MİLLETLERARASI ANDLAŞMA
Karar Sayısı : 2009/15753
14.10.2010 tarihli, 27462 sayılı R.G.
Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Karar 2010-157
7348 Protokol III’ün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun
17/11/2009 tarihli ve 5923 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan ekli “Türkiye Cumhuriyeti ile Karadağ Arasında Serbest Ticaret Anlaşması”nın onaylanması; Dışişleri Bakanlığının 10/12/2009 tarihli ve HUMŞ/1628 sayılı yazısı üzerine, 31/5/1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 31/12/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE KARADAĞ ARASINDA SERBEST TİCARET ANLAŞMASI
DİBÂCE
İki ülke arasındaki iktisadi işbirliğinin gelişimine katkıda bulunmak ve karşılıklı ticari mübadelelerin kapsamını artırmak amacıyla, dostane ilişkileri, özellikle iktisadi işbirliği ve ticaret alanlarında geliştirmek ve güçlendirmek arzusuyla,
Türkiye Cumhuriyeti ve Karadağ (bundan sonra "Taraflar" veya uygun olduğu yerlerde "Türkiye" ve "Karadağ" olarak adlandırılacaklardır.)
Avrupa'daki iktisadi bütünleşme sürecine etkin olarak katılmak hususundaki niyetlerini teyid ederek, bu süreci güçlendirmenin yollarını ve araçlarını araştırmak hususunda işbirliğinde bulunmaya hazır olduklarını ifade ederek;
"Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Ekonomik Topluluğu Arasında Bir Ortaklık Yaratan Anlaşma”yı ve "Avrupa Toplulukları ve Üye Devletleri ile Karadağ Arasında İstikrar ve Ortaklık Anlaşması"nı dikkate alarak;
İşbu Anlaşmaya Taraf olanların kendi aralarında ve başlıca ticari ortakları ile geliştirdikleri işbirliğinden edindikleri tecrübeyi göz önünde tutarak;
Ticaretlerinin ahenkli bir şekilde gelişmesini teşvik etmenin yanısıra ve işbu Anlaşma ile kapsanmayan alanlar da dahil olmak üzere, ortak menfaat alanlarında karşılıklı işbirliğini artırmak ve çeşitlendirmek, böylece eşitliğe, ayrımcılık yapmamaya, haklar ve ödevler arasında dengeye dayalı bir çerçeve ve destekleyici bir çevre yaratmak amacıyla faaliyetler üstlenmek hususunda hazır olduklarını beyan ederek;
Tarafların çok taraflı ticaret sisteminin sürekli güçlendirilmesi hususundaki karşılıklı menfaatlerine atıfta bulunarak ve 1994 Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (bundan böyle "GATT 1994" olarak adlandırılacaktır) ile Dünya Ticaret Örgütü'nün (bundan böyle "DTÖ" olarak adlandırılacaktır) hüküm ve araçlarının dış ticaret politikalarına temel teşkil ettiğini dikkate alarak;
Bu maksatla, özellikle serbest ticaret alanlarının kurulmasına dair hükümler olmak üzere, işbu araçların hükümlerine uygun olarak, Taraflar arasındaki ticarette engellerin tedricen ortadan kaldırılmasını hedefleyen hükümleri ortaya koymak hususunda kararlı olarak;
Bu amaçların takibi için aşağıdaki Anlaşmayı (bundan böyle "işbu Anlaşma" olarak adlandırılacaktır) akdetmeye karar vermişlerdir:
MADDE 1
Amaçlar
1. Taraflar, Türkiye'nin AB ile Gümrük Birliği'nden kaynaklanan yükümlülüklerini ve Karadağ ile AB arasında İstikrar ve Ortaklık Anlaşması'nı dikkate alarak, işbu Anlaşmanın hükümlerine uygun olarak ve GATT 1994'ün XXIV'üncü Maddesi ile DTÖ'yü kuran Anlaşmanın eki mal ticaretine ilişkin diğer çok taraflı anlaşmalar ile uyumlu olarak, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girişinden itibaren azami beş yıl sürecek geçiş dönemi içerisinde, aralarındaki ticaretin önemli bir kısmını kapsayacak şekilde, kendi aralarında tedricen bir serbest ticaret alanı tesis edeceklerdir.
2. İşbu Anlaşmanın amaçları şunlardır:
a) Taraflar arasındaki iktisadi işbirliğini artırmak ve geliştirmek ve iki ülke halklarının yaşam standardını yükseltmek;
b) mal ticaretindeki güçlükleri ve kısıtlamaları tedricen ortadan kaldırmak;
c) karşılıklı ticaretin genişletilmesi yoluyla, Taraflar arasındaki iktisadi ilişkilerin ahenkli şekilde gelişmesini teşvik etmek;
d) Taraflar arasındaki ticarette adil rekabet koşullarını sağlamak;
e) ticaretteki engellerin kaldırılması suretiyle, dünya ticaretinin ahenkli şekilde gelişmesine ve genişlemesine katkıda bulunmak;
f) her iki ülkedeki ortak yatırımların geliştirilmesi başta olmak üzere, yatırımların daha fazla teşvik edilmesi için koşullar yaratmak;
g) Tarafların üçüncü ülke pazarlarındaki ticaretini ve aralarındaki işbirliğini teşvik etmek.
MADDE 2
Temel Vergiler
1. İşbu Anlaşmanın kapsadığı Taraflar arasındaki ticarette, Taraflar, kendilerine ithal edilen malların sınıflandırılmasında kendi Gümrük Tarifelerini uygulayacaklardır.
2. Her bir ürün için, işbu Anlaşma ile tesis edilen müteselsil indirimlerin uygulanacağı temel vergi, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte Tarafların yürürlükteki En Çok Kayrılan Ülke (MFN) vergileridir.
3. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra, özellikle DTÖ'deki tarife müzakerelerinden kaynaklanan indirimler olmak üzere, erga omnes temelde tarife indirimi yapılması halinde, söz konusu indirilmiş vergiler, indirimlerin yapıldığı tarihten itibaren ikinci fıkrada belirtilen temel vergilerin yerini alacaktır.
4. Taraflar, kendi temel vergilerini birbirlerine bildireceklerdir.
BÖLÜM I
SANAYİ ÜRÜNLERİ
MADDE 3
Kapsam
Bu Bölümün hükümleri, işbu Anlaşmanın I sayılı Ek'inde sayılan ürünler hariç tutulmak üzere, Armonize Mal Tanımlaması ve Kodlama Sistemi'nin 25 ila 97'nci fasılları arasında yer alan Taraf ülkeler menşeli ürünlere uygulanacaktır.
MADDE 4
İthalat Gümrük Vergileri ve Eş Etkili Vergiler
1. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, Taraflar arasındaki ticarette, hiçbir yeni ithalat gümrük vergisi veya eş etkili vergi konulmayacaktır.
2. Karadağ menşeli malların Türkiye'ye ithalatında uygulanan gümrük vergileri işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır.
3. Türkiye menşeli malların Karadağ'a ithalatında uygulanan gümrük vergileri, işbu Anlaşmanın II sayılı Ek'inde sayılanlar hariç olmak üzere, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır.
4. İşbu Anlaşmanın II sayılı Ek'inde sayılan Türkiye menşeli malların Karadağ'a ithalatında uygulanan gümrük vergileri, bu Ek'te yer alan takvime uygun olarak tedricen kaldırılacaktır.
5. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte, Türkiye ve Karadağ, aralarındaki ticarette ithalat gümrük vergilerine eş etkili vergileri kaldıracaklardır.
6. Karadağ, II sayılı Ek'te sayılan Türkiye menşeli ürünlere, Avrupa Birliği menşeli benzer ürünlere tanıdığından daha az avantajlı muamele tanımayacaktır. II sayılı Ek'te yer alan ürünlerde Avrupa Birliği'ne tanınan muamelede herhangi bir lehte değişiklik olması durumunda, Karadağ söz konusu değişiklikleri bu Ek'te sayılan Türkiye menşeli ürünlere otomatik olarak yansıtacak ve bu hususta Türkiye'ye derhal bildirimde bulunacaktır.
MADDE 5
Mali Nitelikteki Gümrük Vergileri
İthalat üzerindeki gümrük vergilerinin kaldırılmasıyla ilgili hükümler mali nitelikteki gümrük vergilerine de uygulanacaktır.
MADDE 6
İhracat Üzerindeki Gümrük Vergileri ve Eş Etkili Vergiler
1. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, Taraflar arasındaki ticarette, ihracat üzerine hiçbir yeni gümrük vergisi veya eş etkili vergi konulmayacaktır.
2. Taraflar arasında ihracat üzerindeki bütün gümrük vergileri ve eş etkili vergiler işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır.
MADDE 7
İhracat ve İthalat Üzerindeki Miktar Kısıtlamaları ve Eş Etkili Önlemler
1. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, ihracat ve ithalat üzerine hiçbir yeni miktar kısıtlaması veya eş etkili önlem konulmayacaktır.
2. Taraflarda, bütün ihracat ve ithalat üzerindeki miktar kısıtlamaları ve eş etkili önlemler işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır.
MADDE 8
Ticarette Teknik Engeller
1. Tarafların standartlara veya teknik mevzuata ve ilgili önlemlere ilişkin hakları ve yükümlülükleri, DTÖ Ticarette Teknik Engeller Anlaşması çerçevesinde yürütülecektir.
2. Taraflar, ticarette teknik engellerin kaldırılması amacına yönelik olarak, standardizasyon, metroloji, uygunluk değerlendirmesi ve akreditasyon alanında işbirliği ve bilgi teatisinde bulunacaklardır.
3. Her bir Taraf, diğer Tarafın talebi üzerine, standartlara, teknik kurallara veya benzer önlemlere ilişkin belirli münferit vakalar hakkında bilgi sunacaktır.
BÖLÜM II
TARIM VE BALIKÇILIK ÜRÜNLERİ
MADDE 9
Kapsam
1. Bu Bölümün hükümleri, her bir Tarafın ülkesi menşeli temel tarım, işlenmiş tarım ve balıkçılık ürünlerine uygulanacaktır.
2. İşbu Anlaşmanın amaçlarına göre, "temel tarım, işlenmiş tarım ve balıkçılık ürünleri" (bundan sonra "tarım ürünleri" olarak adlandırılacaktır) terimi, Armonize Mal Tanımlaması ve Kodlama Sistemi'nin 01 ila 24'üncü fasılları arasında yer alan ürünler ile işbu Anlaşmanın I sayılı Ek'inde sayılan ürünler anlamına gelmektedir.
MADDE 10
Taviz Değişimi
1. İşbu Anlaşmanın Tarafları, bu Bölümün hükümleri uyarınca I sayılı Protokol'de zikredilen tavizleri karşılıklı olarak birbirlerine tahsis edeceklerdir.
2. Taraflar, tarımın kendi ekonomilerindeki rolünü, tarım ürünleri ticaretinin gelişimini, tarım ürünlerinin yüksek hassasiyetini ve kendi tarım politikalarının kurallarını dikkate alarak, Ortak Komite'de, tarım ürünleri ticaretinde birbirlerine daha ileri tavizler verme imkanlarını inceleyeceklerdir.
MADDE 11
Sağlık ve Bitki Sağlığı Önlemleri
1. Taraflar, veterinerlik, sağlık ve bitki sağlığı alanlarındaki iç düzenlemelerini, DTÖ Sağlık ve Bitki Sağlığı Önlemleri Anlaşmasına uygun olarak uygulayacaklardır.
2. Taraflar arasındaki veterinerlik ve bitki sağlığı denetimiyle ilgili önlemler, AB mevzuatı temelinde uyumlaştırılacaktır.
3. Taraflar, hayvanlara, bitkilere ve ürünlere ilişkin sağlık ve bitki sağlığı koruma seviyesi hakkındaki bilgi akışının haksız olarak kısıtlanmasına sebebiyet veren ayırımcı önlemler veya diğer önlemler almayacaklarını taahhüt ederler.
MADDE 12
Özel Korunma Önlemleri
İşbu Anlaşmanın diğer hükümleri ve özellikle 21'inci Maddesi saklı kalmak kaydıyla, tarım ürünlerinin özel hassasiyeti göz önünde bulundurularak, işbu Anlaşma ile tanınan tavizlere konu olan Taraflardan biri menşeli ürünlerin ithalatının diğer Tarafın pazarında veya dahili düzenleyici mekanizmalarında ciddi sıkıntıya yol açması halinde, Taraflar, uygun bir çözüm bulunması amacıyla derhal istişarelerde bulunacaklardır. Çözüm bulununcaya kadar, ilgili Taraf, ilgili DTÖ kurallarına uygun olarak gerekli gördüğü önlemleri alabilecektir.
BÖLÜM III
HİZMETLER VE YATIRIMLAR
MADDE 13
1. İşbu Anlaşmanın Tarafları, hizmetler ve yatırımların giderek artan önemini idrak etmektedirler. Taraflar, özellikle Avrupa bütünleşmesi kapsamında, aralarındaki işbirliğinin tedricen geliştirilmesi ve genişletilmesi yönündeki çabalarında, Ticaret ve Hizmetler Genel Anlaşması (GATS)'nın ilgili hükümlerini de dikkate alarak, yatırımların daha fazla teşvik edilmesi ve pazarlarının yatırımlar ve hizmetler ticareti için tedricen serbestleştirilmesi ve karşılıklı olarak açılması amacıyla işbirliği yapacaklardır.
2. Taraflar, ilişkilerinin bu Maddeye uygun olarak geliştirilmesi ve derinleştirilmesi amacıyla, Ortak Komite'de bu işbirliğini görüşeceklerdir.
BÖLÜM IV
GENEL HÜKÜMLER
MADDE 14
İç Vergilendirme
1. Taraflar, bir Tarafın ürünleri ile diğer Taraf menşeli benzer ürünler arasında, gerek doğrudan gerek dolaylı olarak, farklı muamele tesis eden iç mali nitelikli her türlü önlem veya uygulamadan kaçınacaklar ve mevcut önlem veya uygulamaları kaldıracaklardır.
2. Taraflardan birinin toprağına ihraç edilen ürünler, doğrudan veya dolaylı olarak üzerlerine konulmuş olan dolaylı vergilerin tutarını aşan dolaylı iç vergi iadesine hak kazanamaz.
MADDE 15
Gümrük Birlikleri, Serbest Ticaret Alanları ve Sınır Ticareti Düzenlemeleri
1. İşbu Anlaşmanın getirdiği ticaret rejimini ve özellikle menşe kurallarıyla ilgili hükümlerini olumsuz olarak etkilemedikçe, işbu Anlaşma, Tarafların üçüncü ülkelerle, gümrük birliklerini, serbest ticaret alanlarını devam ettirmelerini veya bunları tesis etmelerini yahut sınır ticaretine yönelik düzenlemeler yapmalarını engellemeyecektir.
2. Taraflardan birinin talebi üzerine, bu tür gümrük birlikleri veya serbest ticaret alanları kuran anlaşmalar hakkında Ortak Komite'de bilgi teatisinde bulunulacaktır.
