Radyoaktif Maddenin Güvenli Taşınması Yönetmeliği
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından: 08.07.2005 tarihli, 25869 sayılı R.G.
Gümrük İşlemleri Madde 108
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı radyoaktif maddenin karayolu, demiryolu, hava ve deniz yolu ile taşınması sırasında toplum bireylerinin, radyasyon görevlilerinin radyasyondan korunmasını ve çevrenin radyasyon güvenliğini sağlamaktır.
Madde 2- Bu Yönetmelik, radyoaktif madde içeren paketin karayolu, demiryolu, hava ve deniz yolu ile taşınması için, tasarım ve imalat aşamaları da dahil olmak üzere yüklenmesi, taşınması, indirilmesi, geçici olarak depolanması ve alıcıya teslim edilmesi aşamalarını kapsar.
Bu Yönetmelikte, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (IAEA) radyoaktif maddenin güvenli taşınmasına yönelik olarak 1996’da yayımlanan “Regulations for the Safe Transport of Radioactive Material” başlıklı Yönetmeliğinin TS-R-1 rumuzlu düzeltilmiş baskısı esas alınır ve diğer ulusal ve uluslararası taşımacılık mevzuatından yararlanılır.
Bu Yönetmelik, bünyesinde radyoaktif madde bulunan kara, hava ve deniz araçlarını, radyoaktif maddenin üretildiği, kullanıldığı veya depo edildiği tesisler içerisinde gerekli güvenlik önlemleri altında yapılan taşımaları, teşhis veya tedavi amacıyla radyoaktif madde verilmiş ya da takılmış insan veya canlı hayvan taşınmasını, yapısında doğal radyoizotoplar bulunduran doğal maddeler ve madenleri, bu radyoizotopları kullanılmak üzere işlenmemesi koşulu ile Ek-1’deki Tablo-1 ve Tablo-2’de verilen değerlerin 10 katını aşmayan radyoaktivite konsantrasyonlarını ve yapısında radyoaktif madde bulunduran tüketici ürünlerinin perakende satışından sonraki hareketlerini kapsamaz.
Madde 3- Bu Yönetmelik 9/7/1982 tarihli ve 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanununun 4 üncü maddesinin (d) bendi gereğince hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönetmelikte geçen terimlerin tanımları aşağıda verilmiştir:
A1 ve A2: Bu Yönetmelik hükümleri yerine getirilirken A1; dağılma, saçılma veya sızıntıya neden olmayacak bir kapsül içinde muhafaza edilen veya dağılıp saçılması mümkün olmayan katı halde özel hazırlanmış radyoaktif maddeye ve A2 ise; özel hazırlanmış dışında kalan radyoaktif maddelere ait olan ve Ek-1, Tablo-1 ve Tablo-2’de verilen veya üçüncü bölümde belirtildiği şekilde türetilen radyoaktivite değerleridir.
Alıcı: Gönderilen radyoaktif maddeyi teslim alan ve Kurumdan lisans almış şahıs, özel ya da resmi kuruluştur.
Bulaşma: Bir paketin yüzeyinde beta ve gama yayıcılar ile düşük seviyeli zehirleyici alfa yayıcıları için 0.4 Bq/cm2, diğer tüm alfa yayıcılar için 0.04 Bq/cm2 değerini aşan radyoaktif maddenin varlığını ifade eder. Normal taşıma koşullarında yüzeyden giderilebilecek bulaşma, sabit olmayan bulaşma olarak adlandırılır.
Bölünebilir madde (Fisil madde): Uranyum-233, uranyum-235, plütonyum-239, plütonyum-241 veya bunların bileşimlerini ifade eder. Termal nükleer reaktörlerde ışınlanmış doğal uranyum veya fakirleştirilmiş uranyum ile ışınlanmamış doğal uranyum ve fakirleştirilmiş uranyum bu tanımın dışında kalır.
Çok taraflı onay: Menşei ülke ile paketin geçiş yapacağı ülke veya ülkelerin ve taşımanın yapılacağı ülkenin yetkili kurumlarının tasarım veya taşıma ile ilgili verdikleri onaydır. Havayolu ile transit geçiş yapılan ülkelerin hava limanlarının kullanılması söz konusu değil ise çok taraflı onay aranmaz.
Düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde: Toz halde olmamak koşulu ile katı halde kapalı veya kapsül içine alınmış, dağılabilirliği sınırlı katı halde radyoaktif maddedir.
Düşük özgül aktiviteli madde (LSA-Low Spesific Activity): Doğası gereği düşük özgül radyoaktiviteye sahip, ya da belirlenmiş özgül radyoaktivite değerlerine göre tanımlanmış radyoaktif maddedir ve kendi içinde üçe ayrılır:
a) LSA-I
b) LSA-II
c) LSA-III
En yüksek normal çalışma basıncı: Paketin bir yıllık süre zarfında güneş ışınları da dahil olamak üzere ani ısı değişimlerine maruz kalması durumunda paket iç basıncının, paket içeriğinin fiziksel ve kimyasal yapısı ile paket bütünlüğü üzerinde yardımcı havalandırma ve soğutma sistemlerinin yokluğunda olumsuz etkiye yol açmadığı en yüksek basınçtır.
Gönderici: Radyoaktif maddeyi bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde taşınmak üzere hazırlayan ve taşıma belgelerinde gönderici olarak bahsi geçen şahıs, özel ya da resmi kuruluştur.
Işınlanmamış toryum: Bir gram toryum-232 başına 10-7 g uranyum-233’ten fazlasını içermeyen toryumdur.
Işınlanmamış uranyum: Bir gram uranyum–235 başına 2x103 Bq plütonyum, 9x106 Bq fisyon ürünleri ve 5x10-3 g uranyum-236’dan fazlasını içermeyen uranyumdur.
Kalite temini: Bu yönetmelikte belirtilen güvenlik standardının uygulamada yeterli güven sağlamasını amaçlayan, radyoaktif maddenin taşınmasında rol oynayan kuruluşlar tarafından uygulanan kontrol ve denetimlerin sistemli bir programıdır.
Koli: Taşımada, iki veya daha fazla paketin tek parça olarak işlem gördüğü durumdur.
Kritiklik güvenlik indisi (CSI): Bölünebilir madde taşıyan paket, koli veya taşıma kaplarının bir arada bulunabilecekleri sayının kontrolü ile ilgili değerdir.
Kurum: 2690 sayılı Kanunla kurulan Türkiye Atom Enerjisi Kurumudur.
Mahfaza sistemi: Kritiklik güvenliğinin ve radyoaktif maddenin taşıma sırasında bütünlüğünün sağlanması için paket üreticisi tarafından belirlenen ve Kurum tarafından onaylanan paket bileşenleri bütünüdür.
Orta boy taşıma kabı: Hacmi 3 m3’ten büyük olmayan ve Tehlikeli Maddelerin Taşınması için Birleşmiş Milletler Tavsiyeleri’nin Intermediate Bulk Containers (IBC) bahsinde geçen standartlara uygun olarak imal edilmiş taşıma kabıdır.
Özel hazırlanmış radyoaktif madde: Dağılma, saçılma veya sızıntıya neden olmayacak bir kapsül içerisinde muhafaza edilen veya dağılıp saçılması mümkün olmayan katı halde radyoaktif maddedir.
Özel koşullu taşıma: Taşımanın tüm aşamalarının sadece gönderici tarafından gerçekleştirildiği veya alıcının talimatlarıyla gönderici tarafından yerine getirildiği taşımadır.
Özel uygulama: Bu Yönetmelik hükümlerinin tam olarak sağlanmadığı durumlarda, taşımanın Kurum tarafından kabul edilebilir koşullarda gerçekleştirilmesidir.
Özgül aktivite: Bir radyoizotopun özgül radyoaktivitesi, birim kütlesi başına düşen radyoaktivite, bir maddenin özgül radyoaktivitesi ise, yapısında radyoizotop ya da radyoizotopların maddenin tamamında düzgün dağılım gösterdiği, o maddenin birim kütlesi ya da hacmi başına düşen radyoaktivitedir.
Paket: Radyoaktif maddenin dağılıp saçılmasını ve sızmasını önleyecek şekilde özel olarak tasarlanmış ve imal edilmiş mahfaza ile bunun içindeki radyoaktif maddeyi ve ilgili işaret, etiket, plaka ile belgeyi de içeren ve çeşitleri bu yönetmelikte tanımlanmış taşıma kabıdır.
Radyasyon seviyesi: Saatte mSv olarak ölçülen doz hızıdır.
Radyoaktif madde: Radyoizotop içeren ve radyoaktivite konsantrasyonları ile toplam radyoaktiviteleri Ek-1, Tablo-1 ve Tablo-2’de verilen değerleri aşan maddelerdir.
Tank: Hacmi 450 L’den ve gaz taşınması halinde 1000 L’den az olmayan, doldurma, boşaltma yapmak için tanktan herhangi bir parçanın sökülmesinin gerekmediği tank tipi taşıma kabı, karayolunda çekiciye bağlanan veya demiryolunda vagon tipi tanktır.
Taşıma indisi (TI): Paket, koli, taşıma kabı veya paketlenmemiş LSA-I ve SCO-I için radyasyon seviyesi kontrolü ile ilgili değerdir.
Taşıyıcı: Radyoaktif maddeyi bu Yönetmelikte belirtilen yollardan biri ile ve Yönetmelik hükümleri çerçevesinde taşımayı üstlenen şahıs veya özel ya da resmi kuruluştur. Yurtiçi taşımalarda Kurumdan lisans almış, ithalat yapan ticari firmalar veya özel ya da resmi kullanıcılar lisans koşulları çerçevesinde, kendileri veya geçici ya da sürekli olarak anlaşma yaptıkları taşımacılık yapan şahıs, özel veya resmi kuruluşlar, Kurum tarafından istenilen şartları yerine getirmek koşulu ile radyoaktif madde taşıyabilirler.
Tek taraflı onay: Yalnızca menşei ülkenin yetkili kurumu tarafından verilen onaydır.
Ticari taşıma kabı: Tekrar kullanılabilir şekilde ve taşımanın çeşitli safhalarında taşıma yollarının birinden diğerine geçmeyi ve taşıdığı paket ya da kolilerin ara yükleme yapılmaksızın transferini kolaylaştıracak şekilde imal edilmiş kaptır. Bir boyutu 1,5 m'yi geçmeyen veya iç hacmi 3.0 m3 ve daha küçük olanlar küçük taşıma kabını, diğerleri ise büyük taşıma kabını ifade eder.
Tüzük: 24/7/1985 tarihli ve 85/9727 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Radyasyon Güvenliği Tüzüğüdür.
Uranyum: Doğal uranyum kimyasal olarak ayrıştırıldığında uranyum-238 (%99.28) ve uranyum-235 (%0.72) gibi doğal uranyum izotopları içeren uranyumdur. Fakirleştirilmiş uranyum, %0.72’den daha düşük, zenginleştirilmiş uranyum ise %0.72’den daha yüksek oranda uranyum-235 içeren uranyumdur. Uranyum-234 izotopu her durumda çok düşük oranlarda mevcuttur.
