T.C.
BAŞBAKANLIK
Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü
Sayı :B.02.1.GÜM.0.06.00.10.00-170.05.01/1830
Konu :CITES Sözleşmesi
05.06.2009 / 12345 yazıda ilgi tutulmuştur.
07.03.2011 / 05875 yazıda ilgi tutulmuştur.
25.04.2012 / 02137 yazıda atıf yapılmıştır.
25.06.2014 / 1227354 yazıda ilgi tutulmuştur
04.05.2009 / 09690
GÜMRÜK VE MUHAFAZA BAŞMÜDÜRLÜĞÜNE
Bilindiği üzere, Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslar arası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES Sözleşmesi) Ülkemiz tarafından imzalanmış olup, ilgili düzenlemeler ve uygulamalardan sorumlu kurum/kuruluşlar Çevre ve Orman Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Müsteşarlığımız ve TÜBİTAK olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslar arası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Yönetmelik (CITES Yönetmeliği) 27.12.2001 tarih ve 24623 sayılı, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından 2009/1 sayılı Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Dış Ticaretine İlişkin İthalat Tebliği (CITES Tebliği) 30.01.2009 tarih ve 27126 sayılı Resmi Gazetelerde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu mevzuatın gümrük idareleri tarafından uygulanmasında birlik sağlanması bakımından aşağıdaki açıklamaların yapılması ihtiyacı hasıl olmuştur.
Gerek CITES Sözleşmesi gerekse CITES Yönetmeliği kapsamında düzenlenen CITES Belgeleri her bir sevkiyat için ayrı ayrı düzenlenmektedir. CITES Yönetmeliğin 21. maddesi hükmü gereğince, Yönetim Mercii tarafından belirtilen yönetmelik hükümleri doğrultusunda 4 nüsha olarak düzenlenen CITES belgelerinden, sarı bantlı form ticaret sahibine verilmekte, mavi bantlı form düzenleyen kurumda kalmakta, kırımızı ve yeşil bantlı formlar gümrük idarelerince alınmakta, gümrük idaresi tarafından alınan formlardan yeşil bantlı olanların, her takvim yılının bitimini takip eden Ocak ayı içinde Çevre ve Orman Bakanlığına iletilmek üzere Müsteşarlığımıza gönderilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla;
- Her bir sevkiyat için ayrı ayrı CITES Belgesi aranılması, dolayısıyla belge üzerinde düşüm yapılmaması,
- Sevkiyata ilişkin bilgiler ve miktarın, CITES Belgesinin 14 no’lu kutucuğuna yazılması, kullanılmayan satırların iptal edilmesi,
- Kırmızı ve yeşil bantlı formların gümrük idaresince mutlak suretle alınması gerekmektedir.
Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünden alınan 01.05.2008 tarih ve 3367–26380 sayılı yazıda, CITES Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi (b) fıkrası gereğince, Yönetmeliğin I, II, III sayılı listelerinde yer alan bir türe ait örneğe “CITES Belgesi” düzenlenmesi ve gerekli işlemlerin yapılmasında Bakanlıklarının yetkili olduğu; bu kapsamda, Yönetmeliğin I, II, III sayılı listelerinde yer alan, kuşlar, deniz memelileri hariç memeliler, sürüngenler, iki yaşamlılar, eklembacaklılar, orman ürünleri ve mevcut mevzuatın (a) bendinde belirtilen Yönetim Merciinin görevi dışında kalan türler için Bakanlıklarınca yerine getirilen ithalat, ihracat ve yeniden ihracat için “CITES Belgesi” düzenleme amacıyla; Mayıs 2008 tarihi itibariyle Türkiye genelinde Bakanlıklarına bağlı Ankara, İstanbul, İzmir ve Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlükleri tarafından yerine getirileceği, bu yetki devri çerçevesinde Ankara, İstanbul, İzmir ve Antalya il Çevre ve Orman Müdürlükleri tarafından yine mavi, sarı, yeşil ve kırmızı bantlı olarak düzenlenecek olan CITES Belgelerinin diğer belgelerden tek farkının, belgeyi düzenlemeye yetkili dört ilin plaka kodunun izin belgesinin numarasında gösterilmesi olduğu, (örneğin belge İstanbul İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından düzenlenmiş ise belgenin “PERMİT/CERTIFICATE No:” kısmında TR180508/34/001 ibaresi yer alacaktır). İfade edildiğinden, belirtilen hususlara dikkat edilmesi önem arz etmektedir.