MADDE 16
Yapısal Uyum
1. Karadağ tarafınca, 4'üncü Madde hükümlerinden sapma olarak, sınırlı bir süre için gümrük vergilerinin yükseltilmesi şeklinde istisnai önlemler alınabilir.
2. Bu önlemler, sadece bebek endüstrilere veya yeniden yapılanma geçiren yahut özellikle önemli toplumsal sorunlar doğuran ciddi güçlüklerle karşılaşan belli sektörlere dair olabilecektir.
3. İşbu önlemler kapsamında, Türkiye menşeli ürünlerin Karadağ'a ithalatında uygulanan gümrük vergileri, söz konusu ürün için Madde 2'de belirtilen temel vergi düzeyini geçemeyecek ve Türkiye menşeli ürünler için tercih unsurunu koruyacaktır. Bu önlemlere tabi ürünlerin toplam ithal değeri, 3'üncü Maddede tanımlanan sanayi ürünlerinin Türkiye'den toplam ithalatının, istatistiklerin temin edilebildiği son yıl itibariyle, %15'ini geçemeyecektir.
4. İşbu önlemler, Ortak Komite tarafından daha uzun bir süreye izin verilmedikçe beş yılı aşmayacak bir dönem için uygulanacaktır.
5. Bir ürüne ilişkin bütün vergilerin ve miktar kısıtlamalarının yahut eş etkili vergilerin veya önlemlerin kaldırılmasından itibaren üç yıldan fazla bir zaman geçmiş olması durumunda, söz konusu ürüne karşı bu tür önlemler getirilemeyecektir.
6. Karadağ, almaya niyet ettiği istisnai önlemler hakkında Ortak Komite'yi bilgilendirecek ve Türkiye'nin talebi üzerine, bu önlemler ile uygulanacakları sektörler hakkında önlemlerin uygulanmasından önce Ortak Komite'de istişarelerde bulunulacaktır. Karadağ, söz konusu önlemleri alırken, Ortak Komite'ye, işbu Madde uyarınca ihdas edilen gümrük vergilerinin kaldırılmasına yönelik bir takvim sunacaktır. Söz konusu takvim, bu vergilerin, yürürlüğe konulmalarından en geç iki yıl sonra başlamak üzere, eşit oranlarda kademeli olarak kaldırılmalarını öngörecektir. Ortak Komite farklı bir takvime karar verebilir.
MADDE 17
Damping ve Sübvansiyon
1. İşbu Anlaşmanın hiç bir hükmü, Taraflardan birinin, bu maddenin ikinci fıkrasına uygun olarak, ticaret savunma önlemi almasını engellemez.
2. Taraflardan biri diğer Taraf ile ticaretinde damping yapıldığını ve/veya önlem alınabilir sübvansiyon verildiğini tespit ederse, bu uygulamaya karşı, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması 1994'ün VI'ncı Maddesinin Tatbikine İlişkin DTÖ Anlaşması'na ve Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Tedbirlere dair DTÖ Anlaşması'na ve kendisinin ilgili iç mevzuatına göre, uygun önlemleri alabilir.
MADDE 18
Genel Korunma Önlemleri
Taraflardan her biri, GATT 1994'ün XIX’uncu Maddesi ve DTÖ Korunma Tedbirleri Anlaşması çerçevesindeki haklarını ve yükümlülüklerini muhafaza eder. İşbu Anlaşma, korunma önlemleri bakımından Taraflara herhangi bir ilave hak veya yükümlülük getirmemektedir.
MADDE 19
Reeksport ve Ciddi Kıtlık
1. 6'ncı ve 7'nci Maddelerin hükümlerine uyulması:
a) ilgili ürünün, işbu Anlaşmanın ihracatçı Tarafının ihracat miktar kısıtlamaları, ihracat vergileri yahut eş etkili önlemler veya vergiler uyguladığı bir üçüncü ülkeye reeksportuna; veya
b) ihracatçı Taraf için elzem bir üründe ciddi kıtlığa veya ciddi kıtlık tehdidine;
yol açmakta ise ve yukarıda belirtilen durumların, ihracatçı Taraf için büyük güçlükler doğurması veya bunları doğurması ihtimalini ortaya çıkarması halinde, anılan Taraf, işbu Anlaşmanın 21'inci Maddesinde düzenlenen şartlar ve usullere göre uygun önlemleri alabilir.
2. Birinci fıkrada belirtilen durum neticesinde alınan önlemler, ayrım gözetilmeyecek şekilde uygulanacak ve var olmalarını haklı kılan şartlar ortadan kalktığında sona erdirileceklerdir.
MADDE 20
Devlet Tekelleri
1. Taraflar, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girişinden itibaren dördüncü yılın sonunda, malların tedarikine ve pazarlanmasına ilişkin şartlar itibariyle, Tarafların vatandaşları arasında ayrım bulunmamasını teminen, ticari nitelikteki bütün devlet tekellerini aşamalı olarak uyumlaştıracaklardır.
2. Ortak Komite, bu amacın gerçekleştirilmesi için alınan önlemler ile ilgili olarak bilgilendirilecektir.
MADDE 21
Önlemlerin Uygulanması İçin Bildirim ve İstişare Usulleri
1. İşbu Anlaşmanın Tarafları, 12, 19, 24 ve 32'nci Maddelerde belirtilen herhangi bir önlemin uygulanması için işlem başlatmadan önce doğrudan istişarelerde bulunmak suretiyle, aralarındaki farklılıkları çözmek için gayret gösterecekler ve durumdan diğer Tarafı haberdar edeceklerdir.
2. Önlemlere başvurmayı düşünen Taraf derhal Ortak Komite'ye bildirimde bulunacaktır. İlgili Taraf, Ortak Komite'ye ilgili bütün bilgileri sağlayacak ve vakanın incelenmesi için gereken yardımda bulunacaktır. Müştereken kabul edilebilir bir çözümün bulunabilmesi maksadıyla, Taraflar arasında Ortak Komite'de gecikmeksizin istişarelerde bulunulacaktır.
3. Sorunun Ortak Komite'ye intikalini izleyen bir ay içerisinde, ilgili Tarafın, itiraz edilen uygulamaya ya da bildirilmiş olan güçlüklere son verememesi ve sorun hakkında bir Ortak Komite kararının bulunmaması halinde, zarar gören Taraf, durumun düzelmesi için gerekli gördüğü önlemleri alabilir.
4. Alınan önlemler derhal Ortak Komite'ye bildirilecektir. Söz konusu önlemler, kapsam ve süreleri bakımından, uygulanmalarına sebebiyet veren durumun düzeltilmesi için kesinlikle gerekli olanlarla sınırlı tutulacak ve bahse konu uygulamaların veya güçlüklerin sebebiyet verdiği zararı aşmayacaklardır. İşbu Anlaşmanın işleyişine en az zarar verecek olan önlemlere öncelik verilecektir.
5. Alınan önlemler, hafifletilmeleri yahut koşullar artık bunların muhafazasını haklı kılmadığı zaman sona erdirilmeleri maksadıyla Ortak Komite bünyesinde düzenli olarak istişarelere konu kılınacaktır.
6. Ani eylemi gerektiren olağanüstü koşulların önceden incelemeyi imkansız kılması halinde, ilgili Taraf, 12, 19, 24 ve 32'nci Maddelerdeki hallerde, durumu düzeltmek için kesin olarak gereken ihtiyati önlemleri hemen uygulayabilir. Önlemler, gecikmeksizin Ortak Komite'ye bildirilecek ve işbu Anlaşmanın Tarafları arasında Ortak Komite bünyesinde istişarelerde bulunulacaktır.
MADDE 22
Menşe Kuralları ve Gümrük İdareleri Arasında İşbirliği
1. Taraflar, kendi aralarındaki ticarette, bütün mevcut ve ilerideki değişiklikler de dahil olmak üzere, Avrupa tercihli menşe kurallarını uygulamayı kabul ederler. Söz konusu menşe kurallarının değişmesi halinde, Ortak Komite, menşe kurallarının değiştirilmesine yönelik prosedürü başlatacaktır.
2. İşbu Anlaşmanın II sayılı Protokolü menşe kurallarını ve ilgili idari işbirliği yöntemlerini ortaya koymaktadır.
MADDE 23
Ödemeler
1. Taraflar arasında işbu Anlaşma çerçevesinde ticari işlemlerle ilgili olarak konvertibl paralar ile yapılan ödemeler ve bu ödemelerin alacaklının ikamet ettiği Tarafın ülkesine transferi, her türlü kısıtlamadan muaf olacaktır.
2. Taraflar, bir Tarafın mukiminin iştirak ettiği hibe geri ödemeleri veya ticari işlemlere ilişkin kısa ve orta vadeli kredilerin kabulü konusunda Tarafların halen yürürlükteki mevzuatı haricinde teati veya idari kısıtlamalardan kaçınacaklardır.
3. İkinci fıkranın hükümlerine halel getirmeksizin, malların dolaşımı ile bağlantılı cari ödemeler ile ilgili herhangi bir önlem, Uluslararası Para Fonu Ana Sözleşmesi'nin VIII'inci Maddesinin hükümleri ile uyumlu olacaktır.
MADDE 24
Teşebbüslere İlişkin Rekabet Kuralları, Devlet Yardımları
1. Aşağıdaki hususlar, Taraflar arasındaki ticareti etkiledikleri ölçüde işbu Anlaşmanın düzgün şekilde işlemesi ile bağdaşmamaktadır:
a) Teşebbüsler arasındaki rekabetin önlenmesi, kısıtlanması veya bozulmasını hedefleyen veya etki itibariyle bu sonucu doğuran bütün anlaşmalar, teşebbüs birlikleri tarafından alınan kararlar ve teşebbüsler arasında uyumlaştırılmış eylemler;
b) Bir veya birden fazla teşebbüsün Taraflardan birinin topraklarının tamamında veya önemli bir kısmında sahip oldukları hakim durumu kötüye kullanması;
c) Hakim durum yaratacak ve adil rekabeti önleyecek herhangi bir yoğunlaşma;
d) Belirli teşebbüsleri veya belirli malların üretimini kayırarak rekabeti bozan veya bozma tehlikesini doğuran herhangi bir devlet yardımı.
2. Her bir Taraf, devlet yardımları alanında şeffaflığı sağlayacaktır. Taraflardan birinin talebi üzerine, diğer Taraf, devlet yardımlarıyla ilgili özel münferit durumlar hakkında bilgi sağlayacaktır.
3. Taraflardan herhangi biri, özel bir eylemin, bu Maddenin birinci fıkrasındaki koşullar ile bağdaşmadığını ve:
a) işbu Maddenin 4'üncü fıkrasında atıfta bulunulan uygulama kuralları çerçevesinde yeterince ele alınmadığını düşünürse, veya
b) böyle kuralların yokluğu ve böyle bir uygulamanın diğer Tarafın menfaatine ciddi zarar vermesi yahut ciddi zarar verme tehdidi teşkil etmesi veya hizmet sektörü de dahil yerli sanayiine önemli zarar vermesi halinde,
söz konusu Taraf, Ortak Komite bünyesindeki istişareleri takiben veya böyle bir istişare için yaptığı başvurunun üzerinden otuz çalışma günü geçtikten sonra uygun önlemleri alabilir.
4. İşbu Maddenin 1'inci fıkrasının (c) bendine aykırı uygulamalar söz konusu olduğunda, söz konu uygun önlemler, DTÖ/GATT 1994 hükümlerinin uygulandığı hallerde, sadece DTÖ/GATT 1994 ve onun himayesinde müzakere edilmiş olan Taraflar arasında geçerli bir başka uygun bir araç ile düzenlenen usullere ve şartlara uygun olarak kabul edilebilecektir.
5. Taraflardan biri tarafından, diğer Taraf ülkede bulunan bir teşebbüse karşı yürütülen rekabet soruşturmasında, soruşturmayı yürüten Taraf, diğer Taraftan, soruşturma ile ilgili resmi belgelerin bildiriminde işbirliği talep ederse, talepte bulunulan Taraf, talep edilen bildirimin kendi yetkili hükümet organları aracılığıyla vakitlice yerine getirilmesini sağlamak için elinden gelen gayreti gösterecektir.
6. Taraflar, bu Maddeye uygun olarak kabul edilmiş aksine hükümlere halel gelmeksizin, meslek ve iş gizliliğinin gerektirdiği sınırlamaları göz önünde tutarak bilgi değişiminde bulunacaklardır.
MADDE 25
Ödemeler Dengesi Güçlükleri
1. Taraflar, ödemeler dengesi amaçları için ithalata dair önlemler de dahil olmak üzere, kısıtlayıcı önlemler ihdas etmekten kaçınmaya mümkün olduğunca gayret edeceklerdir. Bu türden önlemleri alan Taraf, önlemlerin kaldırılması ile ilgili bir takvimi en kısa sürede diğer Tarafa sunacaktır.
2. Türkiye veya Karadağ ciddi bir ödemeler dengesi güçlüğü içinde veya onun yakın tehdidi altında olduğu takdirde, Türkiye veya Karadağ, halin icabına göre, DTÖ Anlaşması ile kurulan koşullara uygun olarak, ithalata dair önlemler de dahil olmak üzere, sınırlı süreli ve ödemeler dengesi durumunu iyileştirmek için kesinlikle gerekli olanın ötesine gitmeyecek kısıtlayıcı önlemler alabilir. Türkiye veya Karadağ, gerektiğinde, diğer Tarafı hemen bilgilendirecektir.
3. Yatırımlarla ve özellikle yatırılan veya tekrar yatırılan meblağların yahut bunlardan doğan kazançların yatırımcı ülkeye dönüşüyle ilgili transferlere herhangi bir kısıtlayıcı önlem uygulanmayacaktır.
MADDE 26
Fikri Mülkiyet Hakları
1. İşbu Anlaşmanın Tarafları, bu Maddenin ve ilgili uluslararası anlaşmaların hükümlerine uygun olarak, fikri mülkiyet haklarının, bu hakların ihlale, sahteciliğe ve korsancılığa karşı uygulanmaları için alınacak önlemler de dahil olmak üzere, yeterli, etkin ve ayrım gözetmeyecek şekilde korunmasını kabul ve temin edeceklerdir.
2. İşbu Anlaşmanın Tarafları, birbirlerinin vatandaşlarına kendi vatandaşlarına tanıdıklarından daha az elverişli bir muamele tanımayacaklardır. Bu yükümlülüğe ilişkin istisna, TRIPS Anlaşması'nın 3'üncü Maddesinin maddi hükümleri ile uyumlu olmalıdır.
3. İşbu Anlaşmanın Tarafları, birbirlerinin vatandaşlarına diğer herhangi bir ülkenin vatandaşlarına tanıdıklarından daha az elverişli bir muamele tanımayacaklardır. Bu yükümlülüğe ilişkin istisnalar, TRIPS Anlaşması'nın ve özellikle söz konusu Anlaşmanın 4 ve 5'inci Maddelerinin maddi hükümleri ile uyumlu olmalıdır.
