka türlü işleme tabi tutulmuş ancak eğrilmemiş lifleri kapsar.

4.2 “Tabii lifler” kavramı 0503 pozisyonundaki at kılı, 5002 ve 5003 pozisyonlarındaki ipek, 5101 ila 5105 pozisyonlarındaki yün lifler ve ince veya kaba hayvan kılları, 5201 ila 5203 pozisyonlarındaki pamuk lifleri ve 5301 ila 5305 pozisyonlarındaki diğer bitkisel lifleri ihtiva eder.

4.3 “Tekstil hamuru”, “kimyasal girdiler” ve “kağıt yapımına mahsus girdiler” kavramları listede 50 ila 63. fasıllarda sınıflandırılmayan suni, sentetik ve kağıt lifleri veya iplikleri imalinde kullanılabilen girdileri tanımlamak üzere kullanılmıştır.

4.4 “Sentetik ve suni devamsız lifler” kavramı listede 5501 ila 5507-pozisyonlardaki sentetik veya sunî filament demetler, devamsız lifler veya döküntülere atfen kullanılmıştır.

Not 5:

5.1. Listedeki veri bir ürün için bu nota atıfta bulunulduğunda, 3. sütunda belirtilen şartlar, imalatta kullanılan tüm temel dokumaya elverişli girdilerin toplam ağırlığının hep birlikte yüzde 10 veya daha azını oluşturan temel dokumaya elverişli girdilere uygulanmaz (aşağıdaki Not 5.3 ve 5.4’e de bakınız).

5.2. Bununla birlikte, Not 5.1’de bahsedilen bu tolerans yalnızca iki veya daha fazla temel dokumaya elverişli girdiden yapılmış karışık ürünlere uygulanabilir.

Aşağıdakiler temel dokumaya elverişli girdilerdir:

-ipek,

-yün,

-kaba hayvan kılı,

-ince hayvan kılı,

-at kılı,

-pamuk,

-kağıt yapımına mahsus girdiler ve kağıt,

-keten,

-kenevir,

-jüt ve bitki iç kabuklarının dokumaya elverişli diğer lifleri,

-sisal ve agave türlerinin dokumaya elverişli lifleri,

-hindistan cevizi, abaka, rami ve dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler,

-sentetik filamentler,

-suni filamentler,

-iletkenliği olan filamentler,

-polipropilenden sentetik devamsız lifler,

-poliesterden sentetik devamsız lifler,

-poliamidden sentetik devamsız lifler,

-poliakrilonitrilden sentetik devamsız lifler,

-poliimidden sentetik devamsız lifler,

-politetraflüoroetilenden sentetik devamsız lifler,

-polifenilen sülfıtten sentetik devamsız lifler,

-poli(vinil klorür)den sentetik devamsız lifler,

-diğer sentetik devamsız lifler,

-viskozdan suni ve sentetik devamsız lifler,

-diğer suni devamsız lifler,

-gipe edilmiş olsun olmasın bükülebilir polieter parçalı (segmentli) poliüretandan (segmentli edilmiş) mamul iplik,

-gipe edilmiş olsun olmasın bükülebilir poliester parçalı (segmentli) poliüretandan (segmentli edilmiş) mamul iplik,

-önemli bir kısmı alüminyum yapraklardan veya alüminyum tozuyla kaplanmış olsun olmasın plastik filmden oluşan şeritlerle birleştirilmiş 5605 pozisyonunda yer alan ürünler (metalize iplikler) (genişliği 5 mm.yi geçmeyen, iki plastik film arasına renkli veya renksiz bir yapıştırıcı vasıtasıyla sıkıştırılmış olanlar)

- 5605 pozisyonunda yer alan diğer ürünler.

Örneğin;

5203 pozisyonundaki pamuk lifleri ve 5506 pozisyonundaki sentetik devamsız liflerden imal edilmiş 5205 pozisyonundaki bir iplik karışık bir ipliktir. Bu yüzden, menşe kurallarını karşılamayan menşeli olmayan sentetik devamsız lifler (bunların kimyasal girdiler veya tekstil hamurundan imal edilmesi gerekmektedir), ipliğin ağırlığının en çok yüzde 10’una kadar kullanılabilir.