CITES Yönetmeliğinin I, II ve III sayılı listelerinde yer alan bir türe ait örneğin ithalatında, ihracatında veya yeniden ihracatında aranması gereken “CITES Belgesi”nin alınabilmesi için, bu eşyanın ihracatını (veya ithal edilmiş örneğin ihracatını) yapan ülkenin yönetim merci tarafından düzenlenmiş “CITES Belgesi”nin ilgili Yönetim Merciine (ithalatçı ülkenin) ibraz edilmesi zorunlu olup, bu uygulama, ihracat için de geçerli (ülkemizin ihracatı alıcı ülkenin ithalatı olmaktadır) olduğundan, CITES Sözleşmesi kapsamı eşya için çift yönlü bir kontrol sistemi bulunmaktadır. Dolayısıyla, zaman ve işgücü kaybına yol açılmamasını teminen CITES Sözleşmesi kapsamında olmayan eşyanın Yönetim Merciilerine yönlendirilmemesine dikkat edilmesi gerekmektedir.
CITES Sözleşmesinin 7 nci maddesinin 3 üncü paragrafı uyarınca, kişisel ve ev eşyası sayılan örneklerin uluslar arası ticaretinde muafiyetler yer almaktadır. Ancak, Sözleşmede kişisel ve ev eşyası sayılan örneklerin tanımı yapılmadığından, taraf ülkelerce bu muafiyetin farklı yorumlanması sonucu ortaya çıkmaktadır. Sözleşmeye taraf ülkeler bu durumu iki yılda bir düzenlenen taraflar konferansında ele alarak çözümler getirilmektedir. Bu kapsamda, sıklıkla ev hayvanlarıyla birlikte uluslar arası seyahat eden kişilere “CITES Sahiplik Belgesi” düzenlenmesi konusunda 10.20 numaralı Konferans Kararı alınmıştır. Bu karara göre, söz konusu belge ile seyahat eden kişilerden giriş ve çıkışları için ayrıca “CITES Belgesi” istenmemesi, Belgenin giriş ve çıkışlarda kontrol edilerek ekindeki ilgili bölümlerin imzalanıp mühürlenmesi gerekmektedir. Söz konusu Belgeyi haiz olmayan kişilerin ülkemize girişlerinde geldikleri ülkelerce düzenlenmiş CITES belgelerinin kontrol edilerek, bu şahıslara ülkemizde bulundukları süre içerisinde Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğüne bildirimde bulunmaları yönünde uyarının yapılması gerekmektedir.