Uygunluk temini: Bu Yönetmelik maddelerinin uygulamada amaca ulaştığından emin olunması için Kurum tarafından uygulanan sistematik programdır.
Yüzeyi bulaşmış cisim (SCO-Surface Contaminated Object): Kendisi radyoaktif olmayan, fakat yüzeyi radyoaktif madde ile bulaşmış her türlü katı cisimdir ve kendi içinde ikiye ayrılır:
a) SCO-I: Ortalama 300 cm2 ulaşılabilir ya da alanı 300 cm2’den küçük yüzey üzerinde,
beta ve gama yayıcılar ve düşük düzeyde zehirleyici özelliğe sahip alfa yayıcıları için 4 Bq/cm2'yi veya diğer tüm alfa yayıcıları için 0.4 Bq/cm2'yi,
beta ve gama yayıcıları ve düşük düzeyde zehirleyici özelliğe sahip alfa yayıcıları çin 4x104 Bq/cm2 'yi veya diğer tüm alfa yayıcıları için 4x103 Bq/cm2'yi,
beta ve gama yayıcıları ve düşük düzeyde zehirleyici özelliğe sahip alfa yayıcıları için 4x104 Bq/cm2’yi veya diğer tüm alfa yayıcıları için 4x103 Bq/cm2’yi
geçmediği katı cisimdir.
b) SCO-II: SCO-I tanımındaki uygulanabilir sınırları aşan sabit ya da sabit olmayan bulaşmanın olduğu katı cisimler için ortalama 300 cm2 ulaşılabilir ya da alanı 300 cm2’ den küçük düzey üzerinde;
beta ve gama yayıcılar ve düşük düzeyde zehirleyici özelliğe sahip alfa yayıcıları için 400 Bq/cm2'yi veya diğer tüm alfa yayıcıları için 40 Bq/cm2'yi,
beta ve gama yayıcıları ve düşük düzeyde zehirleyici özelliğe sahip alfa yayıcıları için 8x105Bq/cm2'yi veya diğer tüm alfa yayıcıları için 8x104 Bq/cm2'yi,
beta ve gama yayıcıları ve düşük düzeyde zehirleyici özelliğe sahip alfa yayıcıları için 8x105 Bq/cm2'yi veya diğer tüm alfa yayıcıları için 8x104 Bq/cm2'yi
aşmayan katı cisimdir.
Bu Yönetmelikte geçen diğer terimlerin anlamları 9/9/1991 tarih ve 20986 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Nükleer Tanımlar Yönetmeliğinde verilmiştir.
İKİNCİ BÖLÜM
Madde 5– Radyoaktif maddenin güvenli taşınmasını temin için, normal taşıma koşullarında ve ayrıca meydana gelebilecek tehlike durumlarının olasılık ve büyüklüklerine uygun radyasyondan korunma programları uygulanır. Gerektiğinde, Kurum programlar ile ilgili bilgi isteyebilir ve uygulama biçimine müdahale edebilir.
En düşük doz
Madde 6– Uygulanacak programlar ekonomik ve sosyal faktörler de göz önüne alınarak, diğer kriterler ile birlikte mümkün olan en düşük dozun alınmasını sağlayacak şekilde geliştirilir.
Madde 7- Taşımada çalışan işçiler, kendilerine ve ilgili diğer kişilere gelebilecek radyasyon zararları konusunda eğitilir.
Periyodik doz değerlendirmesi
Madde 8- Kurum radyoaktif maddenin taşınması sırasında kişilerin alacağı radyasyon dozlarını periyodik olarak değerlendirir. Böylece radyasyondan korunma sisteminin Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğindeki kurallara uygunluğu temin edilir.
Mesleki ışınlanmalar
Madde 9- Taşıma sırasında alınacak mesleki ışınlanmalar için:
Halk ve çalışanlara olan mesafe
Madde 10- Radyoaktif madde halktan ve çalışanlardan yeterli uzaklıkta tutulur. Bu uzaklığın belirlenmesinde aşağıdaki radyasyon seviyeleri göz önüne alınır.
Fotoğraf filmine olan mesafe
Madde 11- Radyoaktif madde ile birlikte aynı sevkıyatta fotoğraf filmi de taşınıyor ise, mesafe film paketine gelen doz 0.1 mSv’i aşmayacak şekilde ayarlanır.
Madde 12- Radyoaktif maddenin taşınması sırasında olabilecek kazalar veya acil durumlar için ilgili ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından kişilerin, malzemenin ve çevrenin korunması için tedbirler alınır.
Acil durum planı
Madde 13- Bir kaza durumunda paket içeriği ile çevrenin reaksiyona girmesi ile oluşacak tehlikeli maddeler için acil durum planında tedbirler alınır.
Madde 14– Kurum tarafından, ulusal, uluslararası veya kabul edilmiş diğer standartlar çerçevesinde düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde, özel hazırlanmış radyoaktif madde ve tüm paket sınıfları için tasarım, imalat, test, kontrol belgeleme, kullanma, bakım, ile ilgili kalite temini aranır. Paketlerin onaylanmış tasarım özelliklerine sahip olup olmadıkları Kurum tarafından kontrol edilir. Olabilecek tamir ve bakımlardan sonra da tasarım özeliklerinin sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilir.
Madde 15- Kurum, düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde, özel hazırlanmış radyoaktif madde ve diğer tüm paket sınıfları için gönderici ve taşıyıcının taşıma ile ilgili faaliyetlerinin kalite temini uygunluğunu bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde denetler.
Madde 16– Bu Yönetmelik hükümlerinin tam olarak sağlanamadığı durumlarda Kurum, taşımanın tüm safhalarında radyasyon güvenliğinin tam olarak sağlanmış olduğunu tespit ederse taşımaya izin verebilir. Bu tip uluslararası taşımalarda çok taraflı onay gerekir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Temel radyonüklit değerleri
Madde 17- Her bir radyonüklit için Ek-1 Tablo-1’de aşağıda sıralanan temel nicelikler verilmiştir:
Madde 18- Ek-1 Tablo-1’de belirtilmeyen radyonüklitler için Ek-1 Tablo-2’deki değerler kullanılır. Bunun dışında bir yöntem ile belirlenecek değerler için Kurum onayı ve uluslararası taşımada çok taraflı onay gerekir.
Radyoaktif bozunma zincirindeki radyonüklitler
Madde 19- Bir radyoaktif bozunma zincirindeki radyonüklitler doğal oluşma oranlarında bulunuyor ve Tablo-1’deki listede yer almıyorlarsa;
Madde 20- Birden fazla radyoizotopun bir arada bulunması durumunda:
f(i) : Karışımda bulunan (i) izotopunun radyoaktivite oranı veya konsantrasyonu,
X(i) : (i) radyoizotopunun A1 veya A2 değeri veya muaf madde veya muaf taşıma için radyoaktivite konsantrasyonu,
Xm : Radyonüklit karışım içinde türetilen A1 veya A2 değeri veya muaf madde veya muaf taşıma için radyoaktivite konsantrasyonu olmak üzere;
Xm
eşitliği kullanılır.
Madde 21- Her bir radyoizotop veya bunların karışımları ile ilgili bilgi olmadığı durumlarda Ek-1, Tablo-2’de verilen değerler kullanılabilir.
Paket taşınmasında aktivite sınırları
Madde 22- Bir pakette bulunabilecek radyoaktif maddenin miktarı bu Yönetmeliğin 23 ila 32 nci maddelerinde açıklanan sınırları aşamaz.
Adi paket
Madde 23- Doğal uranyum, fakirleştirilmiş uranyumdan veya doğal toryumdan üretilmemiş radyoaktif maddeler için adi paket aşağıdakilerden fazla radyoaktivite içeremez:
Adi pakette doğal uranyum, fakirleştirilmiş uranyum veya doğal toryumun taşınması
Madde 24- Yüzeyi radyoaktif olmayan bir metal veya benzeri dayanıklı malzeme ile kaplanmış olmak şartıyla, doğal uranyum, fakirleştirilmiş uranyum veya doğal toryumdan imal edilmiş herhangi bir malzeme için adi pakette radyoaktivite sınırlaması yoktur.
Posta ile gönderi
Madde 25- Posta yolu ile gönderi söz konusu ise Ek-1, Tablo-3’te verilen sınır değerlerin 1/10’u aşılamaz.
Madde 26- Endüstriyel paket: LSA madde veya SCO taşıyan pakettir. Endüstriyel paket; Endüstriyel tip 1 (IP-1), endüstriyel tip 2 (IP-2), endüstriyel tip 3 (IP-3) olmak üzere üçe ayrılır. LSA madde ve SCO taşınmasında radyoaktivite sınırları ve bu maddeler için endüstriyel paket tipleri Ek-1, Tablo-4 ve Tablo-5'de verilmiştir. Yanıcı olmayan katı LSA-II ve LSA-III taşıyan paket havayolu ile gönderildiğinde, radyoaktivite değeri 3000 A2 değerini aşamaz.
Madde 27- Özel hazırlanmış radyoaktif madde için aktivite değerleri Ek-1, Tablo-1’de belirtilen A1 ve diğer tüm radyoaktif maddeler için A2 sınır değerlerini geçemez.
Birden fazla bilinen radyoizotop içeren radyoaktif madde
Madde 28- Radyoaktif maddenin birden fazla bilinen radyoizotop içermesi durumunda, A tipi paketin radyoaktivite içeriği için;
B(i): Özel hazırlanmış radyoaktif maddede bulunan i radyoizotopunun aktivitesi,
A1(i): i radyoizotopunun A1 değeri,
C(j): Özel hazırlanmış radyoaktif madde dışında kalan radyoaktif maddede bulunan j radyoizotopunun aktivitesi,
A2(j): j radyoizotopunun A2 değeri olmak üzere;
koşulunun sağlanması gerekir.
B tipi paket
Madde 29- Ciddi kaza koşullarına dayanıklı olacak şekilde tasarlanmış ve imal edilmiş pakettir. B(U) ve B(M) olarak iki tipi vardır. B tipi pakete ayrıca onay sertifikası verilir. Onay sertifikasının paket tasarımına ilişkin izin verdiği radyoaktivite, cins, fiziksel ya da kimyasal yapı dışında radyoaktif madde taşınamaz. Havayolu ile taşımada radyoaktivite sınırları, özel hazırlanmış radyoaktif madde için küçük olan değer uygulanmak koşulu ile 3000 A1 ve 100 000 A2 değerini aşamaz. Özel hazırlanmış radyoaktif madde dışında kalanlar için sınır 3000 A2 olarak belirlenir.
