T.C.
BAŞBAKANLIK
Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü
Sayı :B.02.1.GÜM.0.08.08.00-663.01-2007.02-53-179/10
Konu :TIR karnelerinden damga vergisi alınmaması
GENELGE
(2011/1)
11/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu kapsamında TIR karnelerinden damga vergisi tahsil edilmemektedir. Ancak, Müsteşarlığımıza intikal eden bilgilerden, Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun "IV-Makbuzlar ve diğer kağıtlar" bölümünün 2/c fıkrası kapsamında TIR karnelerinden damga vergisi tahsil edilip edilmeyeceği yönünde tereddütler hasıl olduğu anlaşılmıştır.
Bilindiği üzere, Damga Vergisi Kanunu’nun 4 üncü maddesi; "Bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılır ve buna göre tabloda yazılı vergisi bulunur....Mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınır." hükmünü amirdir.
Mahiyetlerine bakıldığında ise;
TIR Sözleşmesi hükümlerine göre, TIR karnesi; himayesinde taşınan eşya bir veya birden fazla ülkenin kara sınırlarını geçerken, her ulusal sınırda muayenesi ve oluşması muhtemel gümrük vergi ve resimlerinin teminata bağlanması gerekliliğini ortadan kaldırmak üzere kullanılan, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu TIR İdari Komitesi kararları doğrultusunda, Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği (IRU) tarafından bastırılarak ulusal kefil kuruluşlarca her türlü vergiden muaf olarak ithal edilen, TIR karnesi kapsamında uluslararası taşımacılık yapma izni (tezkiye) verilmiş nakliyeci firmalar tarafından kullanılabilen ve karne hamilinin yanı sıra, her ülkenin kefil kuruluşu (ülkemizde TOBB) ve uluslararası kefil kuruluş olan IRU tarafından, TIR karnesi muhteviyatı eşyaya isabet eden gümrük vergi ve resimlerinin ödenmesinin garanti altına alındığı uluslararası bir belge olup, eşyanın kıymeti ve vergi tahakkuku ile ilgili bir bilgi ihtiva etmediğinden,
Transit beyannamesi ise; TIR karnesinin aksine, ulusal mevzuatımız ile şekli ve içeriği belirlenmiş, yalnız Türkiye Gümrük Bölgesi içindeki gümrük idareleri arasında yapılan taşımalarda tüm nakliyeciler tarafından kullanılabilen ve teminat özelliği olmayan, dolayısıyla muhteviyatı eşyanın vergi ve resimlerinin garanti altına alınabilmesi için ayrıca teminata bağlanmasını gerektiren bir belge olup, taşınan eşyanın kıymeti ile tahakkuk eden vergilerin gümrük idaresine beyanını ihtiva ettiğinden,
TIR karnesinin, mahiyeti itibariyle transit beyannamesi ile aynı kapsamda değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Bu nedenle, yanlış anlaşılmaya sebebiyet verilmemesi bakımından; 2/12/2010 tarihli ve 27773 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile;
Gümrük Yönetmeliğinin 131 inci maddesi; “1) Elçilik Mektubu, Kurye Mektubu, TIR Karnesi, ATA Karnesi, Kumanya Listesi, Özel Fatura, Déclaration en Douane, CPD Karnesi ve Sözlü Beyan Formu gibi belgeler gümrük beyannamesi yerine kullanılır, ancak bu belgeler gümrük idarelerine verilen beyannameler mahiyetinde değildir. (2) Elçilik mektupları ile kurye mektuplarının şekli ve ihtiva edeceği bilgiler ek-18 ve ek-19’da gösterilmiştir.” ,
213 üncü maddesi ise; “(1)... Kanunun 84 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında sayılan belgeler gümrük beyannamesi yerine kullanılır, ancak bu belgeler gümrük idarelerine verilen beyannameler mahiyetinde değildir.”
şeklinde değiştirilmiştir.
Diğer taraftan, 1975 tarihli TIR Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi (TIR Sözleşmesi)' nin;
1/f maddesi; "'İthal ve ihraç vergi ve resimleri' deyiminden; eşyaların ithal veya ihracı sırasında veya bu ithalat ve ihracat dolayısı ile alınan fakat, yapılan bir hizmetin yaklaşık değeri ile sınırlı ücret ve masrafları kapsamayan, gümrük vergi ve resimleri ile diğer ücret ve masraflar,",
1/f maddesine ilişkin açıklama notu; "1 nci maddenin (f) alt paragrafında kabul edilen ücret ve bedeller, ithal ve ihraç vergi ve resimleri hariç olmak üzere; akit taraflarca ithal ve ihraçla ilgili olarak yüklenen bütün tutarları kapsar. Bu tutarlar yapılan hizmetlerin yaklaşık bedeli ile sınırlı olacak ve yerli ürünleri dolaysız bir koruma veya mali amaçlarla ithal ve ihracattan alınan vergi niteliğinde olmayacaktır. Bu tür ücret ve masraflar, diğerleri ile birlikte aşağıdaki konularla ilgili ödemeleri de içerir:
-Transit için talep edildiği takdirde menşe şahadetnamesi,
-Kontrol amacı ile gümrük laboratuarları tarafından yapılan analizler,
-Normal çalışma saatleri ve gümrük binaları dışında yapılan gümrük muayeneleri ve gümrükleme işlemleri,
-Hayvan ve bitki sağlığı, hıfzıssıhha kontrolü için yapılan kontroller.",
4 üncü maddesi; "TIR rejimi altında taşınan eşyadan yol boyu gümrük idarelerince ithal veya ihraç vergi ve resimleri tahsil edilmez veya teminat alınmaz.",
hükmünü amirdir.
Sözleşmenin 1/f maddesi metni ve açıklama notundan; TIR Sözleşmesince kabul edilebilen ücret ve bedellerin sadece yapılan hizmetlerin yaklaşık bedeli ile sınırlı olan ücret ve bedeller olduğu,
TIR Sözleşmesinin 4 üncü maddesinde geçen, "ithal veya ihraç vergi ve resimleri" ibaresi, 1/f maddesinde yer alan tanım kapsamında değerlendirildiğinde; yol boyu gümrük idarelerince TIR rejimi altında taşınan eşyadan; TIR rejimi sonlandırılıncaya kadar, ithal veya ihracı sırasında veya bu ithalat ve ihracat dolayısıyla gümrük vergi ve resimleri ile diğer ücret ve masrafların alınmayacağı,
anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, Damga Vergisi Kanununun ve 1975 tarihli TIR Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesinin yukarıda belirtilen hükümleri ile bu hükümler doğrultusunda 2/12/2010 tarihli ve 27773 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; gümrük idarelerinde işlem gören TIR karnelerinden damga vergisi tahsil edilmemesi gerekmektedir.
Bilgi ve gereğini rica ederim.
Ziya ALTUNYALDIZ
Müsteşar
DAĞITIM:
Merkez ve Taşra Teşkilatı