Örneğin;

5107 pozisyonundaki yün ipliği ve 5509 pozisyonundaki sentetik devamsız liflerden mamul iplikten imal edilmiş 5112 pozisyonundaki bir yünlü mensucat karışık bir mensucattır. Bu yüzden menşe kurallarını karşılamayan menşeli olmayan sentetik iplik (bunların kimyasal girdilerden veya tekstil hamurundan imali gerekmektedir) veya yün iplik (bunların karde edilmemiş, taranmamış veya başka bir şekilde eğirmeye hazırlanmamış tabii liflerden imali gerekmektedir) veya her ikisinin karışımı, mensucatın ağırlığının en çok yüzde 10’una kadar kullanılabilir.

Örneğin;

5205 pozisyonundaki pamuk ipliğinden ve 5210 pozisyonundaki pamuklu mensucattan imal edilmiş, 5802 pozisyonundaki bir tufte edilmiş mensucat, eğer pamuklu mensucat, iki farklı pozisyonda yer alan ipliklerden imal edilmiş bir karışık mensucat ise veya kullanılan pamuk iplikleri bir karışım ise, bir karışık üründür.

Örneğin;

Eğer sözkonusu tufte edilmiş mensucat, 5205 pozisyonundaki pamuk ipliğinden veya 5407 pozisyonundaki sentetik mensucattan imal edilmiş ise, bu takdirde açıktır ki, kullanılan iplikler iki ayrı temel dokumaya elverişli girdidir ve aynı şekilde tufte edilmiş mensucat bir karışık üründür.

5.3. “Gipe edilmiş olsun veya olmasın bükülebilir polieter parçaları (segment) içeren poliüretandan (segmente edilmiş) imal edilmiş iplik” ihtiva eden ürünlerde bu tolerans sözkonusu iplik için yüzde 20’dir.

5.4 “Alüminyum yaprak veya alüminyum tozu ile kaplanmış olsun veya olmasın plastik film” esaslı şerit ihtiva eden, 5 mm.yi geçmeyen genişlikte, bir yapıştırıcı ile iki plastik film arasına sıkıştırılmış ürünlerde bu tolerans sözkonusu şerit için yüzde 30’dur.

Not 6:

6.1 Listede bu giriş notuna atıfta bulunan bir dipnot ile işaretlenmiş tekstil ürünlerinde, sözkonusu mamul ürünler için 3 nolu sütunda belirlenen kuralları karşılamayan astar ve iç astarlar haricindeki tekstil girdileri, mamulünkinden başka bir pozisyonda yeralmaları ve toplam kıymetlerinin mamulün fabrika çıkış fiyatının yüzde 8’ini aşmaması kaydıyla, kullanılabilirler.

6.2. Not 6.3’ün hükümlerine halel getirmeksizin 50 ila 63. fasıllar arasında yeralmayan girdiler, dokumaya elverişli madde ihtiva etsinler veya etmesinler, serbestçe kullanılabilirler.

Örneğin;

Listedeki bir kural örneğin pantolon gibi belli bir tekstil eşyası için iplik kullanılması gerektiğini belirtiyorsa, bu kural, örneğin düğme gibi metal eşyaların -düğmeler 50 ila 63. fasıllar arasında yeralmadığından- kullanılmasını engellemez. Aynı nedenle, fermuarların, normal olarak dokumaya elverişli madde ihtiva etmelerine rağmen, kullanılmasına mani teşkil etmez.

6.3. Bir yüzde kuralı uygulandığında, kullanılan menşeli olmayan girdilerin kıymeti hesaplanırken 50 ila 63. fasıllarda yeralmayan girdilerin kıymetlerinin de hesaba dahil edilmesi gerekir

Not 7:

7.1. y 2707, 2713 ila 2715, y 2901, y 2902 ve y 3403 pozisyonları bahis konusu olduğunda “özel işlemler”, aşağıdakilerdir:

(a) vakumla damıtma:

(b) daha ileri fraksiyonlara ayırma işlemiyle yeniden damıtma;

(c) patlayıcılık verme (cracking);

(d) yeniden şekillendirme (reforming);