Madde 30- Özellikle uçak kazalarındaki çarpma etkisinin göz önüne alındığı ve yüksek aktiviteli radyoaktif maddenin taşındığı yüksek çarpma hızına dayanıklı olarak tasarlanmış ve imal edilmiş pakettir. C tipi paket:
Bölünebilir madde taşıyan paketler
Madde 31- Bölünebilir madde taşıyan paket: Radyoaktif olmasının yanısıra bölünebilir madde özelliğine de sahip madde taşıyan pakettir. Onay sertifikasının gerektirdiği koşullar B ve C tipi pakette olduğu gibidir. Farklı yükleme ve taşıma koşullarında reaksiyon meydana gelmesini önleyecek şekilde tasarlanır ve imal edilir.
Madde 32- Paket içindeki uranyum hekzaflorürün kütlesi olabilecek en yüksek ortam sıcaklığında paket içindeki boşluğun %5’inden daha büyük bir taşma yaratmayacak miktarda olmalıdır. Uranyum hekzaflorür, iç basıncı atmosfer basıncından düşük olan paket içinde ve katı halde taşınır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Taşıma İçin Koşullar ve Kontroller
Madde 33- Herhangi bir paketin ilk yüklemesinden önce aşağıdaki hususların yerine getirilmesi gerekir:
Her gönderiden önce yapılması gerekenler
Madde 34- Herhangi bir paket için her yüklemeden önce aşağıdaki hususların yerine getirilmesi gerekir.
Diğer maddelerin taşınması
Madde 35– Paket, içindeki radyoaktif maddenin güvenli şekilde taşınmasına yardımcı olan bileşenlerin ve ilgili belgelerin dışında başka bir maddeyi içeremez. Bu koşul, LSA madde ya da SCO’nun birbirleri ve diğer maddeler ve mahfaza ile temas etmeyecek ve paket güvenliğini olumsuz etkilemeyecek şekilde taşınması halinde uygulanmaz.
Bulaşmış tank ve orta boy taşıma kapları
Madde 36- Tank ve orta boy taşıma kapları yüzeyindeki bulaşmanın beta ve gama yayıcılar ile düşük düzeyde zehirleyici alfa yayıcıları için 0.4 Bq/cm2 ve diğer tüm alfa yayıcıları için 0.04 Bq/cm2 seviyelerinin altına ininceye kadar giderilememesi halinde başka maddelerin depolanması ya da taşınmasında kullanılamaz.
Madde 37- Diğer maddelerin özel koşullu taşınan radyoaktif maddeyle birlikte aynı araçta taşınmasına, ilgili diğer mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmediği taktirde göndericinin kontrolünde izin verilir.
Diğer tehlikeli maddelere mesafe
Madde 38- Radyoaktif kargo bu Yönetmelik hükümleri ile birlikte, geçiş yaptığı ve gönderildiği ülkelerin ve hava, deniz, kara ve diğer taşıma yolları ile ilgili düzenleyici uluslararası kuruluşların tehlikeli madde ile ilgili taşıma mevzuatına da uygun olacak şekilde, taşıma süresince diğer tehlikeli maddelerden ayrı tutulur.
Madde 39- Taşınacak radyoaktif ya da bölünebilir madde patlayıcı, yanıcı, kimyasal zehirleyici veya aşındırıcı gibi özelliklere de sahip ise, bu gibi maddelerin paketlenmesi, etiketlenmesi, işaretlenmesi, plakalanması ve bekletilmesinde, bu Yönetmelik hükümleri ile birlikte geçiş yaptığı ve gönderildiği ülkelerin ve hava, deniz, kara ve diğer taşıma yolları ile ilgili düzenleyici uluslararası kuruluşların tehlikeli madde ile ilgili taşıma mevzuatına da uyulur.
Bulaşmış ve sızdıran paketler için kontrol ve taşıma koşulları
Madde 40- Bir paketin dış yüzeylerindeki sabit olmayan bulaşma:
Bu değerler ortalama 300 cm2’lik bir yüzey için belirlenmiştir.
Madde 41- Özel koşullu taşıma dışında; kullanılan taşıma kabı, tank ya da taşıma aracının sabit olmayan bulaşma seviyeleri 40 ıncı maddede verilen değerleri aşamaz.
Hasarlı veya sızdıran paketler
Madde 42- Bir paketin hasar gördüğü ya da sızdırdığı fark edilir veya bundan şüphe edilir ise, paketin yakın çevresine erişim engellenerek, gerekirse göndericiye en kısa sürede bilgi verilir. Söz konusu paket, bu paketin dahil olduğu koli, taşıma kabı ya da taşıma aracı ve temas durumunda olan diğer malzemeler ile yükleme ve indirme alanları bulaşmaya karşı kontrol edilir.
Madde 43- Paket bulaşma ve sızdırma seviyeleri sabit olmayan bulaşma için kabul edilen sınırlara çekilinceye kadar taşıma yapılmaz.
Madde 44- Taşımada kullanılan araç ve ekipman düzenli olarak olabilecek bulaşmaya karşı kontrol edilir.
Madde 45- Özel koşullu taşıma dışında yüzeylerdeki sabit bulaşmadan kaynaklanan radyasyon seviyesi 5 μSv/h değerini ve sabit olmayan bulaşma seviyeleri 40 ıncı maddede verilen değerleri aşamaz. Aksi takdirde, radyasyon seviyesi bu değerlerin altına düşünceye kadar bulaşma giderilir.
Adi paketler için kontrol ve taşıma koşulları
Madde 46- Adi paketin dış yüzeyinin herhangi bir noktasındaki radyasyon seviyesi 5 µSv/h değerini geçemez.
Cihaz veya mamul maddenin içinde bulunan veya bir parçasını teşkil eden maddeler adi pakette taşınması
Madde 47- Bir cihazın veya mamul maddenin içinde bulunan veya bir parçasını teşkil eden maddeler, Ek-1, Tablo-3'de verilen radyoaktivite sınırlarını aşmaması koşulu ile;
Madde 48- 47 nci maddede tanımlananların dışında kalan ve Ek-1, Tablo-3'de verilen değerleri geçmeyen radyoaktif maddeler, normal taşıma koşullarında paket bütünlüğünün bozulmaması ve paket açıldığında iç yüzeyde “RADYOAKTİF MADDE” ibaresinin kolayca görülebilmesi koşuluyla adi paket olarak taşınabilir.
Işınlanmamış doğal uranyum, fakirleştirilmiş uranyum ve doğal toryum, uranyum ve toryumdan mamul maddenin adi paket olarak taşınması
Madde 49- Işınlanmamış doğal uranyum, fakirleştirilmiş uranyum ve doğal toryum, uranyum ve toryumdan mamul maddenin dış yüzeyleri aktif olmayan bir metal veya dayanıklı diğer bir malzeme ile kaplandığında adi paket olarak taşınabilir.
Boş paketler için kontrol ve taşıma koşulları
Madde 50- Daha önce radyoaktif madde taşınmış boş paket;
koşulları sağlandığı takdirde adi paket olarak taşınabilir.
Endüstriyel paketler veya paketlenmemiş LSA madde ve SCO’nun taşınması için koşullar ve kontrollar
Madde 51- Endüstriyel paketlerde LSA maddeleri ile SCO miktarları için 3 metreden zırhlanmamış malzemenin vereceği radyasyon seviyeleri 10 mSv/h değerini geçmeyecek şekilde sınırlandırılır.
Bölünebilir madde içeren LSA ve SCO
Madde 52- LSA ve SCO bölünebilir madde içeriyorsa bu Yönetmeliğin ilgili maddelerinde istenen koşullar sağlanır.
Paketlenmeden taşınabilen LSA ve SCO
Madde 53- LSA-I ve SCO-I olarak tasnif edilen LSA ve SCO maddeleri aşağıdaki koşulları sağladıklarında paketlenmeden taşınabilirler.
Taşıma indisi (TI) tayini
Madde 54- Taşıma indisi (TI); radyoaktif madde taşıyan paketin veya paketlenmemiş LSA-I madde veya SCO-I' in yakın çevresindeki radyasyon seviyesini gösteren sayıdır. TI tayini aşağıda belirtildiği şekilde yapılır;
Bir arada taşınan paketler için taşıma indisi tayini
Madde 55– Koli, taşıma kabı veya aracın taşıma indisi, içerisinde mevcut paketlerin taşıma indisleri toplamı olarak hesaplanır veya doğrudan radyasyon seviyesi ölçülerek bulunur. Ancak gevşek paketleri kapsayan koliler için taşıma indisi, her birinin taşıma indislerinin toplamı olarak alınır.
Madde 56- Kritiklik güvenliği indisi (CSI), bölünebilir madde içeren bir paket için 50’nin N sayısına bölünmesiyle elde edilir. N sayısı 184 ile 185 inci maddelerde belirtilen şekilde türetilen iki N sayısından küçük olanıdır. Sınırsız sayıdaki paketin kritik altı durumu sağlanmak koşulu ile kritiklik güvenliği indisi sıfır (0) olabilir.
Madde 57– Her taşıma için kritiklik güvenliği indisi mevcut tüm paketlerin CSI’lerinin toplanması ile elde edilir.
Paketler ve kolilerin taşıma indisi, kritiklik güvenliği indisi ve radyasyon seviyeleri üzerindeki limitler
Madde 58– Özel koşullu taşıma hariç olmak üzere herhangi bir paket veya kolinin taşıma indisi 10’u, kritiklik güvenliği indisi de 50’yi aşamaz.
Madde 59– Karayolu veya demiryolu ile özel koşullu taşıma ile taşınan paket veya koliler ve özel koşullu veya özel uygulama ile gemi veya uçakla taşınanlar hariç paket veya kolilerin dış yüzeylerindeki radyasyon seviyesi 2 mSv/h değerini geçemez.
Özel koşullu taşımada paket yüzeyindeki radyasyon seviyesi
Madde 60- Özel koşullu taşımada bir paketin herhangi bir dış yüzeyindeki en yüksek radyasyon seviyesi 10 mSv/h değerini geçemez.
Madde 61- Paketler veya koliler, Ek-1, Tablo-7’de belirtildiği şekilde I-BEYAZ, II-SARI veya III-SARI şeklinde sınıflandırılırlar:
İşaretleme
Madde 62- Her paket üzerinde gönderici veya alıcıya ya da her ikisine ait tanıtıcı bilgiler okunaklı ve dayanıklı bir şekilde işaretlenir.
Madde 63- Adi paket dışındakilerin üzerinde, Ek-3’deki Birleşmiş Milletler numaralarından uygun olanı UN kısaltması ile birlikte okunaklı ve dış etkilere karşı dayanıklı olacak şekilde belirtilir.
50 kg'ı aşan paketler
Madde 64- 50 kg'ı aşan her paketin izin verilebilen toplam ağırlığı okunaklı ve dayanıklı bir şekilde paketin dış yüzeyine işaretlenir.
