Tasarruflu Yazılar 1
T.C.
DANIŞTA Y
ONUNCU DAİRE
Esas No: 2014/6556
Davacı ve Yürütmenin
Durdurulmasını İsteyen :Hursan Lojistik ve Dış Tic. A.Ş.
Vekili :Av. Ahmet Kurt
İstoç Ticaret Merkezi 28. Ada No:35 Bağcılar/İSTANBUL
Davalı :Gümrük ve Ticaret Bakanlığı / ANKARA
Vekili :Av. Teslime Deniz Yavaş
Hukuk Müşaviri Adem Ulu (Aynı yerde)
İstemin Özeti :2.12.2014 tarih ve 29193 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin iptali ve yürütmesinin durdurulması istenilmektedir.
Danıştay Tetkik Hakimi :Vedat Kaya
Düşüncesi :Dava konusu yönetmelik değişikliğinden önce yürürlükte bulunan düzenlemelere uygun olarak geçici depolama yeri açma ve işletme izin belgesi almış olan davacının kazanılmış hakkının bulunduğunun kabulü zorunludur. Dolayısıyla, Türkiye Gümrük Bölgesine denizyolu ile getirilen dolu konteynerlerin, denize iskele bağlantısı olmayan geçici depolama yerlerine alınmasına, Bakanlıkça belirlenecek zorunlu haller dışında izin verilmez" yolundaki dava konusu yönetmelik hükmünde; daha önce hukuka uygun bir şekilde düzenleyici metinlerde öngörülen koşulları taşımak suretiyle geçici depolama yeri açma ve işletme izin belgesi almış olan kişilerin kazanılmış haklarını korumaması nedeniyle hukuka uyarlık bulunmadığından yürütmenin durdurulması isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince; davalı idarenin savunması alındıktan sonra incelenmesine karar verilen yürütmenin durdurulması istemi, savunmanın geldiği görülmekle yeniden incelendi, gereği görüşüldü:
Dava; 2.12.2014 tarih ve 29193 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılmıştır.
4458 sayılı Gümrük Kanunu'na dayanılarak, Gümrük Müsteşarlığınca çıkarılan 7.10.2009 tarihli ve 27369 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Yönetmeliği'nin 77. maddesinin 1. fıkrasında, "(1) Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen serbest dolaşımda olmayan eşya gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar geçici depolanan eşya statüsünde bulunur ve bu şekilde adlandırılır. Talep halinde ihracat eşyasının da bu kapsamda değerlendirilmesi mümkündür."; 78. maddesinde, " (1) Eşya, geçici depolama yerlerine buralarda görevli işletme personelinin sorumluluğu ve gümrük memurlarının gözetimi altında alınır.
(2) Gümrükçe izin verilen diğer yerlere eşya alınmasının talep edilmesi halinde, talep sahibinin sorumluluğu ve gümrük idaresinin gözetimi altında bu talep kabul edilir.
(3) Gümrük memuru, geçici depolama yerine alınan eşya için kendisine verilen ve üzerinde özet beyan numarasının yer aldığı boşaltma listesi ile özet beyan bilgilerini karşılaştırarak geçici depolama yeri giriş işlemlerini onaylar. Bu onay sonrasında boşaltma listesi ilgili (Değişik ibare:RG-31/3/2012-28250) işletme personeli tarafından muhafaza edilir."; 79.maddesinde ise, "(1) Geçici depolanan eşyanın her türlü dış etken ve müdahalelerden korunmasını sağlayacak şekilde yapılmış ve taşıtların durduğu, yanaştığı veya indiği yerlerdeki ambar, depo, ardiye veya hangar gibi yerler geçici depolama yerleridir.
(2) Ağır ve havaleli eşyanın konulmasına mahsus olmak üzere, limanlar gibi gümrük işlemlerinin yapıldığı yerlerde bulunan geçici depolama yerlerinin mütemmim cüz'ü niteliğindeki açık alanlar ile yolcu eşyasının, yolcu beraberinde getirilip gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar konulduğu yolcu salonlarındaki gümrük ambarları da, geçici depolama yeri addolunur. Yolcu eşyası buralarda üç ay kalabilir. Bu süre, talep halinde mücbir sebep belgesi aranmaksızın ilgili gümrük müdürlüğünce üç aya kadar uzatılabilir.
(3) Geçici depolama yerlerinin bulunmadığı mahallere getirilen eşya, duruma uygun gerekli önlemler alınmak şartıyla, geçici depolanan eşya statüsünde gümrükçe müsaade edilen yerlere de konulabilir. Bu gibi hallerde, gümrük idarelerince geçici depolanan eşya için tahakkuk edebilecek gümrük vergileri tutarında eşya sahibinden teminat istenir." hükümlerine yer verilmiş; 2.12.2014 tarih ve 29193 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesi ile de, 78. maddeye, "Türkiye Gümrük Bölgesine denizyolu ile getirilen dolu konteynerlerin, denize iskele bağlantısı olmayan geçici depolama yerlerine alınmasına, Bakanlıkça belirlenecek zorunlu haller dışında izin verilmez" şeklinde 4. fıkra eklenmiştir.