4. İşbu Maddenin uygulanması Taraflarca düzenli olarak gözden geçirilecektir. Fikri mülkiyet hakları alanında ticaret şartlarını etkileyen sorunların ortaya çıkması halinde, Taraflardan birinin talebi üzerine, karşılıklı tatminkâr çözümlere ulaşılması amacıyla acil istişarelerde bulunulacaktır.
MADDE 27
Kamu Alımları
1. Taraflar, kamu alımları piyasalarının serbestleştirilmesini işbu Anlaşmanın bir amacı olarak mütalaa etmektedirler. Taraflar, ayrım gözetmeme ve mütekabiliyet temelinde, kamu ihalelerine serbestçe katılımın sağlanmasını amaçlamaktadırlar.
2. Taraflar, diğer Tarafın tedarikçilerine, herhangi bir ülke veya toprağın şirketlerine tanınandan daha az elverişli olmamak üzere, kendi kamu alımları piyasalarında ihale verme usullerine katılmasını sağlamak amacıyla kamu alımları konusunda kurallarını, koşul ve uygulamalarını aşamalı olarak geliştireceklerdir.
3. Ortak Komite, işbu Maddenin hedeflerine ulaşılmasıyla ilgili gelişmeleri inceleyecek ve serbest katılımın, şeffaflığın ve kamu alımları piyasalarının karşılıklı olarak açılmasının sağlanması amacıyla, işbu Maddenin 2'nci fıkrasının hükümlerinin yerine getirilmesine yönelik uygulanabilir usuller tavsiye edebilecektir.
4. Üçüncü fıkrada atıfta bulunulan inceleme sırasında, Ortak Komite, özellikle bu alandaki uluslararası gelişmeler ve düzenlemeler ışığında, 1'inci fıkrada belirtilen piyasa açılımının kapsamını ve/veya derecesini genişletme imkanını mütalaa edebilir.
5. Taraflar, GATT 1994'ün ve DTÖ'yü kuran Marakeş Anlaşması'nın himayesinde müzakere edilen ilgili Anlaşmalara katılmak için çaba sarf edeceklerdir.
MADDE 28
Ortak Komitenin Kurulması
1. İşbu Anlaşma ile her iki Tarafın da temsil edileceği bir Ortak Komite kurulmuştur. Ortak Komite, işbu Anlaşmanın idaresinden sorumlu olacak ve düzgün şekilde uygulanmasını sağlayacaktır.
2. Taraflar, işbu Anlaşmanın düzgün bir şekilde uygulanması amacıyla, Ortak Komite bünyesinde bilgi teatisinde bulunacak ve herhangi bir Tarafın talebi üzerine istişarelerde bulunacaklardır. Ortak Komite, Taraflar arasındaki ticarete dair engellerin daha da ileri derecede kaldırılması imkanını düzenli olarak gözden geçirecektir.
3. Ortak Komite, 29'uncu Maddenin 3'üncü fıkrasının hükümlerine uygun olarak, işbu Anlaşmada belirtilen hallerde kararlar alabilir. Ortak Komite, diğer konularda tavsiyelerde bulunabilir.
MADDE 29
Ortak Komitenin Usulleri
1. Ortak Komite, işbu Anlaşmanın düzgün bir şekilde uygulanması için talep üzerine gerekli olduğu her zaman, ancak yılda en az bir defa uygun seviyede toplanacaktır. Taraflardan her biri bir toplantı yapılmasını talep edebilir.
2. Ortak Komite mutabakat ile karar verecektir.
3. İşbu Anlaşmanın Taraflarından birinin Ortak Komite'deki temsilcisi, bir kararı iç yasal gereklerin tamamlanması şartına tabi olarak kabul ettiği takdirde, kararda daha geç bir tarih belirtilmiyorsa, bu karar, söz konusu gereklerin yerine getirildiğini ifade eden yazılı bildirimin alındığı tarihte yürürlüğe girecektir.
4. Ortak Komite, diğerlerinin yanı sıra toplantıların yapılmasına ve Toplantı Başkanının tayini ile görev süresine dair hükümleri içerecek çalışma usullerini kabul edecektir.
5. Ortak Komite, görevlerini yerine getirmekte kendisine yardımcı olmaları için gerekli gördüğü alt komitelerin ve çalışma gruplarının kurulmasına karar verebilir.
MADDE 30
Güvenlik İstisnaları
İşbu Anlaşmada yer alan hiçbir şey Tarafların:
a) asli güvenlik çıkarlarına aykırı olarak bilgi açıklanmasının önlenmesi için;
b) asli güvenlik çıkarlarının muhafazası veya uluslararası yükümlülüklerinin veya ulusal politikaların yerine getirilmesi için;
i) silah, mühimmat ve savaş aletlerinin ticaretiyle ve askeri bir tesisin ihtiyaçlarını gidermek amacıyla doğrudan veya dolaylı olarak yürütülen diğer mallara, malzemelere ve hizmetlere ilişkin benzer ticaretle alakalı olarak; veya
ii) biyolojik ve kimyasal silahların, nükleer silahların veya diğer nükleer patlayıcı cihazların yayılmasının engellenmesiyle ilgili olarak; veya
iii) savaş zamanlarında veya savaş tehdidi teşkil eden diğer ciddi uluslararası gerilimde;
gerekli gördüğü her türlü önlemi almasını engellemez.
MADDE 31
Genel İstisnalar
İşbu Anlaşma, kamu ahlakına, kamu politikasına veya kamu güvenliğine, insan, hayvan veya bitki hayatının ve sağlığının ve çevrenin korunmasına; sanatsal, tarihi veya arkeolojik değeri haiz yerel hazinelerin muhafazasına; fikri, sınai ve ticari mülkiyetin korunmasına veya altın veya gümüş ile ilgili kurallar veya tükenebilir doğal kaynakların korunmasına dair haklı gerekçelerle ithalat, ihracat veya transit mallar üzerindeki yasaklamaları veya kısıtlamaları, söz konusu önlemler yerel üretim ve tüketim üzerindeki kısıtlamalar ile birlikte yürürlüğe konulmuşlarsa, engellemez. Bununla beraber, bu tür yasaklamalar veya kısıtlamalar, Taraflar arasındaki ticarette keyfi ayrım yapılması veya gizli kısıtlamalar için bir araç teşkil etmeyecektir.
MADDE 32
Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesi
1. Taraflar, işbu Anlaşmanın amaçlarına ulaşılmasını ve işbu Anlaşmadan doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesini teminen gerekli bütün Önlemleri alacaklardır.
2. Taraflardan biri, diğer Tarafın işbu Anlaşmadan doğan bir yükümlülüğünü yerine getirmediği kanısına varırsa, söz konusu Taraf, işbu Anlaşmanın 21'inci Maddesinde düzenlenen şartlar ve usullere göre uygun önlemleri alabilir.
MADDE 33
Geliştirici Hüküm
1. Taraflardan biri, işbu Anlaşma ile kurulan ilişkileri, Anlaşmanın kapsamadığı alanlara yaymak suretiyle geliştirmenin yararlı ve Tarafların ekonomilerinin menfaatine olacağını düşündüğü takdirde, diğer Tarafa gerekçeli bir talep sunacaktır. Taraflar, Ortak Komite'den, bu talebi incelemesini ve yerinde görmesi halinde, kendilerine, özellikle müzakerelerin başlatılması amacıyla, tavsiyelerde bulunmasını isteyebilir.
2. Birinci fıkrada atıfta bulunulan prosedür sonucunda varılan Anlaşmalar, işbu Anlaşmanın Taraflarının ulusal mevzuatına uygun olarak onaylanacak veya uygun bulunacaktır.
MADDE 34
Tadilatlar
İşbu Anlaşma ile Eklerine ve Protokollerine dair tadilatlar, Tarafların birbirlerine, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için kendi ulusal mevzuatında öngörülen bütün gereklerin yerine getirildiğini bildirdikleri son yazılı bildirimin diplomatik kanallar vasıtasıyla alındığı tarihte yürürlüğe girecektir.
MADDE 35
Protokoller ve Ekler
İşbu Anlaşmaya ilişkin Protokoller ve Ekler Anlaşmanın ayrılmaz parçasını oluşturur. Ortak Komite, Tarafların ulusal mevzuatına uygun olarak, Protokolleri ve Ekleri tadil etmeyi kararlaştırabilir.
MADDE 36
Yürürlük Süresi ve Fesih
1. İşbu Anlaşma sınırsız bir süre için akdedilmiştir.
2. İşbu Anlaşmanın Taraflarından her biri, diğer Tarafa yazılı bildirimde bulunmak suretiyle işbu Anlaşmadan çekilebilir. Fesih, bildirimin diğer Tarafa ulaştığı tarihten sonraki yedinci ayın birinci günü yürürlüğe girecektir.
3. Taraflar, işbu Anlaşmanın Taraflarından birinin Avrupa Birliği'ne katılması durumunda, işbu Anlaşmanın AB'ye katılım tarihinden bir gün önce fesih edileceği konusunda anlaşmışlardır.
MADDE 37
Yürürlüğe Giriş
Taraflar, işbu Anlaşmayı kendi iç usullerine uygun olarak onaylayacaklardır. İşbu Anlaşma, Tarafların birbirlerine, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için kendi ulusal mevzuatında öngörülen bütün gereklerin yerine getirildiğini bildirdikleri son yazılı bildirimin diplomatik kanallar vasıtasıyla alındığı tarihten sonraki ikinci ayın birinci günü yürürlüğe girecektir.
BUNUN KANITI OLARAK aşağıda imzaları bulunan tam yetkili temsilciler, bu hususta tam yetkili olarak, işbu Anlaşmayı imzalamışlardır.
2008 yılı Kasım ayının 26'ncı gününde, İstanbul'da bütün metinler eşit derecede muteber olmak üzere, her biri Türkçe, Karadağca ve İngilizce dillerinde iki orijinal nüsha olarak düzenlenmiştir. Yorum farklılıkları olması halinde, İngilizce metin esas alınacaktır.
EKLER
“MENŞELİ ÜRÜNLER” KAVRAMININ TANIMI VE İDARİ İŞBİRLİĞİ
YÖNTEMLERİNE İLİŞKİN
PROTOKOL II
İÇİNDEKİLER
BAŞLIK I GENEL HÜKÜMLER
Madde 1 Tanımlar
BAŞLIK II MENŞELİ ÜRÜNLER KAVRAMININ TANIMI
Madde 2 Genel Koşullar
Madde 3 Türkiye’de kümülasyon
Madde 4 Karadağ’da kümülasyon
Madde 5 Tamamen elde edilmiş ürünler
Madde 6 Yeterli işçilik veya işlem görmüş ürünler
Madde 7 Yetersiz işçilik veya işlemler
Madde 8 Nitelendirme birimi
Madde 9 Aksesuarlar, yedek parçalar ve aksam
Madde 10 Setler
Madde 11 Nötr elemanlar
BAŞLIK III ÜLKESEL GEREKLİLİKLER
Madde 12 Ülkesellik ilkesi
Madde 13 Doğrudan nakliyat
Madde 14 Sergiler
BAŞLIK IV GERİ ÖDEME VEYA MUAFİYET
Madde 15 Gümrük vergilerinde geri ödemenin veya muafiyetin yasaklanması
BAŞLIK V MENŞE İSPAT BELGESİ
Madde 16 Genel Koşullar
Madde 17 EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın düzenlenme işlemleri
Madde 18 Sonradan düzenlenen EUR.1 Dolaşım Sertifikası
Madde 19 İkinci nüsha EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesi
Madde 20 Önceden düzenlenmiş veya hazırlanmış bir menşe ispat belgesine istinaden EUR. 1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesi
Madde 21 Muhasebesel Ayırım
Madde 22 Fatura beyanında bulunma koşulları
Madde 23 Onaylanmış ihracatçı
Madde 24 Menşe ispat belgesinin geçerliliği
Madde 25 Menşe ispat belgesinin ibrazı
Madde 26 Parçalar halinde ithalat
Madde 27 Menşe ispat belgesinden muafiyet
Madde 28 Destekleyici belgeler
Madde 29 Menşe ispat belgeleri ile destekleyici belgelerin muhafazası
Madde 30 Farklılıklar ve şekli hatalar
Madde 31 Euro cinsinden ifade edilen tutarlar
BAŞLIK VI İDARİ İŞBİRLİĞİ DÜZENLEMELERİ
Madde 32 Karşılıklı yardım
Madde 33 Menşe ispat belgelerinin kontrolü
Madde 34 Anlaşmazlıkların çözümü
Madde 35 Cezalar
Madde 36 Serbest bölgeler
BAŞLIK VII SON HÜKÜMLER
Madde 37 Transit haldeki veya antrepodaki eşya
Madde 38 Ekler
Madde 39 Protokolde yapılacak değişiklikler
EKLER
EK I: Ek II’de yer alan liste için giriş notları
Ek II: İmal edilen ürünün mense statüsü kazanabilmesi için olmayan maddelere uygulanması gerekli işçilik ve işlemler listesi
Ek III: EUR.1 Dolaşım Sertifikası ve EUR.1 Dolaşım Sertifikası için başvuru formu örnekleri
Ek IV: Fatura beyanı
Ek V: Madde 3 ve Madde 4’te belirtilen kümülasyonun dışında bırakılan ürünler
Ortak Deklarasyon
BAŞLIK I
GENEL HÜKÜMLER
Madde 1
Tanımlar
Bu Protokol’ün amaçlarına uygun olarak:
a) “imalat”, montaj veya özel işlemler de dahil olmak üzere her türlü işçilik veya işleme tabi tutma anlamına gelir;
b) “madde”, ürünün imalatında kullanılan herhangi bir girdi, hammadde, parça veya aksam v.b. anlamına gelir;
c) “ürün”, bilahare başka bir imalatta da kullanılması söz konusu olsa bile, imal edilmiş ürün anlamına gelir;
d) “eşya”, hem madde hem de ürün anlamına gelir;
e) “gümrük kıymeti”, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın VII. Maddesinin uygulanmasına ilişkin olarak 1994’te yapılan Anlaşma’ya (Gümrük Kıymeti Hakkında DTÖ Anlaşması) göre tespit edilen kıymet anlamına gelir;
f) “fabrika çıkış fiyatı”, ürün için Türkiye veya Karadağ’da, nihai işçilik veya işlemin gerçekleştirilmesini üstlenen imalatçıya fabrika çıkışı itibariyle ödenen, kullanılan bütün madde fiyatlarının dahil edilmiş olduğu, elde edilmiş ürünün ihracında geri ödenen veya ödenecek yurtiçi vergilerin tenziliyle bulunan fiyat anlamına gelir;
g) “maddelerin kıymeti”, kullanılan menşeli olmayan maddelerin ithalatı esnasındaki gümrük kıymeti, veya bunun bilinmemesi veya tespit edilememesi halinde Türkiye veya Karadağ’da maddeler için ödendiği tespit edilebilen ilk fiyat anlamına gelir;
(h) “menşeli madde kıymeti”, (g)’de tanımlandığı şekilde, gerekli değişiklikler yapılarak uygulanan, bu tür maddenin kıymeti anlamına gelir;
(i) “katma değer”, fabrika çıkış fiyatından, eşyaya dahil edilen Madde 3 ve 4’te belirtilen diğer ülkeler menşeli her bir maddenin gümrük kıymetinin, veya bu kıymetin bilinmemesi veya tespit edilememesi halinde Türkiye veya Karadağ’da madde için ödendiği doğrulanabilir ilk fiyatın çıkarılması ile bulunan değer anlamına gelir;
(j) “fasıllar” ve “pozisyonlar”, işbu Protoko1’de “Armonize Sistem” veya “AS” olarak geçen Armonize Mal Tanım ve Kodlama Sistemi’ni oluşturan nomenklatürde kullanılan fasıllar ve pozisyonlar (dört haneli kodlar) anlamına gelir;
(k) “sınıflandırılmış” tabiri, ürün veya maddelerin belirli bir pozisyon altında sınıflandırılması anlamına gelir;
(l) “sevkıyat”, ya bir ihracatçıdan bir alıcıya aynı anda gönderilen, ya da ihracatçıdan alıcıya şevkinde tek bir sevk evrakı kapsamında yer alan, veya böyle bir evrakın olmaması halinde tek bir fatura kapsamına giren ürünler anlamına gelir;
(m) “topraklar” kara sularını da kapsar.