Paket üzerinde bulunması gerekli bilgiler
Paket üzerinde bulunması gerekli radyasyon işareti ve diğer işaretler
Madde 67- Ek-2, Şekil-1'de gösterilen radyasyon işareti ile birlikte diğer etkilere dayanıklı olduğunu gösterir işaretler de B(U), B(M), C ve bölünebilir madde taşıyan paketler üzerine görülebilir biçimde ve dış etkilere dayanıklı olacak şekilde tespit edilir.
LSA-I ve SCO-I bilgileri
Madde 68- Pakette LSA-I veya SCO-I madde var ise üzerindeki etikette RADYOAKTİF LSA-I veya RADYOAKTİF SCO-I olarak belirtilir.
Etiketleme
Madde 69- Ek-2, Şekil-2, 3, 4 ve 5'de örnekleri verilen etiketler her bir paket, koli, taşıma kabı üzerine sınıflarına uygun olarak ve açıkça görünecek şekilde tespit edilir. İçerikle ilgisi kalmayan etiketler çıkarılır veya üstü kapatılır.
Etiketleme usulü
Madde 70- Etiketler paket ve kolinin iki zıt yüzüne ve ticari taşıma kabının veya tankın her dört yüzüne yapıştırılır. Ek-2, Şekil 5’e uyan etiketlerin bitişiğine gerektiğinde 2, 3, 4 no’lu etiketler de yapıştırılır. Etiketler diğer etiket ve bilgileri kapatmayacak şekilde tespit edilir.
Radyoaktif içerik için etiketleme
Madde 71- Etiket üzerinde yer alması gereken bilgiler aşağıda verilmiştir:
a) İçerik:
b) Aktivite: Paketin içerdiği radyoaktif maddenin maksimum radyoaktivitesi aktivite (activity) hizasına uygun ön ekler konularak Bq birimi cinsinden, bölünebilir madde için ise gram ve katları cinsinden kütle değeri yazılır.
c) Aynı cins radyoizotopları içeren maddeleri taşıyan paketlerin oluşturduğu koli ve taşıma kapları için radyoaktivite ve içindekilerin hizasına toplam değerleri, farklı radyoizotopları içeren maddeleri taşıyan paketlerin oluşturduğu koli ve taşıma kaplarının etiketleri üzerine taşıma dökümanlarına bakınız (see transport documents) ibaresi yazılır.
d) Taşıma İndisi: I-BEYAZ sınıfına dahil taşımalar için taşıma indisi belirtilmesine gerek yoktur.
Madde 72- Sertifika başvurusunda veya paket tasarım onayı için yetkili kurumun belirtttiği gibi Ek-2, Şekil 5’te verilen etiket kritiklik güvenlik indisini içerecek şekilde doldurulur.
Madde 73- Koli veya taşıma kapları için etikette belirtilen kritiklik güvenlik indisi, bölünebilir maddelerin toplamına aittir.
Plakalama
Madde 74- Adi paket dışında radyoaktif paket taşıyan büyük taşıma kabı ve tankları Ek-2, Şekil-6'da verilen forma uygun dört plaka taşır. Plakalar düşey durumda her yüze tespit edilir.
Madde 75- Paketlenmemiş LSA-I madde veya SCO-I veya paketlenmiş ve tek Birleşmiş Milletler numarası taşıyan özel koşullu sevkıyatın Birleşmiş Milletler numarası, boyutu 65 mm'den küçük olmamak üzere siyah renkte; Ek-2, Şekil-6’da görülen plakanın alt yarısındaki beyaz kısma veya Ek-2, Şekil-7’de görülen plaka üzerine işaretlenir.
Madde 76- Gönderici, bu Yönetmelikte belirtildiği şekilde işaretleme, etiketleme ve plakalama yapmaktan sorumludur.
Gönderilen paket bilgileri
Madde 77- Gönderici gönderilen paket ile birlikte taşıma belgelerine aşağıda belirtilenlerden uygun olanları ilave eder:
Madde 78- Paketleme, sınıflandırma, işaretleme, etiketleme, plakalama ile ilgili işlemler gönderici tarafından eksiksiz olarak yerine getirilir.
Madde 79- Gönderici, taşımanın 77 nci maddede belirtildiği şekilde yapıldığına dair bir beyannameyi de taşıma belgeleri arasına ilave eder. Taşıma uluslararası bir antlaşma hükümleri içinde kalıyorsa, ilgili antlaşmanın hükümlerine uyulduğu da beyan edilir.
Beyanname
Madde 80- Beyanname gönderici tarafından tarih belirtilerek imzalanır.
Etiketlerin kaldırılması
Madde 81- Bir boş paket adi paket olarak taşınıyorsa önceden yerleştirilmiş etiketler pakette görünmeyecek konuma getirilir veya tamamen sökülür.
Taşıyıcı bilgileri
Madde 82- Gönderici, taşıma belgesinde taşıyıcıya;
sağlar.
Yetkili kurum sertifikası
Madde 83- Yetkili kurumun sertifikasının gönderilen pakete eşlik etmesi zorunluluğu yoktur. Gönderici bu sertifikaları yükleme ve boşaltma öncesinde taşıyıcıya temin eder.
Yetkili kurumlara bildirim
Madde 84- Yetkili kurum onayı gerektiren bir paketin ilk kullanımından önce gönderici, yetkili kurum ya da kurumlar tarafından onaylanmış tasarım sertifikasını paketin güzergahı üzerindeki ve gönderildiği ülke yetkili kurumlarına ulaştırmakla yükümlüdür. Ancak, gönderici karşı taraftan teyit beklemek, aynı şekilde yetkili kurum da teyit etmek zorunda değildir.
Bildirim yükümlülüğü
Madde 85- Aşağıda belirtilen durumlar için gönderici, Kuruma taşımanın başlamasından 7 gün önce bildirim yapmakla yükümlüdür;
Gönderi belgesinde bulunması gerekli bilgiler
Madde 86- Gönderilen paket belgesi aşağıdakileri kapsar:
Taşıma onay belgesi
Sertifika ve talimatların muhafazası
Madde 88- Gönderici, bu Yönetmeliğin yedinci bölümünde gerekli görülen sertifikaların ve paketin uygun şekilde hazırlandığı ve kapatıldığına dair talimatların birer kopyasını muhafaza eder.
Taşıma sırasında ayırma ve geçici depolama
Madde 89- Paket, koli, taşıma kabı veya tank, taşıma sırasında ya da transit edilirken bekletme yapılacak ise;
yerleştirilir.
Madde 90- II-SARI ve III-SARI sınıfına dahil paket ya da koli, yolcuların seyahat ettiği bölümlerde taşınamaz. Taşıma ancak bu bölümlerin yetkilendirilmiş kişilere tahsis edilmesi durumunda yapılabilir.
Taşıma ve transit esnasında bekletme
Madde 91- Taşıma ve transit esnasında paket, güvenliği sağlanacak bir bölgede bekletilir.
Madde 92- Paket, yüzeyindeki ısı akısının 15 W/m2 değerinden büyük olmaması, yakın çeresindeki diğer kargonun çuval ve benzeri içinde bulunmaması ve ilgili yetkili kurum tarafından onay sertifikasında öngörülmüş özel bir husus olmaması durumunda koşul gerektirmeksizin taşıma veya transit esnasında bekletmede diğer kargo ile beraber bekletilebilir.
Madde 93- Bir taşıma sırasında bir arada bulunabilecek paket, koli, tank veya taşıma kapları aşağıda verildiği gibi kontrol edilir:
Madde 94- Taşıma indisi 10’dan büyük olan paket veya koli ya da kritiklik güvenlik indisi 50'yi aşan sevkıyat sadece özel koşullu taşınabilir.
Taşıma veya transit sırasında bölünebilir madde taşıyan paketlerin yerleştirilmesi
Madde 95- Geçici olarak bekletilen ve bölünebilir madde taşıyan araç ya da ticari taşıma kabındaki toplam kritiklik güvenlik indisi 50'yi geçmeyecek şekilde belirlenir ve gruplar arasında en az 6 metre mesafe bırakılır.
Bölünebilir madde taşıyan araçlar arası mesafe
Madde 96- Ek-1, Tablo-9’da belirtilen toplam kritiklik güvenlik indisi 50'yi aşan taşıma kabı ya da taşıma aracı ile bölünebilir madde taşıyan diğer paket, koli, taşıma kapları veya radyoaktif madde taşıyan diğer araçlar arasında en az 6 metre mesafe bırakılır.
Kara ve demiryolu ile taşımada ek koşullar
Madde 97- Ek-2, Şekil-2, Şekil-3, Şekil-4 veya Şekil-5’de verilen etiketlerden herhangi biri ile etiketlenmiş olan paket, koli veya taşıma kaplarını taşıyan demiryolu ve karayolu taşıtları veya koşullu taşıma altındaki taşıma araçları Şekil-6’de verilen plaka ile demiryolu araçlarında dış iki yan yüzüne, karayolu araçlarının dış iki yan yüzü ile arka yüzüne yerleştirilerek işaretlenir.
Araç kapalı değil ise, plakalar kargo taşınan bölüm üzerine görünür biçimde takılır. Açık araçta büyük taşıma kabı ya da tank taşınıyor ise bunların dış yüzeylerindeki plakalar yeterlidir. Plakanın takılacağı yeri yeterli olmayan araca Ek-2, Şekil-6’da tanımlanan plaka boyutları 100 mm’ye kadar küçültülerek takılır.
Madde 98- Araçta taşınan paketlenmemiş LSA-I madde veya SCO-I veya paketlenmiş ve tek Birleşmiş Milletler numarası taşıyan özel koşullu sevkıyatın Birleşmiş Milletler numaraları, boyutu 65 mm'den küçük olmamak üzere ve siyah renkli olarak karayolu araçlarının dış iki yan yüzü ile arka yüzüne, demiryolu araçlarında ise dış iki yan yüzüne tespit edilmiş olan, Ek-2, Şekil-6’da verilen plakanın alt yarısındaki beyaz kısma veya Ek-2, Şekil-7’de verilen plaka üzerine işaretlenir.
Madde 99- Özel koşullu taşımada radyasyon seviyesi aşağıda verilen değerleri aşamaz:
c) Kapalı ve açık aracın düşey dış yan yüzey veya kasasından 2m mesafede herhangi bir noktada 0.1 mSv/h.
II-SARI ve III-SARI sınıfındaki paketlerin karayolunda taşınması
Madde 100- II-SARI ve III-SARI sınıfında paket taşıyan karayolu aracında eğitimli sürücü veya gerekirse ilgili bir diğer kişi dışında başka yolcu taşınmaz.
Deniz yolu ile taşımada ek koşullar
Madde 101- Ek-1, Tablo-8’de gemi ile taşıma değerleri verilen paket ya da koliden yüzeyindeki radyasyon seviyesi 2 mSv/h değerini aşanlar özel koşullu taşınmadıkça, gemi ile özel uygulama dışında taşınmaz.
