T.C.
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
Emniyet Genel Müdürlüğü
Sayı :B.05.1.EGM.0.13.05.03.
Konu :Harçlar Hakkındaki Uygulamalar
Genelge Tarihi :21.05.2001
Genelge Sayısı :106
GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞINA
İLGİ: a) 15.07.1997 tarih ve 149 sayılı Bakanlık Genelgemiz.
b) Maliye Bakanlığının 15.01.1999 tarih ve 2039 sayılı yazısı.
c) 15.01.1999 tarih ve 20419 sayılı Bakanlık Genelgemiz.
d) Maliye Bakanlığına muhatap 06.09.1999 tarih ve 202686 sayılı yazımız.
e) Maliye Bakanlığının 21.03.2000 tarih ve 12383 sayılı yazısı.
f) Maliye Bakanlığına muhatap 20.04.2001 tarih ve 96727 sayılı yazımız.
g) maliye Bakanlığının 02.05.2001 tarih ve 24183 sayılı yazısı.
Bilindiği üzere, 5683 Sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanunun ikamet tezkeresi ile ilgili maddelerinde, yabancıların ikamet tezkeresi almalarının zorunlu olduğundan söz edilirken, bu koşulu yerine getirmeyenler hakkında herhangi bir cezanın öngörülmektedir. Ancak, harcın zamanında tahsil edilmemesi sebebiyle harç kaybı söz konusu olduğundan, yol açıldığından Türkiye’de kaçak kalma arzusu taşıyan yabancılar için caydırıcı bir faktör olarak 01.01.1999 tarihine kadar kasıt-kusur cezası uygulanmış, bu tarihten sonra da vergi ziyaı cezası uygulamasına geçilmiştir.
Gerek kasıt-kusur, gerekse vergi ziyaı cezasının tatbikinde karşılaşılan bir takım tereddütlerin ortadan kaldırılmasını teminen, bundan böyle, ülkemizde vize ihlalinde bulunan veya ikamet tezkeresinin süresini zamanında temdit ettirmeyen yabancıların cezalı harç uygulamalarına ilişkin esaslar aşağıya çıkarılmıştır.
1. İkamet tezkeresi harcı, yurdumuzda ikamet eden yabancının ikamet tezkeresi alması veya ikamet tezkeresinin dolan süresinin uzatılmasının gerektiği tarih itibariyle hesaplanacaktır. (Örneğin, 15.04.1998 tarih itibariyle ikamet tezkeresi almadığı tespit edilen yabancıdan 15.04.1998 tarih itibariyle uygulanan harç talep edilecektir.)
2. Vergi ziyaı cezası 01.01.1999 tarihi itibariyle uygulamaya konulduğundan, 01.01.1999 tarihinden itibaren gerçekleşen ihlallerde vergi ziyaı cezası, 01.01.1999 tarihinden önce-gerçekleşmiş ihlaller içinse kasıt veya kusur cezası gerekmektedir. (Kasıt veya kusur cezasına ilişkin detaylar ilg. (a) genelgemizde açıklanmıştır.)
3. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 112. maddesine göre hesaplanacak gecikme faizi, harç alacağının doğduğu tarih ile (ikamet tezkeresinin alınması veya süresinin uzatılması gerektiği halde alınmadığı ve uzatılmadığı tarih) harcın tahsil edildiği tarih arasında kalan süre için hesaplanması gerektiğinden, bu zaman diliminde gecikme faizi oranlarında meydana gelen değişiklikler dikkate alınarak gecikme faizi hesaplanacaktır.
Vergi ziyaı cezasının uygulamaya başlandığı 01.01.1999 tarihinden sonraki gecikme faizi oranları şu şekildedir.
07.09.1998-20.01.2000 tarihleri arası için aylık %12,
21.01.2000-01.12.2000 tarihleri arası için aylık %6,
02.12.2000-28.03.2001 tarihleri arası için aylık %5,
29.03.2001 tarihinden itibaren de aylık %10.