BAŞLIK II
“MENŞELİ ÜRÜNLER” KAVRAMININ TANIMI
Madde 2
Genel koşullar
1.Bu Anlaşma’nın uygulanmasında, aşağıda belirtilen ürünler Türkiye menşeli kabul edilirler:
(a)Madde 5’te belirtildiği şekilde, tamamen Türkiye’de elde edilen ürünler;
(b)Madde 6’da belirtildiği şekilde Türkiye dahilinde yeterli işçilik veya işlemden geçirilmiş olmaları kaydıyla, tamamen Türkiye’de elde edilmemiş maddeler ihtiva ederek Türkiye’de elde edilen ürünler;
2.Bu Anlaşma’nın uygulanmasında, aşağıda belirtilen ürünler Karadağ menşeli kabul edilirler:
(a)Madde 5’te belirtildiği şekilde, tamamen Karadağ’da elde edilen ürünler;
(b)Madde 6’da belirtildiği şekilde yeterli işçilik veya işlemden geçirilmiş olmaları kaydıyla, tamamen Karadağ’da elde edilmemiş maddeler ihtiva ederek Karadağ’da elde edilen ürünler.
Madde 3
Türkiye’de kümülasyon
1. Madde 2 (1) hükümlerine tabi olarak, Karadağ, Türkiye veya Avrupa Birliği’nin İstikrar ve Ortaklık Süreci[1]1’ne katılan ülke veya alan veya AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin 22 Aralık 1995 tarihli ve 1/95 sayılı Karanı[2]2’nın kapsadığı Topluluk menşeli maddeler, Türkiye’de Madde 7’de belirtilen işlemlerin ötesinde bir işlemden geçmiş olmaları şartıyla, Türkiye’de elde edilmiş bir ürün içine dahil edildikleri takdirde Türkiye menşeli olarak kabul edilirler. Söz konusu maddelerin yeterli işçilik ve işlemden geçmiş olmaları gerekmez.
2. Türkiye’de gerçekleştirilen işçilik veya işlem, Madde 7’de belirtilen işlemlerin ötesine geçmez ise, yalnızca Türkiye’de eklenen katma değerin, imalatta kullanılan paragraf 1’de belirtilen diğer ülkelerden biri menşeli maddelerin kıymetini geçmesi halinde, elde edilen ürün Türkiye menşeli olarak kabul edilir. Eğer bu gerçekleşmez ise, Türkiye’deki imalat işlemlerinde kullanılan en yüksek kıymete sahip olan ürün dikkate alınarak elde edilen ürün, o ülke veya alan menşeli olarak kabul edilir.
3. Paragraf 1’de belirtilen ülkelerden biri menşeli ve Türkiye’de hiçbir işçilik veya işleme uğramamış ürünler, bu ülkelerden birine ihraç edilmeleri halinde menşe statülerini korurlar.
4. Bu maddede düzenlenen kümülasyon sadece;
(a)söz konusu ülkeler arasında, menşe statüsünün ve varış ülkesinin belirlenmesine ilişkin olarak, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın (GATT) XXTV. Maddesi çerçevesinde bir tercihli ticaret anlaşmasının mevcut olması,
(b) ürünler veya kullanılan maddelerin, işbu Protoko1’deki kurallarla aynı menşe kurallarının uygulanması ile menşe statüsü elde etmesi, ve
(c) kümülasyon uygulamasına dair gerekli düzenlemelerin tamamlandığına ilişkin bildirimlerin, Türkiye’nin veya Karadağ’ın Resmi Gazete’sinde kendi iç prosedürlerine uygun olarak yayımlanması
halinde uygulanabilir.
Türkiye, yürürlüğe giriş tarihleri ve karşılık gelen menşe kuralları dahil olmak üzere paragraf 1’de belirtilen diğer ülkelerle uygulanan anlaşmaların ayrıntılarını Karadağ’a bildirir.
Ek V’teki ürünler bu maddede belirtilen kümülasyonun dışında bırakılacaktır.
Madde 4
Karadağ’da kümülasyon
1. Madde 2 (2) hükümlerine tabi olarak, Türkiye, Karadağ veya Avrupa Birliği’nin İstikrar ve Ortaklık Süreci[3]3’ne katılan ülke veya alan veya AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin 22 Aralık 1995 tarihli ve 1/95 sayılı Kararı[4]4’nın kapsadığı Topluluk menşeli maddeler, Karadağ’da Madde 7’de belirtilen işlemlerin ötesinde bir işlemden geçmiş olmaları şartıyla, Karadağ’da elde edilmiş bir ürün içine dahil edildikleri
takdirde Karadağ menşeli olarak kabul edilirler. Söz konusu maddelerin yeterli işçilik ve işlemden geçmiş olmaları gerekmez.
2. Karadağ’da gerçekleştirilen işçilik veya işlem, Madde 7’de belirtilen işlemlerin ötesine geçmez ise, yalnızca Karadağ’da eklenen katma değerin, imalatta kullanılan paragraf 1’de belirtilen diğer ülkelerden biri menşeli maddelerin kıymetini geçmesi halinde, elde edilen ürün Karadağ menseli olarak kabul edilir. Eğer bu gerçekleşmez ise, Karadağ’daki imalat işlemlerinde kullanılan en yüksek kıymete sahip olan ürün
dikkate alınarak elde edilen ürün, o ülke veya alan menşeli olarak kabul edilir.
3. Paragraf 1’de belirtilen ülkelerden biri menşeli ve Karadağ’da hiçbir işçilik veya işleme uğramamış ürünler, bu ülkelerden birine ihraç edilmeleri halinde menşe statülerini korurlar.
4. Bu maddede düzenlenen kümülasyon sadece;
(a) söz konusu ülkeler arasında, menşe statüsünün ve varış ülkesinin belirlenmesine ilişkin olarak, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın (GATT) XXIV. Maddesi çerçevesinde bir tercihli ticaret anlaşmasının mevcut olması,
(b) ürünler veya kullanılan maddelerin, işbu Protoko1’deki kurallarla aynı menşe kurallarının uygulanması ile menşe statüsü elde etmesi, ve
(c) kümülasyon uygulamasına dair gerekli düzenlemelerin tamamlandığına ilişkin bildirimlerin, Karadağ’ın veya Türkiye’nin Resmi Gazete’sinde kendi iç prosedürlerine uygun olarak yayımlanması
halinde uygulanabilir.
Karadağ, yürürlüğe giriş tarihleri ve karşılık gelen menşe kuralları dahil olmak üzere paragraf 1’de belirtilen diğer ülkelerle uygulanan anlaşmaların ayrıntılarım Türkiye’ye bildirir.
Ek V’teki ürünler bu maddede belirtilen kümülasyonun dışında bırakılacaktır.
Madde 5
Tamamen elde edilmiş ürünler
1. Aşağıdaki ürünler tamamen Türkiye veya Karadağ’da elde edilmiş kabul edilirler:
a) kendi topraklarından veya deniz yataklarından çıkartılan mineral ürünler;
b) o ülkede hasat edilen bitkisel ürünler:
c) o ülkede doğmuş ve yetiştirilmiş canlı hayvanlar;
d) ülkede yetiştirilmiş canlı hayvanlardan elde edilen ürünler;
e) o ülkede avcılık veya balıkçılıkla elde edilen ürünler;
f) Türkiye veya Karadağ karasuları dışında kendi gemileri ile denizden elde edilen balıkçılık ürünleri ve diğer ürünler;
(g) münhasıran alt paragraf (f)’de belirtilen ürünlerden kendi fabrika gemilerinin bordasında üretilen ürünler;
(h) yalnızca hammaddelerin geri kazanılmasına müsait, sadece sırt geçirmeye ve atık olarak kullanmaya elverişli kullanılmış lastikler dahil olmak üzere, toplanmış kullanılmış maddeler;
(i) o ülkede yapılan imalat işlemleri sonucu ortaya çıkan atık ve hurdalar;
(j) kendi karasuları dışında, münhasır işletme hakkına sahip olmaları kaydıyla deniz toprağı veya deniz toprağı altından çıkarılan ürünler;
(k) münhasıran alt paragraf (a) ila (j)’de tanımlanan ürünlerden üretilen eşya.
2. 1 (f) ve (g) paragraflarından “kendi gemileri” ve “kendi fabrika gemileri” terimleri sadece aşağıda belirtilen gemi ve fabrika gemileri için uygulanır:
a) Türkiye veya Karadağ’da kayıtlı veya tescilli olanlar;
b) Türkiye veya Karadağ bayrağı altında seyredenler;
c) en az yüzde 50’si Türkiye veya Karadağ vatandaşlarına veya yönetim merkezi bu Devletlerden birinde bulunan, müdür veya müdürleri, Yönetim Kurulu veya Denetleme Kurulu Başkanı ve bu kurullar üyelerinin çoğunluğu Türkiye veya Karadağ vatandaşı olan ve ilave olarak, ortaklık veya limited şirket durumunda, sermayesinin en az yarısı bu Devletlere veya anılan Devletlerin kamu kuruluşları ya da vatandaşlarına ait olanlar;
d) yönetici ve yetkilileri Türkiye veya Karadağ vatandaşı olanlar ve
e) mürettebatının en az yüzde 75’i Türkiye veya Karadağ vatandaşı olanlar.
Madde 6
Yeterli işçilik veya işlem görmüş ürünler
1. Madde 2’ye göre, tamamen elde edilmemiş ürünler, Ek II’de yer alan listede belirtilen şartlar yerine getirildiği takdirde yeterli derecede işçilik veya işlem görmüş olarak kabul edilirler.
Yukarıda belirtilen şartlar, Anlaşma kapsamındaki tüm ürünler için, imalatta kullanılan menşeli olmayan maddeler üzerinde yapılması gerekli işçilik ve işlemleri gösterir ve sadece bu maddelerle ilgili olarak uygulanır. Bu nedenle, listedeki şartları yerine getirerek menşe statüsü kazanmış bir ürün başka bir ürünün imalatında kullanılırsa, onun bileşiminde yeraldığı ürüne tatbiki mümkün şartlar, kendisine uygulanmaz ve bunların imalatında kullanılmış olabilecek menşeli olmayan maddeler dikkate alınmaz.
2. Paragraf 1’e rağmen, listede belirtilen şartlar uyarınca bir ürünün imalatında kullanılmaması gereken menşeli olmayan maddeler aşağıdaki şartların yerine getirilmesine bağlı olarak kullanılabilir:
(a) toplam kıymetleri, ürünün fabrika çıkış fiyatının yüzde 10’unu geçmiyorsa;
BAŞLIK III
ÜLKESEL GEREKLİLİKLER
Madde 12
Ülkesellik ilkesi
1. Madde 3 ve 4 ile bu maddenin 3. paragrafında belirtilen durumlar hariç olmak üzere Başlık II’de yer alan menşe statüsü kazanılmasına ilişkin koşullar, Türkiye veya Karadağ’da kesintisiz olarak yerine getirilmelidir.
2. Madde 3 ve 4’te belirtilen durumlar dışında Türkiye veya Karadağ’dan başka bir ülkeye ihraç edilmiş olan menşeli eşyanın, geri gelmesi halinde, aşağıdaki hususlar gümrük idarelerini tatmin edecek şekilde ispat edilmediği takdirde, menşeli olmadığı kabul edilir:
a) geri gelen eşyanın, ihraç edilmiş eşya ile aynı olduğu ve
b) söz konusu ülkede bulunma veya ihraç edilme süresi içerisinde, iyi koşullarda muhafaza edilmeleri için gerekli olanların ötesinde herhangi bir işleme tabi tutulmadığı.
3. Başlık II’de belirlenen kurallar uyarınca kazanılan menşe statüsü, Türkiye veya Karadağ’dan ihraç edilen ve daha sonra yeniden ithal edilen maddeler üzerinde, Türkiye veya Karadağ dışında yapılan işçilik veya işlemden, aşağıdaki koşulların sağlanması halinde etkilenmeyecektir:
(a) Söz konusu maddeler tamamen Türkiye veya Karadağ’da elde edilmişler veya ihraç edilmelerinden önce Madde 7’de belirtilen işlemlerin ötesinde bir işçilik veya işlemden geçmişlerdir ve
(b) Bu durum, gümrük idarelerinin aşağıdaki hususlar konusunda tatmin edilmesi ile kanıtlanır:
(i) geri gelen eşya ihraç edilen maddelerin işçilik veya işlemden geçirilmesi ile elde edilmiştir ve
(ii) bu madde hükümlerinin uygulanması ile Türkiye veya Karadağ dışında kazanılan toplam katma değer, menşe statüsü talebine konu nihai ürünün fabrika çıkış fiyatının yüzde 10’unu aşmamaktadır.
4. Paragraf 3’ün amaçları açısından, Başlık II’de düzenlenen menşe statüsünün kazanılması için gerekli koşullar, Türkiye veya Karadağ dışında yapılan işçilik ve işlemlere uygulanamaz. Fakat nihai ürünün menşe statüsünün belirlenmesinde, ürüne dahil edilen menşeli olmayan her madde için Ek II’deki listede belirlenen bir azami kıymet bulunduğu durumda, bu madde hükümlerinin uygulanmasıyla, Türkiye veya Karadağ dışında kazanılmış katma değerle birlikte dikkate alındığında, ilgili taraf ülkede ürüne dahil edilen menşeli olmayan maddelerin toplam kıymeti belirlenen yüzdeyi aşmayacaktır.
(b) menşeli olmayan maddelerin azami değeri olarak listede verilmiş olan yüzdeler, bu paragrafın uygulanmasıyla aşılmamışsa.