Deniz yolu ile özel uygulamalı taşıma
Madde 102- Taşıma, sadece radyoaktif maddenin taşınmasına tahsis edilmiş bir gemi ile yapılıyorsa ve geminin bandırasını taşıdığı ülkenin yetkili kurumu tarafından onaylanmış bir radyasyondan korunma programı mevcut ve ayrıca, birden fazla limanda yükleme, yerleştirme, indirme işlemini yürüten uzman personeli varsa, Ek-1, Tablo-8’deki TI değerleri ile normal koşullarda uygulanan ve bir taşıma aracının üzerindeki 2 mSv/h ve araca 2 m mesafedeki 0.1 mSv/h radyasyon seviyesi sınırları dikkate alınmaz.
Hava yolu ile taşımada ek koşullar
Madde 103- B(M) tipi paketler ile özel koşullu gönderilen diğer kargo, yolcu uçakları ile taşınmaz.
Madde 104- Soğutulan tip B(M) paketler ile taşıma süresince dışarıdan müdahale ile soğutulması gereken ve taşıma süresince kontrol altında tutulması gereken paketler ile tutuşabilir sıvı maddeler hava yoluyla taşınmaz.
Madde 105- Yüzeydeki radyasyon seviyesi 2 mSv/h değerini aşan paket ve koli hava yoluyla özel uygulama dışında taşınmaz.
Posta ile taşımada ek koşullar
Madde 106- Adi paket için gerekli şartları sağlayan ve radyoaktivitesi Ek-1, Tablo-3'de verilen değerlerin onda birini geçmeyen paketler Uluslararası Posta Birliği (UPU) tarafından öngörülen aşağıdaki koşullar sağlandığı takdirde normal posta ile taşınabilir:
Madde 107- Herhangi bir nedenle etiketi tahrip olmuş, göndericisi ve alıcısı belli olmayan paketler en kısa zamanda Kuruma bildirilir. Bu paketlerle ilgili işlemler Kurum tarafından yürütülür.
Madde 108- Gümrük işlemleri yetkili kişiler tarafından ve radyasyon seviyesi açısından uygun bir mahalde, gerektiğinde paket içeriğinin kontrolü de yapılarak gerçekleştirilir. Gümrük işlemleri sırasında açılmış paketler alıcıya ulaştırılmadan önce gönderi koşullarına uygun hale getirilir.
Teslim edilemeyen paketler
Madde 109- Alıcısına teslim edilemeyen paketler emniyetli bir yerde muhafaza edilerek Kurum haberdar edilir ve Kurumun talimatına göre hareket edilir.
Radyoaktif Maddeler ve Paketler İçin Genel Koşullar
Radyoaktif Maddeler İçin Koşullar
Madde 111– Özel hazırlanmış radyoaktif maddenin bir boyutu 5 mm’den küçük olamaz.
Özel hazırlanmış radyoaktif madde için koşullar
Madde 112– Özel hazırlanmış radyoaktif madde, 189 ila 196 ncı maddelerde belirtilen koşullarda 190, 191, 192 ile 194 üncü maddelerde belirtilen testler sonucunda çatlama veya kırılma, 193 ve 194 üncü maddelerde belirtilen testler sonucunda erime veya dağılma ya da 195 ve 196 ncı maddelerde belirtilen testlerde çözünme dolayısı ile suda 2 kBq’den daha yüksek aktivite değeri tespit edilmeyen veya ISO 9978 sızıntı testi yöntemleri standardında belirtilen sızıntı değerlerini geçmeyecek şekilde imal edilir.
Kapsül içine alınmış özel hazırlanmış radyoaktif madde
Madde 113– Kapsül içine alınmış özel hazırlanmış radyoaktif madde kapsül tahrip edilmeden açılamayacak şekilde imal edilir.
Düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde için koşullar
Madde 114– Zırhlanmamış düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde içeren bir paket aşağıda verilen koşulları taşır:
Madde 115 – Bütün paketlerin tasarımında kolay taşınabilir ve taşıma sırasında güvenli şekilde yerleştirilebilir olması göz önüne alınır.
Paketin yapısındaki taşıma ve yükleme elemanları
Tasarım koşullarının yerine getirilemediği durumlar
Madde 117– 116 ncı maddede belirtilen koşulları yerine getiremeyen durumlar için söz konusu elemanlar sökülebilir veya taşıma süresince iptal edilebilir şekilde tasarlanır.
Taşımayı kolaylaştırıcı paket tasarımı
İvme ve titreşim etkilerine dayanıklılık
Madde 119– Paket taşıma sırasında mümkün olduğu kadar ivme ve titreşim etkilerine dayanıklı, paketin açma, kapama ve güvenlik elemanları da tekrar kullanılabilir şekilde tasarlanır.
Paket imalatında kullanılan malzeme özellikleri
Ayar vanalarının tasarımı
Madde 122– Paket tasarımında normal taşıma koşullarında karşılaşılabilecek ortam sıcaklıkları ve basınçları dikkate alınır.
Diğer tehlikeli özelliklere sahip radyoaktif maddeler için paket tasarımı
Madde 123– Diğer tehlikeli özelliklere sahip radyoaktif maddeler için paket tasarımında bu Yönetmelik hükümleri ile birlikte tehlikeli maddeler ile ilgili diğer ulusal ve uluslararası mevzuat göz önüne alınır.
Madde 124– Güneş radyasyonu dikkate alınmadan 38ºC’lik ortam sıcaklığında paketin ulaşılabilir yüzeylerindeki sıcaklık 50ºC’yi aşamaz.
Madde 125– Paket, ortam sıcaklığı -40ºC ile +55ºC arasında değiştiğinde mahfaza bütünlüğü olumsuz şekilde etkilenmeyecek biçimde tasarlanır.
Madde 127– Adi paket, bütün paketler için genel koşullar ile birlikte, havayolu ile taşınması durumunda havayolu ile taşımada ek koşullara da uygun şekilde tasarlanır.
Madde 128– IP-1, bütün paketler için genel koşullar ile birlikte havayolu ile taşınması durumunda havayolu ile taşımada ek koşullara da uygun olarak tasarlanır. Paketin en küçük dış boyutu 10 cm’den küçük olamaz.
Endüstriyel paketler için koşullar
Madde 129– IP-2, IP-1 için gerekli koşullara uygun olarak ve 206 ve 207 nci maddelerde belirtilen ilgili testler uygulandığında, içeriğinde azalma veya dağılma olmayacak ve zırhlama bütünlüğünde meydana gelebilecek bozulma paketin herhangi bir dış yüzeyindeki radyasyon seviyesini %20’den fazla arttırmayacak biçimde tasarlanır.
IP-3 ve IP-1 için gerekli ek koşullar
Madde 130– IP-3 ve IP-1 için gerekli koşullara ek olarak, 141 ila 152 nci maddelerde belirtilen koşullara da uygun olarak tasarlanır.
Madde 131- IP-1 için gerekli koşullara ve ayrıca Birleşmiş Milletler’in paketleme için genel tavsiyelerinin tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili bahsinde (General Recommendations on Packing of the United Nations Recommendations on the Transport of Dangerous Goods) belirtilen standartlara veya bu standartlara eşdeğer diğer standartlara uygun ve “UN Packaging Group I or II” de belirtilen test koşulları uygulandığında içeriğinde azalma veya dağılma olmayan ve zırhlama bütünlüğünde meydana gelebilecek bozulma paketin herhangi bir dış yüzeyindeki radyasyon seviyesini %20’den fazla arttırmayacak şekilde tasarlanmış paketler IP-2 ve IP-3 olarak sınıflandırılabilir.
Tank tipi taşıma kapları ile ilgili koşullar
Tank tipi taşıma kapları dışında kalan tanklar ile ilgili koşullar
Madde 133– Tank tipi taşıma kapları dışında kalan tanklar, Ek-1, Tablo 4’te belirtilen LSA-I ve LSA-II sıvı ve gazları taşımak üzere 132 nci maddedeki koşullara uygun olmak üzere IP-2 ve IP-3 olarak sınıflandırılabilir.
Ticari taşıma kapları ile ilgili koşullar
Metal ortaboy taşıma kapları ile ilgili koşullar
Madde 135– Metal ortaboy taşıma kapları, IP-1 için gerekli koşullara ve Birleşmiş Milletler tavsiyelerinin orta boy taşıma kapları standartları bahsinde (Recommendations on Intermediate Bulk Containers (IBC’s) of the United Nations Recommendations on the Transport of Dangerous Goods) belirtilen standartlara uygun ve “UN Packing Group I or II”de belirtilen test koşulları uygulandığında içeriğinde azalma veya dağılma olmayan ve zırhlama bütünlüğünde meydana gelebilecek bozulma paketin herhangi bir dış yüzeyindeki radyasyon seviyesini %20’den fazla arttırmayacak şekilde tasarlanmışlar ise IP-2 ve IP-3 olarak sınıflandırılabilir.
Madde 136– Uranyum hekzaflorür, ISO 7195: “Packing of Uranium Hexafluoride (UF6) for Transport” standardına uygun olarak tasarlanmış paketlerde taşınabilir. Bu tip paketler bu Yönetmeliğin radyoaktif ve bölünebilir madde ile ilgili hükümlerini de yerine getirir.
Uranyum hekzaflorür taşıyan paketlerin tasarımı
Madde 137– 0.1 kg ve daha fazla uranyum hekzaflorür içeren paketler, 202 nci maddede belirtilen ve ISO 7195 standardına ait yapısal test koşulları uygulandığında sızdırma yapmayacak ve kabul edilemez şekilde zorlanmayacak ve 206 ncı maddede belirtilen test koşulları uygulandığında içeriğinde azalma veya dağılma olmayacak ve 212 nci maddede belirtilen test koşulları uygulandığında mahfaza sisteminde yırtılma meydana gelmeyecek şekilde tasarlanır.
Uranyum hekzaflorür taşıyan paketler için basınç ayar vanaları
Madde 138– 0.1 kg ve daha fazla uranyum hekzaflorür içeren paketlerde basınç ayar vanaları yer almaz.
0.1 kg ve daha fazla uranyum hekzaflorür içeren paket tasarımı
Madde 139– ISO 7195 dışındaki bir standartta olmakla beraber 137 ile 138 inci maddelerde belirtilen koşullara mümkün olduğu kadar uygun tasarlanmış ve 202 nci maddede belirtilen test koşulları uygulandığında 2.76 Mpa’dan daha düşük basınç altında zorlanmayan ve sızdırmayan ve 9000 kg veya daha fazla uranyum hekzaflorür taşımak için tasarlanmış ancak 212 nci maddede belirtilen koşullara uygun olmayan paketler Kurum onayı olmak koşulu ile, 0.1 kg ve daha fazla uranyum hekzaflorür içeren paket tanımı ile taşınabilir.
Madde 140– A tipi paketler, bütün paketler için genel koşullar ve havayolu ile taşınması halinde havayolu ile taşımada ek koşullara uygun olarak tasarlanır.