Yine, CITES Sözleşmesi ve Yönetmeliği kapsamı bazı türlerin (özellikle sürüngen ve kurbağa türlerinin) ülkemizden izinsiz olarak götürüldüğü yönünde Müsteşarlığımıza bilgiler ulaşmaktadır. Bilindiği üzere, CITES Belgesinin yanı sıra Kara Avcılığı Kanunu gereğince yurdumuzdaki yaban hayvanlarından bütün kuş. Memeli (deniz memelileri hariç) ve sürüngen türlerinin korunması sürdürülebilir kullanımı Çevre ve Orman Bakanlığının yetkisindedir. CITES Sözleşmesi eki listelere dahil türler ile birlikte anılan Bakanlık tarafından belirlenen kuş, memeli ve sürüngen türlerinin bilimsel amaçlarla dahi toplanması ve ülke dışına çıkarılması anılan Bakanlığın iznine tabi bulunmaktadır. Bu kapsamda, belgeleri olmadan yurt dışına, pet shoplarda satılan ve evcil olarak kabul edilen kuşlar, memeliler ve sürüngenler (papağanlar, maymunlar, iguanalar, piton yılanları) dahil olmak üzere yurdumuzdan alınan yaban hayvanlarının amaçları ne olursa olsun yurt dışına çıkarılmamaları için Çevre ve Orman Bakanlığınca verilen iznin esas alınması, bilimsel araştırma yapmak üzere ülkemizde bulunan yabancılar, ülkemiz adına dış ülkelerde görevlendirilen temsilciler, diplomatik görevliler ve Birleşmiş Milletler bayrağı altında hizmet veren askeri birlikler vb. hiçbir kişi veya kurum ayrımı gözetilmeksizin ülkemize giriş-çıkış yapan yolcular ve eşyanın tamamına CITES Sözleşmesi ve Yönetmeliği hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.
Ayrıca, zaman zaman gerek Çevre ve Orman Bakanlığı gerek Tarım ve Köyişleri Bakanlığı aracılığıyla CITES sekreteryasından alınan yazılar, uyarı mesajları ve alarm bildirimleri alınmaktadır. Bu bilgiler zaman geçirilmeksizin Başmüdürlüklere iletilmekte ve gümrük idarelerince gerekli dikkatin gösterilmesi ve önlemlerin alınması talimatlandırılmaktadır. Bu kapsamımda Çevre ve Orman Bakanlığının Fildişi, doğan-şahin ve ayı safrasının yasa dışı taşınımı, sahte belgeler konulu Müsteşarlığımıza muhatap muhtelif yazılarında;
- CITES Sekreteryası tarafından özellikle yolcuların el bagajları başta olmak üzere fildişlerinin en fazla transit geçişlerde pek çok şekilde taşındığının bildirildiği belirtilerek Sekreteryanın yurtiçi yasal fildişi piyasalarının etkin kontrol edilmesi ve havaalanındaki mağazaların dikkatle izlenmesi, yasal olmayan fildişi ticareti yapan ülkelerin uçuşlarının, yolcularının ve kargolarının dikkatle izlenmesi, askeri personelin fildişi kaçakçılığının yakalanmasına destek vermesi, diplomatların ve aramadan muaf olan kişilerin CITES sözleşmesi kapsamında belirlenen kurallara uyması, fildişlerinin bazen Afrika kabile figürlerinin altında gizlendiği ve tahtaya oranla çok fazla ağır oldukları belirtilerek bu tür eşyanın eşyaların x-ray’den geçirilmesi, uçak içi bagajlarında taşınması gereken ağırlıktan daha fazla ağırlık taşınmasının anlaşılması durumunda yetkili otoriterlerin havaalanı güvenliğinin yolcu kontrol personelinin ağır bagajı kontrol etmesi tavsiyelerinde bulunduğu, Sekreterya’nın bazı ülkelerde yaban hayat kanununun yaptırımından sorumlu yetkililerin hava alanlarında ve limanlarda çalışmak üzere yetkisinin olmadığının farkında olduğu, ülkelerin bu konudaki eksikliklerini gidermelerinin gerektiği ve fildişi kaçakçılığının önlenmesinde tüm kurumların işbirliği içinde çalışması gerektiğinin önemi vurgulanarak yasal olmayan ticarette olduğu gibi, ilgili tarafların, fildişi kaçakçılığı olması durumunda birbirleri ile irtibat halinde olması gerektiği ve Sekreteryaya da gerekli bilgilerin özellikle ETIS rapor formatları aracılığıyla iletilmelerinin gerektiği,