4. 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 114.maddesinin birinci fıkrasında ‘Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak beş yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zaman aşımına uğrar’ hükmüne yer verilmiştir.
Bu hüküm karşısında 15.03.1994 tarihinde ikamet tezkeresi alması veya belgesinin süresini uzatması gereken yabancının bu durumunun; 23.03.2001 tarihinde tespit edilmesi halinde, ikamet tezkeresi harcı 01.01.1996 tarihi itibariyle uygulanmakta olan miktarlar, gecikme faizi ise 01.01.1996 tarihi itibariyle uygulanmakta olan miktarlar üzerinden hesaplanacaktır. Yani yukarıda açıklandığı gibi 01.01.1996 tarihinden önceki hallere ilişkin olarak beş yıllık sürenin dolması sebebiyle ceza tatbik edilmeyecek, böylece 2001 yılı için zamanaşımı süresinin başlangıcı olan 01.01.1996 tarihinden sonraki haller için, 01.01.1996 tarihinde geçerli olan miktar ve usuller üzerinden ceza tatbik edilmeyecektir.
Örneğin ; Yukarıdaki örnekte 01.01.1996 tarihinden 01.01.1999 tarihine kadar, 01.01.1996 tarihinde geçerli olan miktarlar üzerinden kasıt veya kusur cezalarından biri, 01.01.1999 tarihinden ihlalin tespit edildiği tarih olan 23.03.2001 tarihine kadarki süre için de yine 01.01.1996 tarihinde geçerli olan harçlar ve bu sürede geçerli gecikme faiz oranları üzerinden ceza alınacaktır.
5. 492 Sayılı Harçlar Kanununa bağlı (6) sayılı Tarifeye göre yabancılara verilecek ikamet tezkereleri daha önce 6 aylık olanlar, 1 yıllık olanlar ve 2 yıllık olanlar iken, 29.07.1998 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, 6 aylık olanlar, 1 yıllık olanlar ve 5 yıla kadar olanlar şeklinde yeniden belirlenmiştir.
Buna göre, yurdumuzda kalan yabancılara verilecek ikamet tezkereleri 29.07.1998 tarihinden önce en fazla 2 yıl süre ile 29.07.1998 tarihinden itibaren en fazla 5 yıl süre ile verilebilmektedir. 29.07.1998 tarihinden önce 2 yıl ikamet izni olanlar ve harcını ödeyen bir yabancı 2 yılın sonunda yeniden harç ödeyerek ikamet tezkeresinin süresini uzatması gerekiyordu.
Bu itibarla,2001-yılı için zamanaşımı süresinin başlangıcı olan 01.01.1996 tarihinden itibaren 29.07.1998 tarihine kadar yürürlükte olan hükme göre aşılan süreler gözönünde bulundurularak harç uygulanması, bu tarihten sonra ise yeni düzenlemeye göre belirlenen sürelerin dikkate alınması gerekmektedir.
Örneğin; 31.08.1996 tarihi itibariyle ikamet tezkeresi alınması gerektiği halde bu güne kadar (30.04.2001) ikamet tezkeresini almayan bir yabancı için aşağıdaki gibi harç uygulanması yapılması gerekmektedir.
31.08.1996-31.08.1998 tarihleri arasında kalan süreler için 31.08.1996 tarihi itibariyle tarifede belirlenen 2 yıllık ikamet tezkeresi harcı, kasıt veya kusur cezalarının birisi tatbik edilmek üzere alınacaktır.
01.09.1998-30.04.2001 tarihleri arasında kalan süre için (2 yıl, 7 ay, 29 günlük süre tarifenin 5 yıllık zaman dilimi içinde kalıyor olması nedeniyle), 01.09.1998 tarih itibariyle tarifede 5 yıllık ikamet tezkeresi için belirlenen harç, 01.09.1998-30.04.2001 tarihi arasında kalan süre için gecikme faizi ve ceza tahsil edilmesi gerekmektedir.