Bu paragraf, Armonize Sistem’in 50 ila 63. Fasıllarındaki ürünlere uygulanmaz.
3. Paragraf 1 ve 2, Madde 7 hükümlerine tabi olarak uygulanır.
Madde 7
Yetersiz işçilik veya işlem
1. Paragraf 2’ye halel gelmeksizin, Madde 6’da belirtilen koşullar yerine getirilmiş olsun veya olmasın, aşağıdaki işlemler menşe statüsü vermek için yetersiz işçilik veya işlem olarak kabul edilir:
(a) nakliyat ve depolama süresince ürünlerin iyi şartlarda muhafazasını sağlamaya yönelik koruyucu işlemler;
(b) ambalaj ayırma ve birleştirme;
(c) yıkama; temizleme; toz, oksit, yağ, boya veya diğer tabakalardan arındırma;
(d) dokuma kumaşları ütüleme veya presleme;
(e) basit boyama ve cilalama işlemleri;
(f) tahıl ve pirinci kabuklarından ayırma, kısmi veya tam ağartma, parlatma ve perdahlama;
(g) şeker renklendirme veya şeker topaklarını biçimlendirme işlemleri;
(h) meyvelerin, kuruyemişlerin ve sebzelerin kabuklarını soyma, zarlarını ayıklama, çekirdeklerini çıkarma;
(i) keskinleştirme, basit bileme veya basit kesme;
(j) eleme, kalburdan geçirme, ayırma, tasnifleme, kalibrasyon, eşleştirme (maddelerden setler oluşturma dahil);
(k) basit şişeleme, tenekeye veya beherlere koyma, torbalama, sandıklama, kurulama, karton veya tahta üzerine yerleştirme ve tüm diğer basit paketleme işlemleri;
(l) ürün veya paketler üzerine marka, etiket, logo ve diğer benzeri ayırt edici işaretleri yapıştırma veya basma işlemleri;
(m) farklı türde olmalarına bakılmaksızın ürünlerin basit karıştırılma işlemleri; şekerin diğer herhangi bir madde ile karıştırılması
(n) tamamlanmış bir ürün oluşturmak üzere parçaların basit montajı veya ürünlerin parçalarına ayrılması;
(o) (a) ila (n)’de belirtilen işlemlerin iki veya daha fazlasının bir arada yapılması;
(p) hayvan kesimi.
2. Belirli bir ürüne uygulanan işçilik veya işlemin paragraf 1 hükümleri çerçevesinde yetersiz kabul edilip edilmeyeceğine karar verilirken, Türkiye veya Karadağ’da gerçekleştirilen işlemlerin tümü bir arada mütalaa edilir.
Madde 8
Nitelendirme birimi
1. Bu Protokol hükümlerinin uygulanması amacıyla, nitelendirme birimi, Armonize Sistem nomenklatürünü kullanarak sınıflandırma yapılırken temel birim olarak kabul edilen belirli bir üründür.
Buna göre,
(a) muhtelif maddelerin montajı veya gruplandırılmasından oluşan bir ürün, Armonize Sistem’de tek bir pozisyonda sınırlandırıldığında, bu ürünün tümü, nitelendirme birimini oluşturur.
(b) bir sevkiyat, Armonize Sistem’de aynı pozisyon içinde sınıflandırılan belli sayıda aynı üründen oluşuyorsa, her bir ürün bu Protokol hükümlerinin uygulanışı sırasında münferiden değerlendirilmelidir.
2. Armonize Sistem’in 5. Genel Kuralı çerçevesinde ambalaj, sınıflandırma açısından ürüne dahil ediliyorsa, menşe tespiti açısından da dahil edilir.
Madde 9
Aksesuarlar, yedek parçalar ve aksam
Bir teçhizat, makine, alet veya araç parçası beraberinde teslim edilen normal bir teçhizatın bölümü durumundaki ve fiyata dahil edilmiş bulunan veya ayrıca fatura edilmemiş olan aksesuarlar, yedek parçalar ve aksam; söz konusu teçhizat, makine, alet veya araç içinde mütalaa edilir.
Madde 10
Setler
Armonize Sistem’in 3. Genel Kuralı’nda tanımlanan setler, tüm bileşenleri menşeli olduğunda menşeli olarak kabul edilir. Ancak, bir set menşeli ve menşeli olmayan ürünlerden oluştuğunda, menşeli olmayan ürünlerin kıymeti, setin fabrika çıkış fiyatının yüzde 15’ini aşmıyorsa, set bir bütün olarak menşeli olarak kabul edilir.
Madde 11
Nötr elemanlar
Bir ürünün menşeli olup olmadığını belirlemek için, imalatında kullanılabilecek;
(a) enerji ve yakıt;
(b) tesis ve teçhizat;
(c) makine ve aletler;
(d) ürünün nihai bileşimine girmeyen ve girmesi amaçlanmayan eşyanın
menşeini belirlemek gerekmez.
5. Paragraf 3 ve 4’ün hükümlerinin uygulanması amacıyla, “toplam katma değer”, orada dahil edilen maddelerin kıymetlerini de içerecek şekilde, Türkiye veya Karadağ dışında oluşan tüm maliyetler anlamında kullanılır.
6. Paragraf 3 ve 4’ün hükümleri, Ek II’deki listede düzenlenen koşulları yerine getirmeyen veya sadece Madde 6 (2)’de yer alan genel tolerans kuralının uygulanması ile yeterli işçilik veya işlemden geçmiş olduğu kabul edilen ürünler için uygulanmaz.
7. Paragraf 3 ve 4’ün hükümleri Armonize Sistem’in 50 ila 63. Fasıllarındaki ürünlere uygulanmaz.
8. Bu Maddenin hükümleri tarafından kapsanan türde ve Türkiye veya Karadağ dışında yapılan herhangi bir işçilik veya işlem, hariçte işleme veya benzeri düzenlemeler vasıtasıyla yürütülür.
Madde 13
Doğrudan nakliyat
1. Anlaşma hükümlerinde sağlanan tercihli muamele sadece işbu Protokol’ün gerekliliklerini yerine getirmiş, Türkiye veya Karadağ arasında doğrudan veya Madde 3 ve 4’te belirtilen diğer ülkeler ile toprakların toprakları üzerinden nakledilen ürünler için uygulanır. Bununla beraber tek bir sevkiyatı oluşturan ürünler, aktarma veya geçici depolama yoluyla, ancak transit geçtiği veya depolandığı ülkenin gümrük idarelerinin gözetimi altında olmaları ve boşaltma, tekrar yükleme veya iyi koşullarda muhafaza etmeye yönelik işlemler dışında bir işlemden geçmemiş olmaları koşullarıyla, gerektiğinde başka ülkeler üzerinden nakledilebilirler.
Menşeli ürünler, Türkiye veya Karadağ dışındaki ülkeler üzerinden boru hattı ile nakledilebilirler.
2. Paragraf 1’de yer alan şartların sağlandığı, ithalatçı ülke gümrük idaresine aşağıdaki belgelerin ibrazıyla ispatlanır:
(a) ihracatçı ülkeden, transit ülkesi yoluyla geçişi kapsayan tek bir sevk evrakı
veya
(b) transit ülkesi gümrük idaresince düzenlenen,
(i) ürünlerin tam bir tanımını veren;
(ii) ürünlerin boşaltma ve tekrar yükleme tarihlerini ve uygulanabildiği hallerde kullanılan gemi veya diğer nakil araçlarının adlarını gösteren ve
(iii) ürünlerin transit ülkesi içinde hangi koşullarda kalmış olduğunu kanıtlayan
bir belge veya
(c) bunların temin edilememesi halinde, diğer kanıtlayıcı belgeler.
Madde 14
Sergiler
1. Madde 3 ve 4’te belirtilenler dışında başka bir ülke veya alana sergilenmek üzere gönderilen ve sergiden sonra Türkiye veya Karadağ’a ithal edilmek üzere satılan menşeli ürünler, aşağıdaki durumlar hakkında gümrük idarelerinin tatmin edilmesi kaydıyla, ithalatta Anlaşma hükümlerinden yararlanırlar:
(a) bir ihracatçının bu ürünleri Türkiye veya Karadağ’dan serginin yapıldığı ülkeye nakletmesi ve orada sergilemesi;
(b) ürünlerin bu ihracatçı tarafından Türkiye veya Karadağ’daki bir kişiye satılması veya tasarrufuna verilmesi;
(c) ürünlerin sergi süresi içinde veya sergiden hemen sonra, sergilenmek üzere gönderildikleri durumda sevkedilmesi ve
(d) ürünlerin sergilenmek üzere gönderildikleri andan itibaren, bu sergide teşhir edilmek dışında başka bir amaçla kullanılmaması.
2. Başlık V hükümleri uyarınca bir menşe ispat belgesi hazırlanmalı veya düzenlenmeli ve ithalatçı ülkenin gümrük idaresine normal şartlarda ibraz edilmelidir. Serginin adı ve adresi bu belgede gösterilmelidir. Gerektiğinde, ürünlerin sergilendikleri koşullara dair ek kanıtlayıcı belgeler istenebilir.
3. Paragraf 1, özel amaçla yabancı ürün satmak üzere kurulmuş işyeri veya mağazalarda düzenlenmemiş olan, süresi zarfında eşyanın gümrük denetimi altında kaldığı her türlü ticaret, sanayi, tarım ve el sanatları sergi, fuar veya benzeri umumi gösterilere uygulanır.
BAŞLIK IV
GERİ ÖDEME VEYA MUAFİYET
Madde 15
Gümrük vergilerinde geri ödemenin veya muafiyetin yasaklanması
Başlık V hükümleri çerçevesinde menşe ispat belgesi düzenlenen veya hazırlanan; Türkiye, Karadağ veya Madde 3 ve 4’te belirtilen diğer ülkeler veya topraklardan biri menşeli ürünlerin imalatında kullanılan menşeli olmayan maddeler, Türkiye veya Karadağ’da her ne türde olursa olsun gümrük vergilerinin geri ödenmesine veya bunlardan muafiyete tabi değildirler.
Paragraf 1’deki yasak, Türkiye veya Karadağ’da imalatta kullanılan maddelere uygulanabilen gümrük vergisi veya eş etkili vergilerin, ürünlerin söz konusu maddelerden elde edilip ihraç edildiği ve dahilde kullanım için alıkonmadığı hallerde, kısmen veya tamamen iadesi veya muaf tutulması veya ödenmemesi yönündeki her türlü düzenlemeye, bu tür iade veya ödemelerin fiilen veya açıkça geçerli olduğu durumlarda uygulanır.
Bir menşe ispat belgesi kapsamındaki ürünlerin ihracatçısı, menşeli olmayan maddeler kullanılarak üretilen söz konusu ürünlere geri ödeme sağlanmadığını ve bu maddelere uygulanabilen tüm gümrük vergileri veya eş etkili vergilerin fiilen ödendiğini ispat eden tüm uygun belgeleri gümrük yetkililerinin talebi üzerine herhangi bir zamanda ibraz etmeye hazır olmalıdır.
Paragraf 1 ila 3 hükümleri, Madde 8 (2)’de belirtilen ambalajlara, Madde 9’da belirtilen aksesuar, yedek parça ve aksama ve Madde 10’da belirtilen set halindeki ürünler açısından da, menşeli olmamaları halinde uygulanır.
Paragraf 1 ila 4 hükümleri, yalnızca Anlaşma’nın uygulandığı türden maddelere uygulanır. Ayrıca bu hükümler, Anlaşma hükümleri uyarınca ihracatta uygulanabilen tarım ürünleri için ihracat iadesi sisteminin işlemesine engel teşkil etmezler.
BAŞLIK V
MENŞE İSPAT BELGESİ
Madde 16
Genel koşullar
1.Türkiye menşeli ürünler Karadağ’a ve Karadağ menşeli ürünler Türkiye’ye ithal edilirken, aşağıdaki belgelerden birinin ibrazı üzerine işbu Anlaşma’dan yararlanabilirler:
Bir örneği Ek III’te yer alan EUR.1 Dolaşım Sertifikası veya
Madde 22 (1)’de belirtilen durumlarda, ihracatçı tarafından verilen, söz konusu ürünleri teşhislerini mümkün kılmaya yeterli ayrıntıda tanımlayan fatura, teslimat notu veya başka herhangi bir ticari belge üzerinde belirtilen, bundan sonra “fatura beyanı” olarak atıfta bulunulacak olan bir beyan; fatura beyanı metni Ek IV’te yer almaktadır.
2. Paragraf 1’e rağmen, işbu Protokol anlamındaki menşeli ürünler Madde 27’de tanımlanan durumlarda, yukarıda bahsedilen belgelerden birinin ibrazına gerek olmaksızın Anlaşma’dan yararlanırlar.
Madde 17
EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın düzenlenme işlemleri
1. EUR.1 Dolaşım Sertifikası, ihracatçının veya ihracatçının sorumluluğunda yetkili temsilcisinin yazılı müracaatına binaen, ihracatçı ülkenin gümrük idaresi tarafından düzenlenir.
2. Bu amaçla, ihracatçı veya yetkili temsilcisi, örnekleri Ek III’te yer alan EUR.1 Dolaşım Sertifikası ve müracaat formunu doldurur. Bu formlar, Anlaşma’nın düzenlendiği dillerden birinde ve ihracatçı ülkenin iç mevzuat hükümleri çerçevesinde doldurulur. Eğer el yazısı kullanılırsa matbaa harfleriyle ve mürekkeple doldurulur. Eşyanın tanımı, bu amaçla ayrılmış kutu içine boş satır bırakılmaksızın yapılmalıdır. Eğer kutunun tamamı dolmaz ise, tanımın son satırının altına bir yatay çizgi çekilerek, boş alan çapraz bir çizgi ile kapatılır.
3. EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesi için müracaatta bulunan ihracatçı, EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nı verecek ihracatçı ülkenin gümrük idaresinin talep edebileceği, söz konusu eşyanın menşe statüsü ile işbu Protokol’ün diğer koşullarının yerine getirilmiş olduğunu tevsik eden tüm ilgili vesaiki herhangi bir zamanda ibraz etmeye hazırlıklı olur.
4. Söz konusu ürünlerin, işbu Protokolün diğer gerekliliklerini karşılaması ve Türkiye, Karadağ veya Madde 3 ve 4’te belirtilen diğer ülkeler veya topraklardan biri menşeli olduğunun kabul edilmesi durumunda, Türkiye veya Karadağ gümrük idareleri tarafından bir EUR. 1 Dolaşım Sertifikası düzenlenir.