En küçük A tipi paket boyutu
A tipi paket üzerindeki taşıma elemanları
Madde 142– Paket üzerinde bulunan taşıma elemanları normal taşıma ve kaza koşullarında zorlamaya maruz kaldıklarında paket bütünlüğünü koruyacak ve bu Yönetmelik hükümlerinin yerine getirilmesini engellemeyecek şekilde tasarlanır.
Madde 143– Paket tasarımında paket içeriğinin ve paket bileşenlerinin -40ºC ile +70ºC arasında değişen ortam sıcaklıklarındaki davranışları, özellikle sıvı halde bulunan maddelerin donma dereceleri dikkate alınır.
Madde 144– Paket tasarım ve imalat yöntemlerinde Kurum tarafından ulusal ve uluslararası standartlara uygunluk aranır.
A tipi pakette kilit sistemi
Madde 145– Tasarımda mahfazanın güvenli bir şekilde kapatılmasını sağlayacak ve paket içinde meydana gelebilecek ani basınç değişimi ile veya istenmeden açılmasını engelleyecek bir kilit sistemi bulunur.
A tipi pakette özel hazırlanmış madde
A tipi paket ile tümleşik olmayan mahfazanın desteklenmesi
A tipi pakette basınç değişimine uygun mahfaza tasarımı
Madde 149– Ortam basıncının 60 kPa seviyesine kadar düşmesi durumunda mahfaza, içeriğini korumaya devam eder.
A tipi pakette basınç destek vanaları dışındaki vanalar
Madde 150– Basınç destek vanaları dışındaki vanalar olası bir sızıntıyı tutacak bir hazne içinde bulunurlar.
Sıvı radyoaktif madde taşıyan A tipi paket tasarımı
Madde 151– Paket, 203 ila 208 inci maddelerde belirtilen test koşulları uygulandığında içeriğinde azalma veya dağılma olmayacak ve zırhlama bütünlüğünde meydana gelebilecek bozulma paketin herhangi bir dış yüzeyindeki radyasyon seviyesini %20’den fazla arttırmayacak şekilde tasarlanır. Sıvı radyoaktif madde taşıyan A tipi paket tasarımında sıcaklık değişimleri ve diğer etkileyici faktörlere karşı taşma payı göz önüne alınır.
Sıvı radyoaktif madde taşıyan A tipi paket için koşullar
Madde 152– Sıvı radyoaktif madde taşıyan A tipi paketler ayrıca, 209 uncu maddede belirtilen test koşulları uygulandığında sızıntıya karşı paket içeriğinin hacminin yaklaşık iki katı soğurma yapabilecek ve sızıntı olması halinde sıvı ile temas edecek şekilde yerleştirilmiş soğurucu malzeme veya sıvının toplanmasına olanak verecek dış haznesi olan bir mahfaza sistemine sahip olur.
Gaz fazında radyoaktif madde taşıyan A tipi paket tasarımı
Madde 153– Gaz fazında radyoaktif madde taşıyan A tipi paketler 209 uncu maddede belirtilen test koşulları uygulandığında içeriğinde azalma veya dağılma meydana gelmeyecek şekilde tasarlanır. Trityum veya diğer asal gazları taşımak üzere tasarlanan paketlere bu koşul uygulanmaz.
B(U) tipi paket için koşullar
B(U) tipi paketin dış yüzeyindeki sıcaklık
B(U) tipi paketin tasarımında termal etki
Madde 157- Tasarımda güneşin termal etkisi için, B(U) tipi paketin günde 12 saat güneş ışınlarına maruz kaldığı düşünülerek, yatay olarak taşınan ve tüm yüzeyleri düz olan paketin taban yüzeyi hariç 800 W/m2, yatay olarak taşınmayan ve tüm yüzeyleri düz olan paketin taban yüzeyi dahil 200 W/m2 ve yüzeyleri düz olmayan paketin tüm yüzeyleri için 400 W/m2 değerleri kabul edilir.
B(U) tipi paketin dış yüzeyinde bulunan bileşenlerin tasarımı
B(U) tipi paketin içeriği ile ilgili koşullar
Madde 159– B(U) tipi paketlerde;
105 A2 değerinin üzerinde radyoaktif madde taşıyan B(U) tipi paket
Madde 160- 105 A2 değerinin üzerinde radyoaktif madde taşıyan paketler, 214 üncü maddede belirtilen suya daldırma testi uygulandığında mahfazada yırtılma meydana gelmeyecek şekilde tasarlanır.
B(U) tipi paket için basıç destek sisteminin gerekmediği durumlar
B(U) tipi paket için testler
B(U) tipi pakette en yüksek normal çalışma basıncı
B(U) tipi pakette yüzey sıcaklığı
Madde 164– Havayolu ile taşıma hariç, taşıma sırasında 38ºC ortam sıcaklığında paketin ulaşılabilir herhangi bir yüzeyinde de sıcaklık 85ºC’yi aşamaz. Sıcaklık 50ºC üzerine çıkarsa özel koşullu taşıma uygulanır.
B(U) tipi pakette taşınan düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde
Madde 165– Paket, düşük oranda dağılabilir radyoaktif maddeye, yapısında bulunmayan özelliklerin sonradan eklenmesi durumunda taşıma sırasında bu maddeye olumsuz etkisi olmayacak şekilde tasarlanır.
B(U) tipi paket tasarımında ortam sıcaklığı
Madde 166– Paket tasarımında -40ºC ile 38ºC arasındaki ortam sıcaklıkları göz önüne alınır.
Madde 167– B(M) tipi paketler B(U) tipi paketler için koşullara uygun olarak tasarlanır. Bu tip paketler sadece belirli bir ülke içinde veya belirli ülkeler arasında taşınacak ise ilgili ülkelerin yetkili kurumlarının onaylarında 143 üncü madde, 155 inci maddenin (a) bendi, 157 nci madde ve 160 ila 166 ncı maddelerde belirtilenlerden farklı koşulların sağlandığı gösterilebilir. Ancak, 160 ila 166 ncı maddelerde belirtilen koşullar uygulanabildiği kadar yerine getirilir.
Madde 168– Kesintili havalandırma sistemine sahip ve taşıma süresince havalandırma sistemi ile ilgili kontrollerin Kurum tarafından yeterli bulunduğu B(M) tipi paketler ile taşıma yapılabilir.
Madde 169– C tipi paketler tüm paketler için genel koşullar ile havayolu ile taşınması halinde havayolu ile taşımada 115 ila 126 ncı maddelerde verilen ek koşullar ve ayrıca 141 ila 151 inci maddelerde belirtilen koşullarla 155 ila 157 nci maddeler, 166 ncı madde ve 170 ile 171 inci maddelerde belirtilen koşulları sağlayacak şekilde tasarlanır.
C tipi pakette ısıl iletim ve ortam sıcaklığı
Madde 170– Paketin kararlı durumu için, 159 uncu maddenin (b) bendi ve 162 nci maddede belirtilen koşullar için bir kaza sonrasında toprağa gömülmesi halinde 0.33 W/(m.K)’lik ısıl iletim ve 38ºC ortam sıcaklığı öngörülür.
C tipi paket içeriğindeki azalma
Madde 171– Paket, en yüksek normal çalışma basıncı altında 203 ila 208 inci maddelerde belirtilen test koşulları uygulandığında içeriğindeki azalma saate 10-6 A2 değerini geçmeyecek ve 218 inci maddede belirtilen test koşulları uygulandığında dış yüzeylerinden 1 m mesafedeki radyasyon seviyesi, paket taşıyabileceği üst limitte yüklü olduğunda 10 mSv/h değerini aşmayacak ve bir haftalık sürede içeriğindeki toplam azalma kripton-85 için 10 A2 ve diğer tüm radyoizotoplar için A2 değerleri ile sınırlı kalacak şekilde tasarlanır. Değişik radyoizotopların karışım olarak bulundukları durumlarda üçüncü bölümde belirtildiği şekilde hesaplanır veya Ek-1, Tablo-2’deki değerler kullanılır. Kripton-85 için A2(i) değeri 10 A2 olarak alınabilir. Harici bulaşmalar için 40 ıncı maddede verilen değerler dikkate alınır.
C tipi pakette mahfaza tasarımı
Madde 172– Paket, 214 üncü maddede belirtilen suya daldırma testi uygulandığında mahfazada yırtılma meydana gelmeyecek şekilde tasarlanır.
Madde 173– Bölünebilir madde taşıyan paketler 176 ila 185 inci maddelerde belirtilen koşullar dikkate alınarak, normal taşıma ve kaza koşullarında bölünebilir maddenin kritik altı durumu sürdürülebilir olacak şekilde tasarlanır.
Madde 174– Bölünebilir madde taşıyan paketin en küçük dış boyutu 10 cm’den küçük olamaz. Radyoaktiflik özelliği söz konusu olan maddeler bu Yönetmeliğin ilgili hükümlerini de yerine getirir.
Bölünebilir madde taşıyan paketlerde muafiyetler
Madde 175– X ve Y kütle sınırları olacak şekilde, ortalama hidrojen yoğunluğu sudan küçük veya eşit diğer maddelerle karışık bölünebilir madde için uranyum-235 (X) 400 g, diğer bölünebilir madde (Y) 250 g ve ortalama hidrojen yoğunluğu sudan büyük diğer maddelerle karışık bölünebilir madde için uranyum-235 (X) 290 g, diğer bölünebilir madde (Y) 180 g olacak şekilde, (uranyum-235/X)+(diğer bölünebilir madde/Y)<1 koşulunun sağlandığı durumlar veya, 15 g’dan fazla olmayan bölünebilir madde taşıyan paket, içindeki bölünebilir çekirdeklerin hidrojene oranı % 5’den az olan homojen hidrojen solüsyonu veya karışımı, 10 L hacmindeki herhangi bir madde içindeki 5 g’dan fazla olmayan bölünebilir madde, bölünebilir maddenin yapısında düzgün şekilde dağıldığı en fazla % 1 oranında uranyum-235 ile zenginleştirilmiş uranyum ve toplam plütonyum ve uranyum-233 oranının uranyum-235 kütlesinin %1’ini geçmediği maddeler, toplam plütonyum ve uranyum-233’ün uranyum kütlesinin %0.002 oranını geçmediği ve en fazla %2 oranında uranyum-235 ile zenginleştirilmiş sıvı uranyum nitrat, bünyesinde %20 oranından daha az plütonyum-239, plütonyum–241 veya her ikisinin bileşimi bulunan ve en fazla 1 kg toplam plütonyum taşıyan tek paket bu yönetmeliğin bölünebilir madde ile ilgili hükümlerinden muaftır. Berilyum ve döteryum bölünebilir madde kütlesinin %0.1’ini geçen oranlarda bulunamaz.