- Sekreterya’sının Mart 2004 tarih 14 sayılı “Alarm Bildirim”nde (Alert, no:14) özetle; Kazakistan’dan yasa dışı olarak ihraç edilen Doğan’lara (Kartalgiller-“falcon”) ilişkin üç olayın Sekreterya’nın dikkatini çektiği, ilk iki olayda “doğan”ların (falco eherrug-saker falcon) üretim yetiştirmek olarak beyan edilmesine rağmen ithalatçı ülkedeki uzmanlar tarafından doğadan alındığının düşünüldüğünün belirtildiği, Kazakistan’ın CITES yönetim otoritesinin “ihracatçının” doğan ihracatı yetkisini kaldırdığı, üçüncü olayda ise ele geçirilen “Doğan”ların (Kazakistan’dan ihraç edilen) yine doğadan alınmasına rağmen üretim yetiştirme olarak beyan edildiğinin görüldüğü ve ihracatçı olarak CITES izin belgesinde “Almaty State Zoo, Kazakistan’ın belirtildiği, tespit edilen üç kaçakçılık olayında ithal ülkesinin Birleşik Arap Emirlikleri olduğu; benzer kaçakçılık olaylarının diğer ülkelerde de söz konusu olabileceği, bu nedenle, Kazakistan’dan yapılan CITES doğan-şahin ihracatının dikkatle muayenesinin ve ihtiyaç duyulması halinde de Sekreterya’nın yardımının istenmesinin tavsiye edildiği,
- Ocak 2005’te Yeni Zelanda’daki üç sınır kontrolünde otoriterin, alkol şişelerinde saklanmış ayı safrası olduğu düşünülen maddeler ele geçirdikleri, bunları taşıyan kişilerin Kamboçya, Çin ve Malezya’dan gelen yolcular olduğu ve bunların yakalandığı; şişelerden bir tanesinin siyah ayı safrası içerdiğinin belirlenmiş olup diğer iki durumda adli araştırmanın devam ettiği, el konulan 7 (yedi) adet şişenin içeriğinin 4 adet Hannessy Konyak 700 ml. 1 adet Glenfiddic viski 700 ml ve 2 adet Johny Walker Kırmızı Etiketli Viski 5 el şeklinde olduğu, şişelerin kapaklarının açılmış ve içerisinde orijinal konyak ya da viski ile dolu olduğu izleniminin verildiği, ancak şişeler açıldığında alkol kokusunun yanında başka kokunun da yer aldığının bildirildiği belirtilerek, olası bir illegal taşınıma karşın gerekli önlemlerin alınması,
- Sekreteryanın Eylül 2007 tarihli, 28 sayılı “Alarm Bildirimi”nde; Sözleşmeye taraf ülkeler tarafından her yıl Sekreteryaya gönderilen CITES Belgeleri ile eklerinin incelenmesi ve emniyet birimleri ile yapılan ortak bir çalışma sonucu, CITES export ve re-export belgeleri ve bunlara eklenmesi gereken belgelerden, Veterinerlik Sağlık Sertifikası (Veterinary Health Certificate). Yetiştirici ya da İthalatçı Lisansı ve Hayvan Sağlığı Müfettişleri tarafından düzenlenmesi gereken Sertifikaların sahtelerini hazırlayan veya asıl belgelerden çoğaltılan fotokopilerini internet aracılığıyla kullanıcılara temin eden bir şebekenin tespit edildiği belirtilerek, bu sahtecilik konusunda ülkelerin Yönetim Otoriterleri ve Emniyet Birimlerinin uyarılması ile CITES Belgeleri ekinde ibraz edilen bahsi geçen belgeler konusunda dikkatli olunması istenilmektedir.
Ayrıca, Tarım ve Köyişleri Bakanlığının talebi doğrultusunda, yolcu beraberinde 250 gr’dan[1] fazla hayvanın yurt içine “CITES Belgesi” olmadan yurda getirilmesine izin verilmemesi gerekmektedir.
Bilgi ve gereğini rica ederim.
S. Umman HAMİDOĞULLARI
Gümrükler Genel Müdür V.
DAĞITIM:
Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüklerine
05.06.2009 / 12345 yazı ile 125 grama indirilmiştir. ↑