5. EUR.1 Dolaşım Sertifikalarını düzenleyen gümrük idareleri, ürünlerin menşe statüsünün ve işbu Protokol’ün diğer koşullarının yerine getirildiğinin kontrolü için gereken her tedbiri alırlar. Bu amaçla, her türlü delil talebinde bulunma ve ihracatçının hesaplarında denetleme yapma veya gerekli görülen başka herhangi bir kontrol hakkına sahiptirler. EUR.1 Dolaşım Sertifikalarını düzenleyen gümrük idareleri, Paragraf 2’de atıfta bulunulan formların usulünce doldurulmasını da sağlarlar. Özellikle, ürünün tanımı için ayrılmış bulunan boşluğun, her türlü sahte ilaveler yapılması imkanını ortadan kaldıracak şekilde doldurulmuş olduğunu kontrol ederler.
6. EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın düzenlendiği tarih, sertifika üzerindeki 11 numaralı kutuda gösterilir.
7. EUR.1 Dolaşım Sertifikası, gümrük idaresince düzenlenerek fiili ihracatın gerçekleştiği veya kesinleştiği anda, ihracatçının kullanımına verilir.
Madde 18
Sonradan düzenlenen EUR.1 Dolaşım Sertifikası
1. Madde 17 (7)’ye rağmen, aşağıdaki durumlarda, EUR.1 Dolaşım Sertifikası istisnai olarak, ait olduğu eşyanın ihracatından sonra düzenlenebilir:
(a) hatalar, istenmeyerek yapılan ihmaller veya özel durumlar nedeniyle, ihracat esnasında düzenlenmemiş ise veya
(b) Gümrük idareleri, bir EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın düzenlenmiş, ancak teknik nedenlerle ithalatta kabul edilmemiş olduğu hususunda, tatmin edilirlerse.
2. Paragraf 1’in uygulanması açısından, ihracatçı, müracaatında EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın ait olduğu ürünlerin ihracat yer ve tarihini ve talebinin gerekçelerini belirtmek zorundadır.
3. Gümrük idareleri, ancak ihracatçının müracaatındaki bilgilerin mütekabil dosya ile uyumlu olduğunu doğruladıktan sonra, sonradan EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenleyebilirler.
4. Sonradan verilen EUR.1 Dolaşım Sertifikalan, aşağıdaki İngilizce ibareyi taşımalıdır:
“ISSUED RETROSPECTIVELY”
5. Paragraf 4’te belirtilen ibare, EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın “Gözlemler” kutusuna konulur.
Madde 19
İkinci Nüsha EUR. 1 Dolaşım Sertifikası Düzenlenmesi
1. EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın çalınması, kaybolması veya hasar görmesi halinde ihracatçı, belgeyi düzenleyen gümrük idaresine, elindeki ihracat belgelerine dayanarak ikinci bir nüsha tanzim etmesi için müracaat edebilir.
2. Bu şekilde düzenlenen ikinci nüsha, aşağıdaki İngilizce ibareyi taşımalıdır: “DUPLICATE”
3. Paragraf 2’de belirtilen ibare, EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın “Gözlemler” kutusuna konulur.
4. Orijinal EUR.1 Dolaşım Sertifikası’nın veriliş tarihini taşıması gereken ikinci nüsha bu tarihten itibaren hüküm ifade eder.
Madde 20
Önceden düzenlenmiş veya hazırlanmış bir menşe ispat belgesine istinaden
EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesi
Menşeli ürünler Türkiye veya Karadağ’da bir gümrük idaresinin kontrolü altında iken, söz konusu ürünlerin tamamı veya bir bölümünü Türkiye veya Karadağ içinde başka bir yere göndermek amacıyla, orijinal menşe ispat belgesinin bir veya daha fazla EUR.1 Dolaşım Sertifikası ile değiştirilmesi mümkündür. Değiştirilen EUR.1 Dolaşım Sertifikası/Sertifikalan, ürünleri kontrolü altında bulunduran gümrük idaresi tarafından düzenlenir.
Madde 21
Muhasebesel ayırım
1. Aynı ve birbirleri yerine geçebilen menşeli ve menşeli olmayan madde stoklarının aynı tutulmasının önemli maliyetler ve somut güçlükler doğurduğu hallerde, ilgililerin yazılı talebi üzerine gümrük idaresi, bu stokların yönetiminde “muhasebesel ayırım” yöntemi (bundan sonra “yöntem” olarak adlandırılacaktır) adı verilen yöntemin kullanılmasına izin verebilir.
2. Bu yöntem, belirli bir referans dönemi için, elde edilen “menşeli” kabul edilebilecek ürün sayısının, stoklar fiziksel ayırıma tabi tutulduğunda elde edilecek olanla aynı olmasını sağlayabilmelidir.
3. Gümrük idaresi paragraf 1’de belirtilen bu izni, gerekli görebileceği her türlü koşula bağlı olarak verebilir.
4. Bu yöntem ve bu amaca yönelik başvuru, ürünlerin imal edildiği ülkede uygulanan genel muhasebe ilkelerine göre uygulanır ve kaydı tutulur.
5. Bu yöntemden yararlanan, menşeli kabul edilebilecek ürün miktarı için, yerine göre menşe ispat belgesi düzenleyebilir veya bunun için başvuruda bulunabilir. Gümrük idaresinin talebi üzerine, yararlanan, stoklarının nasıl işletildiğine dair bir bildirge sunar.
6. Gümrük idaresi, iznin kullanımını izler ve her ne suretle olursa olsun, yararlananın, izni uygunsuz kullandığı veya bu Protokolde belirlenen diğer herhangi bir koşulu yerine getiremediği her durumda bu izni geri alabilir.
Madde 22
Fatura beyanında bulunma koşulları
1. Madde 16 (l) (b)’de atıfta bulunulan fatura beyanı;
(a) Madde 23 anlamında bir onaylanmış ihracatçı tarafından veya
(b) toplam kıymeti 6000 Euro’yu geçmeyen menşeli ürünler ihtiva eden ve bir veya daha fazla paketten oluşan bir sevkiyat için, herhangi bir ihracatçı tarafından
hazırlanabilir.
2. Fatura beyanı, söz konusu ürünlerin Türkiye, Karadağ veya Madde 3 ve 4’te belirtilen diğer ülkeler veya topraklardan biri menşeli olduğunun kabulü ve işbu Protokol’ün diğer koşullarının sağlanması halinde hazırlanabilir.
3. Fatura beyanında bulunan ihracatçı, ihracatçı ülkenin gümrük idaresinin talebi üzerine, söz konusu eşyanın menşe statüsü ile işbu Protokol’ün diğer koşulanlının yerine getirilmiş olduğunu tevsik eden tüm ilgili vesaiki her an ibraz etmeye hazırlıklı olur.
4. Fatura beyanı, ihracatçı tarafından, metni Ek IV’te verilen ve aynı ekteki dillerden birinde ihracatçı ülkenin iç mevzuat hükümleriyle uyumlu olarak fatura, teslimat notu veya başka bir ticari belge üzerine daktilo edilmesi, damgalanması veya basılmasıyla hazırlanır. Eğer beyan el yazısı ile yapılırsa, matbaa harfleriyle ve mürekkeple yazılır.
5. Fatura beyanı, ihracatçının kendi el yazısı ile atacağı orijinal imzasını ihtiva etmelidir. Ancak, Madde 23 anlamında onaylanmış ihracatçıdan, kendi adıyla hazırlanmış herhangi bir fatura beyanının kendi el yazısıyla imzalanmış addedilerek tüm sorumluluğunu üzerine aldığına dair yazılı bir taahhütnameyi ihracatçı ülkenin gümrük idaresine vermiş olması koşuluyla, bu beyanı imzalama şartı aranmaz.
6. Bir fatura beyanı, ihracatçı tarafından ait olduğu ürünlerin ihracatı sırasında veya ait olduğu ürünlerin ithalatından itibaren iki yıl içinde ithalatçı ülkede ibrazı koşuluyla, ihracattan sonra hazırlanabilir.
Madde 23
Onaylanmış ihracatçı
1. İhracatçı ülkenin gümrük idaresi, bu Anlaşma kapsamındaki ürünlerin sık aralıklarla sevkiyatını yapmakta olan herhangi bir ihracatçıyı, (Bundan sonra “onaylanmış ihracatçı” olarak adlandırılacaktır.) söz konusu ürünlerin kıymetine bakılmaksızın fatura beyanında bulunabilmesi konusunda yetkili kılabilir. Böyle bir yetki talebinde bulunan ihracatçı, ürünlerin menşe statüsü ile işbu Protokol’ün diğer koşullarının yerine getirildiğim doğrulamak üzere gümrük idarelerine tatmin edici her türlü gerekli garantiyi vermek mecburiyetindedir.
2. Gümrük idaresi, onaylanmış ihracatçı statüsünü, kendisinin uygun gördüğü herhangi bir şarta bağlı olarak verebilir.
3. Gümrük idaresi, onaylanmış ihracatçıya, fatura beyanında yer almak üzere, bir gümrük onay numarası verir.
4. Gümrük idaresi, onaylanmış ihracatçının bu yetki kullanımını takip eder.
5. Gümrük idaresi, vermiş olduğu yetkiyi herhangi bir anda geri alabilir. Onaylanmış ihracatçı paragraf 1’de belirtilen garantiyi artık vermez, paragraf 2’de belirtilen şartlan artık yerine getirmez veya yetkiyi doğru olmayan bir şekilde kullanırsa, gümrük idaresi bu tasarrufta bulunur.
Madde 24
Menşe ispat belgesinin geçerliliği
1. Bir menşe ispat belgesi, ihracatçı ülkede düzenleniş tarihinden itibaren dört ay süreyle geçerli olur ve bu süre zarfında ithalatçı ülkenin gümrük idarelerine ibraz edilmek zorundadır.
2. Paragraf 1’de belirtilen son ibraz tarihinden sonra ithalatçı ülkenin gümrük idaresine ibraz edilen menşe ispat belgeleri, bu belgelerin belirlenmiş son tarihe kadar ibraz edilememesinin istisnai durumlardan kaynaklanması halinde tercihli muamele uygulanmak üzere kabul edilebilir.
3. Diğer geç ibraz hallerinde ithalatçı ülkenin gümrük idaresi, ürünlerin belirtilen son tarihten önce sunulmuş olması kaydıyla menşe ispat belgelerini kabul edebilir.
Madde 25
Menşe ispat belgesinin ibrazı
Menşe ispat belgeleri, ithalatçı ülkedeki usullere uygun olarak bu ülkenin gümrük idaresine ibraz edilir. Anılan idare, menşe ispat belgesinin çevirisini, ve ayrıca, ürünlerin Anlaşma’nın uygulanmasının gerektirdiği koşullan sağladığına ilişkin ithalatçının beyanı ile birlikte ithalat beyannamesini de talep edebilir.
Madde 26
Parçalar halinde ithalat
İthalatçının talebi üzerine ve ithalatçı ülkenin gümrük idaresince belirlenen şartlara binaen, Armonize Sistem’in 2 (a) Genel Kuralı anlamındaki birleştirilmemiş veya monte edilmemiş halde olan ve Armonize Sistem’in XVI ve XVII. bölümlerinde veya 7308 ve 9406 pozisyonlarında yer alan ürünlerin, parçalar halinde ithal edilmesi halinde, bu tür ürünler için tek bir menşe ispat belgesi, ilk parçanın ithalatı sırasında gümrük idaresine ibraz edilir.
Madde 27
Menşe ispat belgesinden muafiyet
1. Gerçek kişilerden gerçek kişilere küçük paketler halinde gönderilen veya yolcunun zati eşyasını oluşturan ürünler, ticari amaçlarla ithal edilmemişlerse ve işbu Protokol’ün şartlarına uydukları beyan edilirse ve böyle bir beyanın doğruluğundan şüphe edilmiyorsa, menşe ispat belgesinin ibrazına gerek olmaksızın menşeli olarak kabul edilirler. Posta ile gönderilen ürünler için bu beyan, CN22/CN23 gümrük beyannamesi üzerinde veya bu belgeye eklenen bir kağıt üzerinde yapılabilir.
2. Arızî olarak yapılan ve yalnızca alıcıların veya yolcuların veya bunların ailesinin kişisel kullanımına yönelik ürünlerin ithalatı, ürünlerin cinsinden ve miktarından ticari amaç güdülmediği aşikarsa, ticari amaçlı ithalat olarak kabul edilmez.
3. Ayrıca, ürünlerin toplam kıymeti küçük paketler için 500 Euro’yu veya yolcunun zati eşyasını oluşturan ürünler için 1200 Euro’yu aşamaz.
Madde 28
Destekleyici belgeler
Madde 17 (3) ve 22 (3)’te belirtilen, bir EUR.1 Dolaşım Sertifikası veya fatura beyanı kapsamındaki ürünlerin Türkiye, Karadağ veya Madde 3 ve 4’te belirtilen diğer ülkeler veya topraklardan biri menşeli olduğunu ve işbu Protokol’ün diğer koşullarını yerine getirdiğim tevsik etmek amacıyla kullanılan belgeler, bunların yanında aşağıda belirtilenleri de içerebilir:
(a) ihracatçı veya tedarikçi tarafından, söz konusu eşyanın elde edilmesi için gerçekleştirilen işlemleri belgeleyici nitelikte, örneğin hesaplarında veya iç muhasebesinde yer alan doğrudan deliller;
(b) Türkiye veya Karadağ’da düzenlenmiş veya hazırlanmış, imalatta kullanılan maddelerin menşe statüsünü tevsik eden, iç mevzuat uyarınca kullanılan belgeler;
(c) Türkiye veya Karadağ’da düzenlenmiş veya hazırlanmış, Türkiye veya Karadağ’da maddeler üzerinde yapılan işçilik veya işlemi tevsik eden, iç mevzuat uyarınca kullanılan belgeler;
(d) Türkiye veya Karadağ’da işbu Protokol uyarınca veya Madde 3 ve 4’te belirtilen diğer ülkeler veya topraklarda ise bu Protokol hükümleriyle aynı menşe kurallarına göre olarak düzenlenmiş veya hazırlanmış olan, kullanılmış maddelerin menşe statüsünü tevsik eden EUR.1 Dolaşım Sertifikaları veya fatura beyanları.
(e) Madde 12’nin uygulanması açısından, söz konusu maddenin gerekliliklerinin karşılandığım ispat eden ve Türkiye veya Karadağ dışında gerçekleştirilen işçilik veya işlemlere ilişkin uygun kanıtlar
Madde 29
Menşe ispat belgeleri ile destekleyici belgelerin muhafazası
1. EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesi için müracaatta bulunan ihracatçı, Madde 17 (3)’te belirtilen vesaiki en az üç yıl muhafaza eder.
2. Fatura beyanında bulunan ihracatçı, işbu beyanın bir nüshasını ve Madde 22 (3)’te belirtilen vesaiki en az üç yıl muhafaza eder.
3. İhracatçı ülkenin EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenleyen gümrük idaresi, Madde 17 (2)’de belirtilen müracaat formunu en az üç yıl muhafaza eder.
4. İthalatçı ülkenin gümrük idaresi, kendisine ibraz edilen EUR.1 Dolaşım Sertifikalan ve fatura beyanlarını en az üç yıl muhafaza eder.