Madde 176– Fiziksel ve kimyasal durum, izotop dağılımı, kütle veya yoğunluk, yavaşlatma oranı veya geometrik düzen açısından bilinmeyen durumlarda, 180 ila 185 inci maddelerde belirtilen değerlendirmeler, bilinmeyen her parametrenin maksimum nötron çoğalımını meydana getirdiği değerinin bu değerlendirmelerde bilinen durum ve parametrelerle uyumluluk gösterdiği kabul edilerek yapılır.
Madde 177– Işınlanmış nükleer yakıt için 180 ila 185 inci maddelerde belirtilen değerlendirmeler, ışınlama sürecinde maksimum nötron çoğalımını sağlayan izotop dağılımına veya ışınlamadan sonra fakat sevkıyattan önce izotop dağılımının korunumlu olduğunu gösteren ölçümlere dayanır.
Bölünebilir madde taşıyan paket tasarımında ortam sıcaklğı
Madde 180– Mahfaza içinde, paket içinde veya dışındaki tüm boşluklara suyun sızmasını önleyecek paket tasarımı özellikleri yok ise sızıntı olabileceği kabul edilir. Bu durumun önlenmesi aşağıdaki koşullar ile mümkün olabilir:
Havayolu ile taşınacak bölünebilir madde taşıyan pakette kritikaltı durumu
Madde 183- Havayolu ile taşınacak paket içine sızıntı olmadığı kabul edilerek 20 cm’lik yansıtıcı su tabakasının bulunduğu durum için 218 inci maddede belirtilen koşullarda kritikaltı durum sürer. Ayrıca, sırasıyla 217 ile 218 inci maddelerde belirtilen testlerde su sızıntısının olmadığı gösterilmedikçe 180 inci maddede bahsedilen tasarım özelliklerine izin verilmez.
Normal taşıma koşullarında bölünebilir madde taşıyan paket yerleşiminin değerlendirilmesi
Madde 184– Maksimum nötron çoğalımının kararlı olduğu paket yerleşimi ve paket koşullarında, 5 katı için kritikaltı durumun sürdüğü “N” sayısı türetilir. Ayrıca:
Test Yöntemleri
Madde 186– Radyoaktif madde veya paketlerin 6ncı bölümde belirtilen koşullara uygunlukları aşağıdaki yollardan biri veya birkaçı uygulanarak saptanır:
Örnek veya prototipte standartlara uygunluğun sağlanması
Madde 187- Örnek veya prototipe test uygulandıktan sonra beşinci bölümde belirtilen standartlara uygunluğun sağlanmasına yönelik değerlendirme yöntemleri kullanılır.
LSA-III için test
Madde 188– Tüm paket içeriğini temsil eden katı haldeki örnek normal sıcaklıkta 7 gün süresince su içinde bekletilir. Testte kullanılacak suyun hacmi, test sonunda soğurulmamış ve reaksiyona girmemiş olarak örnek hacminin en az %10’u kalacak yeterlilikte olmalıdır. Suyun başlangıç pH değeri 6-8 arasında, iletkenliği 20ºC’de 1 mS/m olacak şekilde hazırlanır. Test sona erdikten sonra serbest kalan suyun radyoaktivitesi ölçülür.
Madde 189– Özel hazırlanmış radyoaktif madde veya onu temsil eden örneğe düşürme, vurma, bükme ve ısı testi uygulanır. Her testte yeni bir örnek kullanılır ve her testin ardından 195 ile 196 ncı maddelerdea belirtilen ve dağılmaz ve kapsül içine alınmış maddelere uygulanan yöntemlere göre çözünme ve hacimsel sızıntı değerlendirmesi yapılır.
Madde 190– Örnek, 9 m yükseklikten özellikleri 210 inci maddede tanımlanan zemin üzerine düşürülür.
Özel hazırlanmış radyoaktif madde için vurma testi
Madde 191–Örnek, düzgün yüzeyli kurşun plaka üzerine yerleştirilir ve 1.4 kg ağırlığında ve alt ucu 25 mm çapında ve kenarları (3,0±0,3) mm yarıçapında yuvarlatılmış çubukla 1 m yüksekten serbest düşmeye eşdeğer olacak şekilde örneğe vurulur. Kurşun plaka, Vickers ölçeğine göre 3,5-4,5 sertliğinde, 2,5 mm’den fazla kalınlıkta olmayan, örneğin kapladığı alandan daha fazlasını kaplayacak büyüklüktedir.Her testte yeni bir kurşun uç kullanılır. Çubuk örneğe en fazla zarar verecek şekilde vurulur.
Madde 192–Bu test sadece boyu en az 10 cm ve boy en oranı 10 ve daha büyük ince ve uzun silindirik kaynaklara uygulanır. Yarı uzunluğuna kadar yatay olarak mengenede sıkıştırılan örneğin üzerine 191 inci maddede belirtilen çubuk ile vurulur.
Özel hazırlanmış radyoaktif madde için ısı testi
Madde 193- Örnek, 800ºC sıcaklığa kadar ısıtılır ve bu durumda 10 dakika bekletildikten sonra soğumaya bırakılır.
Kapsül içinde bulunan kapalı radyoaktif madde veya bunu temsil eden örnek için alternatif test
Madde 194– Kapsül içinde bulunan kapalı radyoaktif madde veya bunu temsil eden örnek, alternatif olarak ISO 2919 “Sealed Radioactive Sources-Classification” standardında belirtilen çarpma testi ve yine aynı standartda belirtilen sıcaklık testi uygulanan ve kütlesi 200 g’dan küçük özel hazırlanmış radyoaktif madde olmak üzere 190 ile 191 inci maddede belirtilen testler uygulanmaz.
Özel hazırlanmış radyoaktif madde için çözünme ve hacimsel sızıntı değerlendirmesi
Madde 195– Dağılmaz ve katı haldeki maddeler ile bunları temsil eden örneklere çözünme değerlendirmesi aşağıdaki gibi uygulanır.
Alternatif olarak ISO 9978 “Radiation Protection-Sealed Radioactive Sources-Leakage Test Methods” standardındaki testlerden Kurum tarafından kabul edilenler uygulanır.
Madde 197– Düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde veya bunu temsil eden örnek üzerinde 220 ile 221 inci maddelerde belirtilen testler uygulanır. Her test için yeni örnek kullanılır.Her testin sonunda madde 188’de belirtilen test uygulanır ve 114 üncü maddede belirlenen koşullara uygunluk sınanır.
Madde 198– Tüm örnekler test öncesi incelemeden geçirilerek aşağıdakiler de dahil olmak üzere hata veya hasar varsa kaydedilir:
Madde 200– Örnek dış özellikleri temsil ettiği paket tipinin tüm karakteristiklerini gösterecek şekilde belirlenir. Kritiklik güvenliği değerlendirilmesi ile zırhlama ve mahfaza bütünlüğü testi 202 ila 221 inci maddelerde belirtilen hususlara göre yapılır ve her uygulanabilir test sonrasında;
Madde 202– 0.1 kg veya daha fazla uranyum hekzaflorür taşımak için tasarlanmış paket veya bunu temsil eden örnek, en az 1.38 MPa iç basınçta hidrolik teste tabi tutulur. Ancak, test basıncı 2.76 MPa seviyesinden düşük ise veya paket yeniden eşdeğer bir tahribatsız teste tabi tutulacak ise paket tasarımı çok taraflı onay gerektirir.
Madde 203– Tüm paketlere su sprey, serbest düşme, sıkıştırma ve giricilik testleri uygulanır. Paketi temsil eden örneklerin kullanılması durumunda, her testten önce su sprey testi uygulanır. 204 üncü maddede belirtilen koşullar sağlanırsa tüm testlerde aynı örnek kullanılabilir.
Tüm paketler için su sprey testinden sonra bekleme süresi
Tüm paketler için su sprey testi
Madde 205–Örnek, saatte 5 cm yağmur etkisine eşdeğer bir ortama en az bir saat maruz bırakılır.
Tüm paketler için serbest düşme testi
Madde 206- Örnek, güvenlik özelliklerinde maksimum hasarı görecek şekilde 201 inci maddede belirtilen zemin üzerine düşürülür.
a) Düşme yüksekliği, örneğin alt ucu ile hedefin üst yüzeyi arasında kalan mesafe olarak belirlenerek aşağıdaki değerler kullanılır.
paket kütlesi(kg) < 5000 1.2 m
5000 paket kütlesi(kg) < 10000 0.9 m
10000 paket kütlesi(kg) < 15000 0.6 m
15000 paket kütlesi(kg) 0.3 m
b) Kütlesi 50 kg’ı geçmeyen köşeli, fiber veya tahta paketler her köşesi üzerine 0.3 m yükseklikten zemin üzerine düşürülür.
c) Kütlesi 100 kg’ı geçmeyen silindir fiber paketler her bir kenar yüzeylerinin dörtte birlik alanı üzerine 0.3 m yükseklikten zemin üzerine düşürülür.
Tüm paketler için sıkıştırma testi
Paket normal duruş konumunda iken yük, örneğin iki zıt yüzeyine eşit olarak uygulanır.
Madde 209– Bir örnek veya ayrı örneklere aşağıdaki testlerden birisi uygulanır:
Bir örneğin diğerine göre daha çok hasar gördüğü duruma kadar teste devam edilir.
Madde 210– Örnek üzerinde 211 ile 212 nci maddelerde belirtilen testlerin toplam etkisinin gözlenmesini takiben 213 üncü maddede veya uygulanabilir durumlarda 214 üncü maddede belirtilen testler uygulanır.
Madde 211–159 uncu veya 185 inci maddelerde belirtilen koşulların sağlanması için aşağıdaki üç farklı düşme testi uygulanır:
Mekanik testin tamamlanmasını takiben uygulanacak ısı testinde örnek üzerinde maksimum hasarı meydana getirecek olumsuz etkiler izlenir.
A tipi paket için ısı testi
Test sırasında ve testten sonra örnekteki tutuşabilir kısımlara ve soğutmak amacıyla örneğe müdahale edilmez. Testten önce veya test sırasında göz önüne alınan değerlerde olabilecek farklılıklar test sonuçlarına göre değerlendirilerek uygun şekilde düzeltilir.
A tipi paket için suya daldırma testi
Madde 213–Örnek, en az 8 saat 15 m derinlikte su içinde bekletilir. 150 kPa düzeyindeki dış basınç uygulaması da aynı koşulları sağlar.
105 A2 değerinin üstünde aktivite içeren B(U) ve B(M) tipi paket ve C tipi paket için suya daldırma testi
Madde 214– Örnek, 200 m derinlikte en az bir saat su içinde bekletilir. 2 MPa düzeyindeki dış basınç uygulaması da aynı koşulları sağlar.
Madde 215– Paket içine veya dışına olabilecek sızıntıdan kaynaklanacak en büyük etkinin 180 ila 185 inci maddelerdeki değerlendirme koşulları için kabul edilebilir olduğu paketlere bu test uygulanmaz.