(e) seçici çözücüler vasıtasıyla ekstraksiyon;

(f) aşağıdaki operasyonların hepsini içeren işlem: konsantre sülfirik asitle veya oleumla ya da sülfürik anhidritle işlem görme, alkali ajanlarla nötralizasyon, kendi yapısı itibariyle aktif olan toprakla, aktifleştirilmiş toprakla, aktif karbon veya boksitle arıtma ve dekolarasyon (rengini giderme);

(g) polimerizasyon;

(h) alkilasyon;

(i) izomerleştirme;

7.2. 2710, 2711 ve 2712 pozisyonları bahis konusu olduğunda “özel işlemler”,

Aşağıdakilerdir:

(a) vakumla damıtma;

(b) daha ileri fraksiyonlara ayırma işlemiyle yeniden damıtma;

(c) patlayıcılık verme (cracking);

(d) yeniden şekillendirme (reforming);

(e) seçici çözücüler vasıtasıyla ekstraksiyon;

(f) aşağıdaki operasyonların hepsini içeren işlem: konsantre sülfirik asitle veya oleumla ya da sülfürik anhidritle işlem görme, alkali ajanlarla nötralizasyon, kendi yapısı itibariyle aktif olan toprakla, aktifleştirilmiş toprakla, aktif karbon veya boksitle arıtma ve dekolarasyon (rengini giderme)

(g) polimerizasyon;

(h) alkilasyon;

(i) izomerleştirme;

(k) sadece y 2710 pozisyonuna dahil ağır yağlar açısından hidrojenle yapılan, işleme tabi tutulan ürünlerin kükürt muhtevasının asgari yüzde 85 azalması ile sonuçlanan kükürt-giderme (ASTM D 1266-59 T metodu);

(1) sadece 2710 pozisyonuna dahil ürünler açısından fıltrelemeden gayri bir işlemle parafin giderme;

(m) sadece y 2710 pozisyonuna dahil ağır yağlar açısından hidrojenin bir kimyasal reaksiyonda aktif bir element olarak yeraldığı, kükürt gidermenin dışında bir amaçla gerçekleştirilen, 20 bar’dan daha yüksek basınçta ve 250°C’den daha yüksek sıcaklıkta, katalizör kullanılarak hidrojen ile muamele. Bununla beraber, y 2710 pozisyonunda yer alan yağlama yağlarının, daha özel olarak renk ve istikran iyileştirmek üzere, hidrojenle daha ileri muamelesi (yani hidrofinisaj ve renk giderme), -özel işlem olarak kabul edilmeyecektir.

(n) sadece y 2710 pozisyonuna dahil fuel-oiller açısından bu ürünlerin, fireler dahil hacimce yüzde 30’undan daha azının 300°Cde ASTM D 86 metoduyla damıtılması şartıyla, atmosferde damıtma;

(o) sadece y 2710 pozisyonuna dahil, gaz yağları ve ruel-oillerden gayri ağır yağlar açısından yüksek frekanslı elektrik fırça deşarjı vasıtasıyla muamele.

(p) sadece y 2712 pozisyonuna dahil ham yağlar (ağırlığı itibariyle yüzde 0.75’ten az yağ içeren vazelin, ozokerit, linyit mumu veya turb mumu, parafın hariç) açısından ayrımsal billurlaştırma vasıtasıyla yağ alma.

7.3. y 2707, 2713 ila 2715, y 2901, y 2902 ve y 3403 pozisyonları açısından, temizleme, dekantasyon, tuz giderme, su ile ayırma, filtreleme, renklendirme, işaretleme, kükürt muhtevalı ürünlerin karıştırılması sonucunda bir kükürt muhtevası elde etme, bu operasyonların veya benzeri operasyonların herhangi bir kombinasyonu, menşe kazandırmaz.

1. 24.08.2010 tarih ve 27682 sayılı R.G. 2010/761 s.BKK ile değiştirilmiştir ↑

2. (Son cümle 24.08.2010 tarih ve 27682 sayılı R.G. 2010/761 s.BKK ile eklenmiştir) ↑

3. (24.08.2010 tarih ve 27682 sayılı R.G. 2010/761 s.BKK ile eklenmiştir) ↑