Bu işlemler sırasında aşağıdaki hususlar da göz önünde bulundurulacaktır.
1- Vize ve ikamet harçlarının cezalı olarak tahsili sırasında 210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanununa göre alınması gereken ikamet tezkere bedeli, cezanın tahsil edildiği yıl itibariyle geçerli olan miktar alınır.
2- Dört defa temdit edilerek, temdit edilebilme süresini doldurmamış ikamet tezkeresine sahip yabancılardan tekrar defter bedeli alınmaz. Bu yabancılara çıkışları sırasın da yeni bir defter tanzim edilmez.
3- Gecikme sürelerinin tespitinde ay kesirleri dikkate alınmaz. Yani 3 ay 18 gün ihlal söz konusu ise hesaplama 3 ay üzerinden yapılır.
4- Şayet ihlal edilen süre bir aydan az ise ihlal süresi bir ay kabul edilir.
5- İkamet tezkerelerinin süresini uzatmamış yabancıların tezkerede refakat olarak kayıtlı (Müşterek tezkere) eş ve 18 yaşını doldurmamış çocuklarından vize, ikamet harçları ile vergi ziyaı cezaları her kişi için ayrı ayrı tahsil edilir, defter bedeli alınmaz. Ancak refakatte bulunup da 18 yaşını doldurduğu anlaşılanlardan defter bedeli alınır.
6- Müşterek pasaportlarla gelip ikamet tezkeresi almamış olanlardan ikamet tezkeresi bedeli, ikamet ve vize harçları ile vergi ziyaı cezaları ayrı ayrı alınır.
7- Gerek münferit gerekse müşterek pasaportla kayıtlı olsun 18 yaşını doldurmamış çocuklardan vize harçları ile ikamet tezkeresi bedeli tam, ikamet tezkere harçları ise yarım olarak tahsil edileceğinden, cezaların tatbikinde bu miktarlara göre hesaplama yapılır.
Şayet ihlal edilen süre içerisinde yabancının konumu hem yarım harç hem de tam harç alınması gerektiriyorsa, yani şahsın 18 yaşını doldurmamışken başlayan vize veya ikamet tezkeresi ihlali durumu, 18 yaşını doldurduktan sonrada devam etmiş ise 18 yaşını doldurmadığı süre için ayrı, 18 yaşını doldurduğu dönem içinde ayrı hesaplama yapılacaktır.
8- Yabancının kaybettiği ikamet tezkerelerinin yerine aynı süreyle geçerli yeni bir ikamet tezkeresi alınması gerekmektedir. Bu tezkerenin tanzimi sırasında ikamet tezkeresi bedeli tam, ikamet harcı ise normal harcın yarısı olarak alınır. Bu harcın tahsilinde, ikamet tezkeresinin tanzim edildiği tarihte yabancıdan alınmış olan harç miktarı esas alınır.
İşlemlerin buna göre yürütülerek; ikamet, vize ve defter bedeli miktarları ile gecikme faizi oranlarındaki değişikliklerin zamanında takibi ve hesaplamalarda karşılaşılabilecek tereddütlerle ilgili olarak İl Defterdarlıkları ve hudut kapılarındaki gümrük saymanlıkları yetkilileri ile irtibat halinde olunmasını, ayrıca genelgenin bir suretinin hudut kapılarına ulaştırılmasını umum valiliklerinden, zaman içerisinde meydana gelebilecek uygulamaya ilişkin değişiklikler hakkında Bakanlığımıza bilgi verilmesini Maliye Bakanlığından, bilgilerini dağıtımdaki kuruluşlardan arz rica ederim.
D A Ğ I T I M :
G E R E Ğ İ : B İ L G İ :
Maliye Bakanlığına(Gelirler Gn.Md.lüğü) Dışişleri Bakanlığına(Konsoşlosluk Gn.Md.lüğü)
Umum Valiliklere Turizm Bakanlığına
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına
Jandarma Genel komutanlığına
Gümrük Müsteşarlığına