Öte yandan, aynı Yönetmeliğin 512. maddesinde, geçici depolama yeri işleticilerinde aranacak şartların belirlendiği; 513. maddesinde de geçici depolama yeri açıp işletmek isteyen kişilerin izin almak için İlgili gümrük müdürlüğüne yapacağı başvuru şekillerinin, gümrük müdürlüğünün talep edeceği belgelerin neler olduğunun, geçici depolama yeri olarak açılıp işletilmek istenilen yerlerin fiziki şartlarının, gümrük idaresine olan uzaklığının ve istisnai durumlarının neler olduğu belirtilmiştir.
Bakılan uyuşmazlıkta, dava konusu Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinde,"Türkiye Gümrük Bölgesine denizyolu ile getirilen dolu konteynerlerin, denize iskele bağlantısı olmayan geçici depolama yerlerine alınmasına, Bakanlıkça belirlenecek zorunlu haller dışında izin verilmez" kuralına yer verilmiş bulunmaktadır.
Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesiyle, deniz yolu ile getirilen dolu konteynerlerin daha önce açılmış ve işletilmekte olan geçici depolama yerlerine, zorunlu haller dışında alınabilmesi için denize iskele bağlantısı zorunluluğu getirilmiştir. Başka bir anlatımla, bu konuda kanun koyucu tarafından herhangi bir değişiklik yapılmaksızın dava konusu Yönetmelik kuralı ile, Gümrük Yönetmeliğinin 513. maddesinde belirtilen, geçici depolama yeri olarak açılıp işletilmek istenilen yerlerin gümrük müdürlüğüne en fazla 10 km mesafede olması gerektiği kuralını daraltıcı bir şekilde geçici depolama yerlerinin fiziki şartları ile ilgili aranılan koşullar ağırlaştırılmıştır. Böylece, Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin yürürlüğe girmesinden önce 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği ile getirilen koşullara sahip oldukları belirlenerek, ekonomik yönden gereksinim görülen yerlerde açılmış ve ilgili düzenlemelere uygun olarak işletilmekte olan geçici depolama yerlerinin faaliyetlerini yürütmeleri, kendilerinden kaynaklanmayan ve fiili olanaksızlık nedeniyle yerine getiremeyebilecekleri yeni maddi koşullara tabi tutulmuş bulunmaktadır.
Anayasamızın 124. maddesi uyarınca, idareler, kendi görev alanlarını ilgilendiren yasa ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, her zaman yönetmelik çıkarabilme ve bu yönetmelikle, değişen koşullar dikkate alınarak, daha önceki düzenlemeler ile yaratılmış olan objektif hukuki durumları, ileriye yönelik olarak yürürlükten kaldırma yetkisine sahip bulunmaktadırlar. Ancak idareler, bu konudaki yetkilerini kullanırken önceki düzenlemeler kapsamında kişilerin kazanılmış haklarını korumak zorundadırlar. Bu durum, hukuk güvenliğinin ve hukuki istikrarın sağlaması açısından vazgeçilmez niteliktedir.
Kamu hukukunda kazanılmış hak, bir hak sağlamaya elverişli düzenleyici kuralların bireylere uygulanması ile onlar için doğan sübjektif hakkın korunması anlamında kabul edilmektedir. Başka bir deyişle, bir hakkın yeni düzenlemeden önce yürürlükte olan kurallara göre bütün sonuçlarıyla fiilen elde edilmiş olması halinde, kişilerin kazanılmış hakkı bulunduğundan söz edilir.
Bu bağlamda, ekonomik yönden gereksinim görülen yerlerde açılmış ve dava konusu yönetmelik değişikliğinden önce yürürlükte bulunan düzenlemelere uygun olarak geçici depolama yeri açma ve işletme izin belgesi almış olan davacı şirketin, o yeri işletmek kaydıyla faaliyetine devam ettiği sürece kazanılmış hakkının bulunduğunun kabulü zorunludur. Dolayısıyla, "Türkiye Gümrük Bölgesine denizyolu ile getirilen dolu konteynerlerin, denize iskele bağlantısı olmayan geçici depolama yerlerine alınmasına, Bakanlıkça belirlenecek zorunlu haller dışında izin verilmez" yolundaki dava konusu yönetmelik hükmünde; daha önce hukuka uygun bir şekilde düzenleyici metinlerde öngörülen koşulları taşımak suretiyle geçici depolama yeri açma ve işletme izin belgesi almış olan kişilerin kazanılmış haklarını korumaması nedeniyle hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesinde yürütmenin durdurulması için aranılan koşulların gerçekleştiği anlaşıldığından, davacının yürütmenin durdurulması isteminin kabulü ile 2.12.2014 tarih ve 29193 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin yürütülmesinin durdurulmasına, bu kararın tebliğini izleyen 7 (yedi) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna itiraz edilebileceğinin taraftara duyurulmasına, 3/7/2015 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
Başkan Vekili Emin Celalettin ÖZKAN | Üye Ziya ÖZCAN | Üye Abdullah ARTUNÇ | Üye Ali ÜRKER (X) | Üye Ahmet SARAÇ |
KARŞI OY
Anayasamızın 124. maddesi uyarınca, idareler, kendi görev alanlarını ilgilendiren yasa ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, her zaman yönetmelik çıkarabilme ve bu yönetmelikle, değişen koşullar dikkate alınarak, daha önceki düzenlemeler ile yaratılmış olan objektif hukuki durumları, ileriye yönelik olarak yürürlükten kaldırma yetkisine sahip bulunmaktadırlar.
Bu çerçevede, 4458 sayılı Kanunun verdiği yetkiye istinaden yapılan düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyorum.
Üye
Ali
ÜRKER