Madde 216– Örneğe su sızıntı testi uygulanmadan önce 185 inci maddede belirtilen koşullar için 211 inci maddenin (b) bendi, 211 inci maddenin (a) veya (c) bentleri ve 212 nci maddede belirtilen testler uygulanır.
Bölünebilir madde taşıyan pakette su içinde bekletme
Madde 217– Örnek, maksimum sızıntı için beklenen kaza koşullarında su içinde 0.9 m derinliğe yerleştirilerek en az sekiz saat bekletilir.
C tipi paket için testler
Madde 218– Farklı örnekler, sıra ile 211 inci maddenin (a) ve (c) bendleri ile 219 ila 221 inci maddelerde belirtilen testlere tabi tutulur.
Madde 221– Örnek, maksimum hasar meydana gelecek şekilde en az 90 m/s hız ile 201 inci maddede belirtilen zemine çarptırılır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Özel hazırlanmış radyoaktif madde, düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde ve 0.1 kg ve üzerinde uranyum hekzaflorür taşıyan paket için Kurum onayı gerektiren hesaplama yöntemleri
Madde 223– Özel hazırlanmış radyoaktif madde, düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde, 0.1 kg ve üzerinde uranyum hekzaflorür taşıyan paket, 175 inci maddede belirtilenlerin dışında bölünebilir madde taşıyan tüm paketler, B(U) ve B(M) tipi paketler, özel uygulamalar, Kurum tarafından belirlenen bazı sevkıyatlar ve özel tasarlanmış taşıma araçları için radyasyondan korunma programları, Ek-1, Tablo 1’de belirtilmeyen radyoizotopların temel radyoizotop değerleri için hesaplama yöntemleri Kurum veya ilgili yetkili kurum onayı gerektirir.
Özel hazırlanmış radyoaktif madde ve düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde için onay
Madde 224– Özel hazırlanmış radyoaktif madde tasarımı için tek taraflı, düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde için ise çok taraflı onay gerekir. Her iki durum için de:
onay başvurusunda yer alır.
Uranyum hekzaflorür taşıyan paketler için tasarım onayı
Madde 225– 0.1 kg ve daha fazla uranyum hekzaflorür taşıyan paketler için tasarımları 139 uncu maddede belirtilen koşullara uyanlarda 31/12/2000 tarihinden sonra çok taraflı onay, 136 ila 138 inci maddelerde belirtilen koşullara uyanlarda 31/12/2003 tarihinden sonra menşei ülke yetkili kurumunun tek taraflı onayı aranır.Onay başvurusu, 136 ncı maddedeki koşulların yerine getirildiğini gösteren bilgiler ve uygun kalite temini programının uygulandığını gösteren belgeler ile Kurumun kabul edeceği şekilde yapılır. Kurum onayı 136 ncı maddedeki koşulların yerine getirildiğini belgeleyen sertifika ve o tasarıma tahsis edilmiş onay kodu ile verilir.
B(U) ve C tipi paket için tasarım onayı
Madde 226– Ayrıca çok taraflı onay gereken 232 ila 234 üncü maddelerdeki koşullara tabi bölünebilir madde taşıyan ve düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde taşıyan B(U) tipi paketler hariç, B(U) ve C tipi paketler için tek taraflı onay gerekir.
B(U) ve C tipi paket için onay başvuru bilgileri
Madde 227– Onay başvurusunda aşağıdaki bilgiler yer alır:
B(U) ve C tipi paket için onay kodu
Madde 228- Kurum onayı B(U) ve C tipi paket tasarımı koşullarının yerine getirildiğini belgeleyen sertifika ve o tasarıma tahsis edilmiş onay kodu ile verilir.
B(M) tipi paketler için tasarım onayı
Madde 229– Bölünebilir madde taşıyan ve ayrıca 232 ila 234 üncü maddelerde belirtilen koşullara tabi ve düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde taşıyan paketler dahil olmak üzere her B(M) tipi paket tasarımı çok taraflı onay alır.
B(M) tipi paket için onay başvuru bilgileri
Madde 230– B(M) tipi paketler için başvuru onayı bilgileri 227 nci maddede belirtilenlere ek olarak aşağıdakileri de içerir:
B(M) tipi paket için onay kodu
Madde 231- Kurum onayı B(M) tipi paket tasarımı koşullarının yerine getirildiğini belgeleyen sertifika ve o tasarıma tahsis edilmiş onay kodu ile verilir.
Bölünebilir madde taşıyan paket için tasarım onayı
Madde 232– 175 inci maddede belirtilenlerin dışında kalan ve bölünebilir madde taşıyan tüm paketler çok taraflı onay alır.
Bölünebilir madde taşıyan paket için onay başvurusu
Madde 233- Onay başvurusu Kuruma, 173 ile 174 üncü maddelerde belirtilen tasarım koşullarına uygunluğu ile ilgili tüm bilgileri içerecek şekilde, uygulanan kalite temini programının özellikleri ile birlikte yapılır.
Bölünebilir madde taşıyan paket için onay kodu
Madde 234- Kurum onayı bölünebilir madde taşıyan paket tasarımı koşullarının yerine getirildiğini belgeleyen sertifika ve o tasarıma tahsis edilmiş onay kodu ile verilir.
Bildirim ve seri numaralarının tescili
Madde 235– 226 ncı, 229 uncu ve 232 nci maddelerde belirtilen tasarımlar için tasarım onayı alan paketlerin seri numaraları Kuruma bildirilir. Kurum seri numaralarını kayıt altında tutar.
Taşıma onayları
Madde 236– Aşağıdakilerin taşınması için çok taraflı onay gerekir:
Tasarım onayında bulunan özel koşul
Madde 237– Tasarım onayında bulunan özel bir koşul için Kurum taşıma onayı olmaksızın taşıma izini verebilir.
Tasarım onayı başvuru bilgileri
Madde 238- Taşıma onayı başvurusu için aşağıdaki bilgiler gereklidir:
Kurum onayı
Madde 239– Taşıma kabul edildiğinde Kurumdan onay sertifikası alınır.
Özel uygulama için taşıma onayı
Madde 240– Uluslararası taşınan her özel uygulamalı gönderi için çok taraflı onay alınır.
Özel uygulamalarda Yönetmelik hükümlerinin yerine getirilemediği durumlar
Madde 241– Onay başvurusunda diğer bilgilerin yanında, özel uygulamada bu Yönetmelik hükümlerinin yerine getirilmediği durumlar da Kuruma bildirilir. Ayrıca, söz konusu taşımada bu Yönetmelik hükümlerinin tam olarak yerine getirilememesinin sebepleri ayrıntılı şekilde açıklanır. Taşıma sırasında alınacak özel önlemler ve kontrollar belirtilir.
Kurum onay sertifikaları
Madde 242– Kurum tarafından verilen her tasarım onay sertifikasına VRI/Number/Type Code genel gösteriminde onay kodu tahsis edilir. Burada, VRI (vehicle registration identification number) ilgili ülkenin uluslararası araç tescil kodu, number, Kurum tarafından verilen ve bir tasarım veya sevkıyata ait sayıdır. Tip kodları (type code) aşağıda verilmiştir:
AF : Bölünebilir madde için A tipi paket tasarımı
B(U) : B(U) tipi paket tasarımı-bölünebilir madde için B(U)F
B(M) : B(M) tipi paket tasarımı-bölünebilir madde için B(M)F
C : C tipi paket tasarımı-bölünebilir madde için CF
IF : Bölünebilir madde için endüstriyel paket tasarımı
S : Özel hazırlanmış radyoaktif madde
LD : Düşük oranda dağılabilir Radyoaktif Madde
T : Taşıma tipi
X : Özel uygulama
Bölünebilir olmayan veya bölünebilir uranyum hekzaflorür için tasarlanmış adi paketlerde H(U), tek taraflı veya H(M) çok taraflı onaya ait tip kodları kullanılır.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının TS-R-1 rumuzlu 1996 basımı Yönetmelik koşullarına uygunluk
Madde 243- Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın TS-R-1 rumuzlu 1996 basımı Yönetmelik koşullarını yerine getirerek tasarlanan paketlerde tip kodu kısmında “96” sayısı yer alır. Buna göre TR/132/B(M) F-96 onay kodunu taşıyan bir paketin, Türkiye Atom Enerjisi Kurumundan bölünebilir madde taşımak için Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının TS-R-1 rumuzlu 1996 basımı Yönetmelik koşullarını yerine getirerek B(M) tipi paket tasarım onayı aldığı anlaşılır.
Çok taraflı onay
Madde 244– Çok taraflı onayda sertifikanın geçerlilik süresinin önem taşıdığı durumlarda sadece menşei ülkenin onay kodu kullanılır. İlgili her ülke tarafından sertifikalandırma söz konusu ise menşei ülkeninki ile birlikte ilgili tüm ülkelerin onay kodları her sertifikada yer alır. Örneğin A/132/B(M)F-96, CH/28/B(M)F-96 ülke onay kodlarının bulunduğu sertifika için, menşei Avusturya olan ve bu ülkeden onay almış bir paket tasarımına daha sonra ayrı bir sertifika ile İsviçre tarafından onay verildiği anlaşılır. Paket tasarımlarında daha sonra yapılan değişiklikler alınan onaylarda tip kodlarının yanında parantez içinde belirtilir (Örnek: A/132/B(M)F-96(Rev.2)). Gerekli olabilecek diğer belirteçler de örnekteki gibi parantez içinde tip kodunun sağında yer alır. Paket tipinin harf ile temsil edilen kodunda değişiklik yapılmadıkça onay sertifikasında belirtilen her değişiklik paket üzerinde belirtilmez.
Özel hazırlanmış radyoaktif madde ve düşük oranda dağılabilir radyoaktif madde için onay sertifika bilgileri
Madde 245– Kurum tarafından verilecek her sertifikada aşağıdaki bilgiler yer alır:
Özel uygulama onay sertifikaları
Madde 246- Kurum tarafından verilecek her sertifikada aşağıdaki bilgiler yer alır:
Taşıma onay sertifikası
Madde 247- Kurum tarafından verilen her taşıma onay sertifikasında aşağıdaki bilgiler yer alır:
Paket tasarım onay sertifikası
Madde 248- Kurum tarafından verilen paket tasarım onay sertifikasında aşağıdaki bilgiler yer alır:
Madde 249– Çok taraflı onay, sevkıyatın transit geçtiği ülke veya ülkelerin veya gönderildiği ülkenin yetkili kurumu tarafından sadece menşei ülkenin yetkili kurumunun verdiği onay sertifikası üzerine uygulanan ek bir onayla veya bu sertifikaya eşlik eden başka belgelerin eklenmesi ile gerçekleşebilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan mevzuat
Madde 250- 10/9/1997 tarihli ve 23106 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Radyoaktif Maddenin Güvenli Taşınması Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
Madde 251- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 252- Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun bağlı bulunduğu Bakan Yürütür.