Madde 30
Farklılıklar ve şekli hatalar
1. Menşe ispat belgesi üzerindeki ibareler ile ürünlerin ithalat işlemlerim yerine getirmek amacıyla gümrük idarelerine ibraz edilen belgeler üzerindeki ibareler arasında bulunabilecek küçük tutarsızlıklar, sunulan ürünlere karşılık geldiğinin usulünce tespit edilmesi kaydıyla, menşe ispat belgesini kendiliğinden geçersiz kılmaz.
2. Menşe ispat belgesi üzerindeki ifadelerin doğruluğu üzerinde şüphe yaratması söz konusu olmayan, daktilo hatası gibi bariz şekli hatalar, menşe ispat belgesinin reddedilmesini gerektirmez.
Madde 31
Euro cinsinden ifade edilen tutarlar
1. Madde 22 (1) (b) ve 27 (3) hükümlerinin uygulanması için, eşyanın Euro dışında bir para birimi üzerinden faturalandırıldığı durumlarda, Türkiye, Karadağ veya Madde 3 ve 4’te belirtilen diğer ülkeler veya toprakların ulusal para birimleri cinsinden ifade edilen ve Euro tutarına eşit tutarlar, ilgili ülkelerin her biri tarafından yıllık olarak sabitlenir.
2. Bir sevkiyat, ilgili ülke tarafında sabitlenen tutara göre, faturanın düzenlendiği para birimine atıf yapılmak suretiyle, Madde 22 (1) (b) ve 27 (3) hükümlerinden yararlanır.
3. Belirli bir ulusal para biriminde kullanılacak tutarlar, Ekim ayının ilk iş günü kurundan ifade edilen Euro cinsinden tutarlara eşit olur. Taraf ülkeler ilgili tutarları birbirlerine 15 Ekim’e kadar bildirirler ve bu tutarları bir sonraki yılın 1 Ocak gününden itibaren uygularlar.
4. Bir ülke, Euro cinsinden ifade edilen bir tutarın kendi ulusal para birimine çevrilmesinin sonucunda ortaya çıkan tutarda, aşağı veya yukarı doğru yuvarlama yapabilir. Yuvarlanan tutarlar, çevirme işlemi sonucunda ortaya çıkan tutarın yüzde 5’inden farklı olamaz. Bir ülke, paragraf 3’te öngörülen yıllık ayarlama zamanında yapılan çevirme işlemi, ulusal birim cinsinden eşdeğerinin yuvarlama yapılmaksızın yüzde 15’inden daha düşük bir artışla sonuçlanıyorsa, Euro cinsinden ifade edilen tutarın eşdeğeri ulusal para karşılığını, değiştirmeden koruyabilir. Çevirme işlemi ulusal para eşdeğerinde bir düşüşle sonuçlanıyorsa, bu eşdeğer değiştirilmeden korunabilir.
5. Euro cinsinden ifade edilen tutarlar, Türkiye veya Karadağ’ın talebi üzerine Ortak Komite tarafından gözden geçirilir. Gözden geçirme sırasında Ortak Komite, belirtilen limitlerin gerçekteki etkilerinin korunmasının istenilip istenilmediğini değerlendirir. Bu amaçla, Euro cinsinden ifade edilen tutarları değiştirmeye karar verebilir.
BAŞLIK VI
İDARİ İŞBİRLİĞİ DÜZENLEMELERİ
Madde 32
Karşılıklı yardım
1. Türkiye ile Karadağ gümrük idareleri birbirlerine, yetkili gümrük idareleri vasıtasıyla kendi gümrük idarelerinde EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmesinde kullanılan mühürlerin örnek baskılarım ve EUR.1 Dolaşım Sertifikaları’nın ve fatura beyanlarının sonradan kontrolünden sorumlu gümrük idarelerinin adreslerini sağlarlar.
2. Bu Protokol’ün düzgün uygulanmasını teminen, Türkiye ve Karadağ, yetkili gümrük idareleri vasıtasıyla, birbirlerine EUR.1 Dolaşım Sertifikalan veya fatura beyanlarının geçerliliklerinin ve bu vesaikte yer alan bilgilerin doğruluğunun kontrolünde yardımcı olurlar.
Madde 33
Menşe ispat belgelerinin kontrolü
1. Menşe ispat belgelerinin sonradan kontrolü, sondaj usulü ile veya ithalatçı ülke gümrük idaresinin bu belgelerin geçerliliğine, söz konusu ürünlerin menşe statüsüne veya işbu Protokol’ün diğer koşullarının yerine getirilişine ilişkin makul şüphesi olduğu her an yapılır.
2. Paragraf 1 hükümlerini yerine getirmek amacıyla, ithalatçı ülkenin gümrük idaresi, EUR.1 Dolaşım Sertifikası ve fatura ile, eğer ibraz edilmiş ise fatura beyanım, yahut bu vesaikin birer kopyasını, gerektiğinde araştırmanın gerekçelerini de belirterek ihracatçı ülkenin gümrük idaresine geri gönderir. Menşe ispat belgesinde yer alan bilgilerin doğru olmadığı kanaatim uyandıran elde edilmiş tüm belge ve bilgi, kontrol talebini desteklemek üzere gönderilir.
3. Kontrol, ihracatçı ülkenin gümrük idaresi tarafından yapılır. Bu amaçla, ihracatçı ülkenin gümrük idaresi, her türlü delil talep etme ve ihracatçının hesaplarını denetleme veya gerekli gördüğü diğer kontrolleri yapabilme yetkisine sahip olur.
4. Eğer ithalatçı ülkenin gümrük idaresi, kontrol sonucunun beklenmesi süresinde söz konusu ürünlere tercihli muamele tanınmasını askıya almaya karar verirse, ürünlerin takdir edilen ihtiyati tedbirlere bağlı olarak serbest bırakılmasını ithalatçıya önerir.
5. Kontrol talebinde bulunan gümrük idaresi, bu kontrolün sonuçlarından mümkün olan en kısa zamanda haberdar edilir. Bu sonuçlar, belgelerin gerçek olup olmadığım, söz konusu ürünlerin Türkiye, Karadağ veya Madde 3 ve 4’te belirtilen diğer ülkeler veya topraklardan biri menşeli olarak kabul edilip edilemeyeceğini ve işbu Protokol’ün diğer koşullarına uyup uymadıklarının açıkça belirtmelidir.
6. Makul şüphe olması halinde, kontrol talebine on ay içinde cevap alınamaz veya cevap söz konusu belgenin gerçekliğinin veya ürünlerin gerçek menşeinin tespitine imkan verecek ölçüde yeterli bilgi içermiyorsa, talepte bulunan gümrük idaresi, İstisnai durumlar haricinde, tercih tanınmasını reddeder.
Madde 34
Anlaşmazlıkların çözümü
Madde 33’deki kontrol usulleriyle ilgili olarak, kontrol talebinde bulunan gümrük idaresi ile bu kontrolün yapılmasından sorumlu gümrük idaresi arasında çözümlenemeyen bir anlaşmazlığın veya işbu Protokol’ün yorumlanmasına ilişkin bir soru hasıl olması halinde, gümrük idareleri durumu Ortak Komite’ye arz eder.
İthalatçı ile, ithalatçı ülkenin gümrük idaresi arasında çıkabilecek her türlü anlaşmazlık, adı geçen ülkenin mevzuatı çerçevesinde çözülür.
Madde 35
Cezalar
Ürünler için tercihli muamele hakkı elde etmek amacıyla, yanlış bilgi içeren bir belgeyi hazırlayan veya hazırlattıran şahıslara ceza uygulanır.
Madde 36
Serbest Bölgeler
1. Türkiye ve Karadağ, nakliye esnasında, kendi ülkelerinde bulunan bir serbest bölgeyi kullanan, bir menşe ispat belgesi kapsamında ticarete konu ürünlerin başka ürünlerle değiştirilmelerini veya bozulmalarını önleyici normal işlemler dışındaki herhangi bir işleme tabi tutulmamalarının temini konusundaki bütün tedbirleri alırlar.
2. Paragraf 1 hükümlerine istisna olarak, Türkiye veya Karadağ menşeli ürünler bir menşe ispat belgesi kapsamında bir serbest bölgeye ithal olunur ve bir işleme veya muameleden geçirilirse, ilgili idare, uygulanan işlem veya muamelenin işbu Protokol hükümlerine uygun olması koşuluyla, ihracatçının talebi üzerine yeni bir EUR. 1 Dolaşım Sertifikası düzenler.
BAŞLIK VII
SON HÜKÜMLER
Madde 37
Transit haldeki veya antrepodaki eşya
Başlık II hükümlerine uygun olan ve Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte transit halinde olan ya da Türkiye veya Karadağ’da antrepolarda veya serbest bölgelerde geçici depolanan eşyaya, ithalatçı ülkenin gümrük idaresine söz konusu tarihten itibaren dört ay içinde, eşyanın ihracatçı ülkenin gümrük idaresi tarafından sonradan verilmiş menşe ispat belgesi veya taşıma koşullarına ilişkin kontrol niteliğinde herhangi bir belgenin sunulması kaydıyla, Anlaşma hükümleri tatbik edilebilir.
Madde 38
Ekler
İşbu Protokolün I, II, III, IV ve V. Ekleri onun ayrılmaz bir parçasını oluşturur
Madde 39
Protoko1’de Yapılacak Değişiklikler
Ortak Komite, işbu Protokol hükümlerinde değişiklik yapmaya karar verebilir.
EKİ
EK II’DE YER ALAN LİSTE İÇİN GİRİŞ NOTLART
Not 1:
Liste, tüm ürünlerin bu Protokol’ün 6. Maddesi çerçevesinde yeterli düzeyde işçilik veya işlem görmüş olarak kabul edilmeleri için gerekli şartlan düzenler.
Not 2:
2.1 Listenin ilk iki sütunu elde edilen ürünü tanımlamaktadır. 1. sütun Armonize Sistem’de kullanılan tarife pozisyon numarası ya da fasıl numarasını, 2. sütun ise bu sistemde kullanılan tarife pozisyonu ya da fasıl kapsamındaki eşyanın tanımını vermektedir. İlk iki sütuna yapılan her bir giriş için 3. veya 4. sütunda bir kural belirtilmiştir. Bazı hallerde 1. sütundaki girişin önüne ‘y’ ibaresi konulması, 3. veya 4. sütundaki kuralın sadece, pozisyonun 2. sütunda tanımlanan o kısmına uygulanacağı anlamına gelmektedir.
2.2 1. sütunda bir çok pozisyon numarasının bir arada gruplandırılmış olduğu veya bir fasıl numarasının verildiği ve dolayısıyla 2. sütundaki ürün tanımlarının genel ifadelerle verilmiş olduğu hallerde, 3. veya 4. sütundaki bitişik kurallar, Armonize Sistem’de bir faslın tarife pozisyonlarında, veya 1. sütunda gruplandırılmış pozisyonlardan herhangi birisinde sınıflandırılan ürünlerin hepsine uygulanır.
2.3 Listede bir tarife pozisyonunda yer alan farklı ürünlerin farklı kurallara tabi olması halinde, her bir bent, 3. veya 4. sütundaki bitişik kurallara tabi tarife pozisyonunun ilgili kısmının tanımını içerir.
2.4 İlk iki sütundaki herhangi bir kalem için, 3. ve 4. sütunların her ikisinde de bir kural belirlenmiş ise, ihracatçı, sütun 3 veya sütun 4’te yer alan kurallardan herhangi birisini uygulamayı, bir alternatif olarak tercih edebilir. 4. sütunda hiçbir menşe kuralı verilmemiş ise, 3. sütunda yer alan kuralın uygulanması gerekir.
Not 3:
3.1 Başka bir ürünün imalatında kullanılan menşe statüsü kazanmış ürünlere ilişkin bu Protokol’ün 6. Maddesinde yer alan şartlar, menşe statüsünün bu ürünlerin kullanıldığı fabrikada veya bir Akit Tarafta başka bir fabrikada kazanılıp kazanılmadığına bakılmaksızın uygulanır.
Örneğin;
8407 pozisyonundaki bir motor, ki kural kullanılacak menşeli olmayan maddelerin kıymetinin fabrika-çıkış fiyatının yüzde 40’mı aşamayacağını belirtir, y.7224 pozisyonundaki “dövme suretiyle kabaca şekillendirilmiş diğer çelik alaşımları” ile yapılır.
Eğer bu dövme işlemi Türkiye’de menşeli olmayan külçelerden yapılmış ise, listede y.7224 pozisyonu için verilen kural gereğince bu işlem menşe statüsüne sahiptir. Bu takdirde aynı fabrikada veya Türkiye’de başka bir fabrikada üretilip üretilmediğine bakılmaksızın, dövme, motorun kıymet hesaplamasında menşeli sayılır. Yani, kullanılan menşeli olmayan maddelerin kıymetleri toplamı alınırken, menşeli olmayan külçenin kıymeti hesaba katılmaz.
3.2 Listedeki kural gerekli asgari işçilik veya işlem miktarını gösterir ve daha fazla işçilik ve işlem de menşe statüsü verir; aksine daha az işçilik ve işlem menşe statüsü veremez. Bu nedenle, bir kural belirli bir imalat aşamasında menşeli olmayan madde kullanılabileceğini belirtirse, bu tür maddenin daha önceki bir imalat aşamasında kullanılması mümkün, daha sonraki aşamasında ise mümkün değildir.
3.3 Not 3.2’deki kural saklı kalmak üzere, bir kural “herhangi bir pozisyondaki maddelerden imalat” ifadesini kullanıyorsa, herhangi bir pozisyondaki maddeler (ürün ile aynı pozisyon ve tanıma sahip maddeler bile), kuralın içerebileceği bazı özel kısıtlamalar da dikkate alınmak koşuluyla kullanılabilir.
Bununla birlikte, “... pozisyondaki diğer maddeler de dahil olmak üzere, herhangi bir pozisyondaki maddelerden imalat” veya “ürün ile aynı pozisyondaki diğer maddeler de dahil olmak üzere herhangi bir pozisyondaki maddelerden imalat” ifadesi, listenin 2. sütununda belirtilen ürün ile aynı tanıma sahip olanlar hariç herhangi bir pozisyondaki maddelerin, kullanılabileceği anlamına gelir.
3.4 Listedeki bir kural bir ürünün birden fazla maddeden imal edilebileceğini ifade ettiğinde, bu, bir veya birden çok maddenin kullanılabileceği anlamına gelir. Tamamının kullanılmasını gerektirmez.
Örneğin;
5208 ila 5212 pozisyonlarındaki mensucat için kural, tabii liflerin kullanılabileceğini ve diğer maddeler arasında kimyasal maddelerin de kullanılabileceğini ifade eder. Bu her ikisinin de kullanılması gerektiği anlamına gelmez; biri, diğeri veya ikisi birden kullanılabilir.
3.5 Listedeki bir kural bir ürünün belli bir maddeden imal edilmesi gerektiğini ifade ederse, açıktır ki bu şart kendi doğası gereği kuralı karşılamayan başka maddelerin kullanılmasını engellemez, (dokumaya ilişkin maddelere ilişkin aşağıdaki Not 6.2’ye de bakınız).
Örneğin;
1904 pozisyonundaki müstahzar gıda için hububat ve bunların türevlerinin kullanılmasını hariç tutan kural, hububattan üretilmemiş mineral tuzların, kimyasal maddelerin veya diğer katkı maddelerinin kullanılmasını engellemez.
Ancak bu kural, listede gösterilen belirli bir maddeden üretilememeğine rağmen aynı özellikte olan ve önceki bir imalat safhasında bulunan bir maddeden üretilebilen ürünlere uygulanmaz.
Örneğin:
y Fasıl 62’deki, dokunmamış maddelerden mamul bir giyim eşyası söz konusu olduğunda, bu eşya grubu için sadece menşeli olmayan ipliğin kullanımına müsaade ediliyorsa, -dokunmamış kumaşların normal olarak iplikten üretilememesine rağmen- dokunmamış kumaştan başlanması mümkün değildir. Böyle durumlarda, başlangıç maddesinin normal olarak iplikten önceki bir safhada - yani lif safhasında- olması gerekir.
3.6 Listedeki kuralda, kullanılabilecek menşeli olmayan maddelerin maksimum kıymeti için iki yüzde oranı verilmiş ise, bu yüzdeler birbirine eklenemez. Diğer bir deyişle, kullanılan menşeli olmayan maddelerin toplam kıymeti verilen yüzde oranlarının en yüksek olanını aşamaz. Ayrıca, her bir yüzde oranı ilgili olduğu maddeye uygulanırken aşılmamalıdır.
Not 4:
4.1 Listede “tabii lifler” kavramı suni ve sentetik liflerden başka liflere atıfta bulunmak üzere kullanılmıştır. Bu, eğirme işleminin başlamasından önceki -döküntüler dahil- aşamalarla sınırlıdır ve aksi belirtilmedikçe karde edilmiş, taranmış veya başka türlü işleme tabi tutulmuş ancak eğrilmemiş lifleri kapsar.
4.2 “Tabii lifler” kavramı 0503 pozisyonundaki at kılı, 5002 ve 5003 pozisyonlarındaki ipek, 5101 ila 5105 pozisyonlarındaki yün lifler ve ince veya kaba hayvan kılları, 5201 ila 5203 pozisyonlarındaki pamuk lifleri ve 5301 ila 5305 pozisyonlarındaki diğer bitkisel lifleri kapsar.
4.3 “Tekstil hamuru”, “kimyasal maddeler” ve “kağıt yapımına mahsus maddeler” kavramları listede 50 ila 63. fasıllarda sınıflandırılmayan ve sunî, sentetik ve kağıt lifleri veya iplikleri imalinde kullanılabilen maddeleri tanımlamak üzere kullanılmıştır.
4.4 “Sentetik ve suni devamsız lifler” kavramı listede 5501 ila 5507 pozisyonlardaki sentetik veya sunî filament demetler, devamsız lifler veya döküntülere atfen kullanılmıştır.
Not 5:
5.1 Listede yer alan bir ürün için bu nota atıfta bulunulduğunda, 3. sütunda belirtilen şartlar, bu ürünün imalatında kullanılan, tüm temel dokumaya elverişli maddelerin toplam ağırlığının hep birlikte yüzde 10 veya daha azım oluşturan temel dokumaya elverişli maddelere uygulanmaz (aşağıdaki Not 5.3 ve 5.4’e de bakınız).
5.2 Bununla birlikte, Not 5.1’de bahsedilen bu tolerans yalnızca iki veya daha fazla temel dokumaya elverişli maddeden yapılmış karışık ürünlere uygulanabilir.
Aşağıdakiler temel dokumaya elverişli maddelerdir:
- ipek,
- yün,
- kaba hayvan kılı,
- ince hayvan kılı,
- at kılı,
- pamuk,
- kağıt yapımına mahsus maddeler ve kağıt,
- keten,
- kenevir,
- jüt ve bitki iç kabuklarının dokumaya elverişli diğer lifleri,
- sisal ve agave türlerinin dokumaya elverişli lifleri,
- Hindistan cevizi, abaka, rami ve dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler,
- sentetik filamentler,
- sunî filamentler,
- iletkenliği olan filamentler,
- polipropilenden sentetik devamsız lifler,
- poliesterden sentetik devamsız lifler,
- poliamidden sentetik devamsız lifler,
- poliakrilonitrilden sentetik devamsız lifler,
- poliimidden sentetik devamsız lifler,
- politetraflüoroetilenden sentetik devamsız lifler,
- polifenilen sülfitten sentetik devamsız lifler,
- polivinil klorürden sentetik devamsız lifler,
- diğer sentetik devamsız lifler,
- viskozdan suni ve sentetik devamsız lifler,
- diğer suni devamsız lifler,
- gipe edilmiş olsun olmasın bükülebüir polieter parçalı (segmentli) poliüretandan (segmente edilmiş) mamul iplik,
-gipe edilmiş olsun olmasın bükülebilir poliester parçalı (segmentli) poliüretandan (segmente edilmiş) mamul iplik,
- önemli bir kısmı alüminyum yapraklardan veya alüminyum tozuyla kaplanmış olsun olmasın plastik filmden oluşan şeritlerle birleştirilmiş 5605 pozisyonunda yer alan ürünler (metalize iplikler) (genişliği 5 mm.yi geçmeyen, iki plastik film araşma renkli veya renksiz bir yapıştırıcı vasıtasıyla sıkıştırılmış olanlar)
5605 pozisyonunda yer alan diğer ürünler.
Örneğin;
5203 pozisyonundaki pamuk lifleri ve 5506 pozisyonundaki sentetik devamsız liflerden imal edilmiş 5205 pozisyonundaki bir iplik karışık bir ipliktir. Bu yüzden, menşe kurallarını karşılamayan menşeli olmayan sentetik devamsız lifler (bunların kimyasal maddeler veya tekstil hamurundan imal edilmesi gerekmektedir), ipliğin ağırlığının en çok yüzde 10’una kadar kullanılabilir.
Örneğin;
5107 pozisyonundaki yün ipliği ve 5509 pozisyonundaki sentetik devamsız liflerden mamul iplikten imal edilmiş 5112 pozisyonundaki bir yünlü mensucat karışık bir mensucattır. Bu yüzden menşe kurallarını karşılamayan menşeli olmayan sentetik iplik (bunların kimyasal maddelerden veya tekstil hamurundan imali gerekmektedir) veya yün iplik (bunların karde edilmemiş, taranmamış veya başka bir şekilde eğirmeye hazırlanmamış tabii liflerden imali gerekmektedir) veya her ikisinin karışımı, mensucatın ağırlığının en çok yüzde 10’una kadar kullanılabilir.
Örneğin;
5205 pozisyonundaki pamuk ipliğinden ve 5210 pozisyonundaki pamuklu mensucattan imal edilmiş, 5802 pozisyonundaki bir tufte edilmiş mensucat, eğer pamuklu mensucat, iki farklı pozisyonda yer alan ipliklerden imal edilmiş bir karışık mensucat ise veya kullanılan pamuk iplikleri bir karışım ise, bir karışık üründür.
Örneğin;
Eğer söz konusu tufte edilmiş mensucat, 5205 pozisyonundaki pamuk ipliğinden veya 5407 pozisyonundaki sentetik mensucattan imal edilmiş ise, bu takdirde açıktır ki, kullanılan iplikler iki ayrı temel dokumaya elverişli maddedir ve aynı şekilde tufte edilmiş mensucat bir karışık üründür.
5.3 “Gipe edilmiş olsun veya olmasın bükülebilir polieter parçalan (segment) içeren poliüretandan (segmente edilmiş) imal edilmiş iplik” ihtiva eden ürünlerde bu tolerans söz konusu iplik için yüzde 20’dir.
5.4 “Alüminyum yaprak veya alüminyum tozu ile kaplanmış olsun veya olmasın plastik film” esaslı şerit ihtiva eden, 5 mm.yi geçmeyen genişlikte, bir yapıştırıcı ile iki plastik film arasına sıkıştırılmış ürünlerde bu tolerans söz konusu şerit için yüzde 30’dur.
Not 6:
6.1 Listede bu giriş notuna atıfta bulunan bir dipnot ile işaretlenmiş tekstil ürünlerinde, söz konusu mamul ürünler için 3 no’lu sütunda belirlenen kuralları karşılamayan astar ve iç astarlar haricindeki tekstil maddeleri, mamulünkinden başka bir pozisyonda yer almaları ve toplam kıymetlerinin mamulün fabrika çıkış fıyatmm yüzde 8’ini aşmaması kaydıyla, kullanılabilirler.
6.2. Not 6.3’ün hükümlerine halel getirmeksizin 50 ila 63. fasıllar arasında yer almayan maddeler, dokumaya elverişli madde ihtiva etsinler veya etmesinler, serbestçe kullanılabilirler.
Örneğin;
Listedeki bir kural, örneğin pantolon gibi belli bir tekstil eşyası için iplik kullanılması gerektiğini belirtiyorsa, bu kural, örneğin düğme gibi metal eşyaların -düğmeler 50 ila 63. fasıllar arasında yer almadığından- kullanılmasını engellemez. Aynı nedenle, fermuarların, normal olarak dokumaya elverişli madde ihtiva etmelerine rağmen, kullanılmasına mani teşkil etmez.
6.3 Bir yüzde kuralı uygulandığında, kullanılan menşeli olmayan maddelerin kıymeti hesaplanırken 50 ila 63. fasıllarda yer almayan maddelerin kıymetlerinin de hesaba dahil edilmesi gerekir.
Not 7:
7.1 y 2707, 2713 ila 2715, y 2901, y 2902 ve y 3403 pozisyonları bahis konusu olduğunda “özel işlemler”, aşağıdakilerdir:
(a) vakumla damıtma;
(b) daha ileri fraksiyonlara ayırma işlemiyle yeniden damıtma;
(c) patlayıcılık verme (cracking);
(d) yeniden şekillendirme (reforming);
(e) seçici çözücüler vasıtasıyla ekstraksiyon;
(f) aşağıdaki operasyonların hepsini içeren işlem: konsantre sülfirik asitle veya oleumla ya da sülfürik anhidritle işlem görme, alkali ajanlarla nötralizasyon, kendi yapısı itibariyle aktif olan toprakla, aktifleştirilmiş toprakla, aktif karbon veya boksitle arıtma ve dekolarasyon (rengini giderme);
(g) polimerizasyon;
(h) alkilasyon;
(i) izomerleştirme;
7.2 2710, 2711 ve 2712 pozisyonları bahis konusu olduğunda “özel işlemler”,
aşağıdakilerdir:
(a) vakumla damıtma;
(b) daha ileri fraksiyonlara ayırma işlemiyle yeniden damıtma;
(c) patlayıcılık verme (cracking);
(d) yeniden şekillendirme (reforming);
(e) seçici çözücüler vasıtasıyla ekstraksiyon;
(f) aşağıdaki operasyonların hepsini içeren işlem: konsantre sülfirik asitle veya oleumla ya da sülfürik anhidritle işlem görme, alkali ajanlarla nötralizasyon, kendi yapısı itibariyle aktif olan toprakla, aktifleştirilmiş toprakla, aktif karbon veya boksitle arıtma ve dekolarasyon (rengini giderme);
(g) polimerizasyon;
(h) alkilasyon;
(i) izomerleştirme;
(j) sadece y 2710 pozisyonuna dahil ağır yağlar açısından hidrojenle yapılan, işleme tabi tutulan ürünlerin kükürt muhtevasının asgari yüzde 85 azalması ile sonuçlanan kükürt-giderme (ASTM D 1266-59 T metodu);
(k) sadece 2710 pozisyonuna dahil ürünler açısından filtrelemeden gayri bir işlemle parafin giderme;
(1) sadece y 2710 pozisyonuna dahil ağır yağlar açısından hidrojenin bir kimyasal reaksiyonda aktif bir element olarak yer aldığı, kükürt gidermenin dışında bir amaçla gerçekleştirilen, 20 bar’dan daha yüksek basınçta ve 250°C’den daha yüksek sıcaklıkta, katalizör kullanılarak hidrojen ile muamele. Bununla beraber, y 2710 pozisyonunda yer alan yağlama yağlarının, daha özel olarak renk ve istikran iyileştirmek üzere, hidrojenle daha ileri muamelesi (yani hidrofinisaj ve renk giderme), özel işlem olarak kabul edilmeyecektir;
(m) sadece y 2710 pozisyonuna dahil fiiel-oiller açısından bu ürünlerin, fireler dahil hacimce yüzde 30’undan daha azının 300°C’de ASTM D 86 metoduyla damıtılması şartıyla, atmosferde damıtma;
(n) sadece y 2710 pozisyonuna dahil, gaz yağlan ve fuel-oillerden gayri ağır yağlar açısından yüksek frekanslı elektrik fırça deşarjı vasıtasıyla muamele;
(o) sadece y 2712 pozisyonuna dahil ham yağlar (ağırlığı itibariyle % 0.75’ten az yağ içeren vazelin, ozokerit, linyit mumu veya turb mumu, parafin hariç) açısından ayrımsal billurlaştırma vasıtasıyla yağ alma.
7.3 y 2707, 2713 ila 2715, y 2901, y 2902 ve y 3403 pozisyonları açısından, temizleme, dekantasyon, tuz giderme, su ile ayırma, filtreleme, renklendirme, işaretleme, kükürt muhtevalı ürünlerin karıştırılması sonucunda bir kükürt muhtevası elde etme, bu operasyonların veya benzeri operasyonların herhangi bir kombinasyonu, menşe kazandırmaz.
EKLER
1 Batı Balkan ülkeleri ile İstikrar ve Ortaklık Süreci Kurulmasına ilişkin Nisan 1997 tarihli Genel İşler Konseyi Kararları ve Mayıs 1999 tarihli Komisyon Bildirimi. ↑
2 AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin 22 Aralık 1995 tarihli ve 1/95 sayılı Kararı, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Türkiye arasında Ortaklık kurarı Anlaşma’da tanımlanan tanım ürünleri ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğunu kuran sözleşme kapsamında yer alan ürünlerin ticaretine ilişkin Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki Anlaşma’da tanımlanan kömür ve çelik ürünleri dışında kalan ürünleri kapsar. ↑
3 Batı Balkan ülkeleri ile İstikrar ve Ortaklık Süreci Kurulmasına ilişkin Nisan 1997 tarihli Genel İşler Konseyi Kararları ve Mayıs 1999 tarihli Komisyon Bildirimi. ↑
4 AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin 22 Aralık 1995 tarihli ve 1/95 sayılı Kararı, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Türkiye arasında Ortaklık kuran Anlaşma’da tanımlanan tarım ürünleri ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğunu kuran sözleşme kapsamında yer alan ürünlerin ticaretine ilişkin Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki Anlaşma’da tanımlanan kömür ve çelik ürünleri dışında kalan ürünleri kapsar. ↑